Nýtt dægurhitamet í dag (7. apríl) og stöðvahitamet aprílmánaðar

Fyrir nokkrum dögum birtu hungurdiskar mynd sem sýndi hæsta hita á landinu hvern dag í aprílmánuði. Einn dagur skar sig nokkuð úr fyrir aumt hámark (7.) og lá því best við höggi ef setja ætti nýtt dægurmet í apríl. Varla var búið að sleppa orðinu fyrr en 7. apríl rann upp og setti nýtt met. Hiti komst í 14,4 stig á Kollaleiru við Reyðarfjörð, eldra met frá Akureyri sama dag 1974 var slegið um 1,0 stig.

Þrátt fyrir þetta er sá 7. enn með lélegasta dagsmet aprílmánaðar. Næstlægstur er sá 6., hann er liðinn i ár án mets. Fjórði lægsti dagurinn er sá 9., með 15,8 stig. Svo vill til að þann dag (á laugardaginn) er einmitt spáð sérlega metavænu veðri á landinu norðaustanverðu. Þykktin, hungurdiskar miða gjarnan við hana í metavangaveltum, á að fara í nærri 5500 metra. Henni var reyndar spáð enn hærra fyrr í dag (fimmtudag 7.) þannig að eitthvað er verið að draga í land. En nördin bíða spennt.

Eftir laugardaginn er svo spáð einhverjum leiðindaumhleypingum - hungurdiskar vita ekki enn hvort þeir fjalla um þau leiðindi. Jú, það má t.d. geta þess að hita á Vestur-Grænlandi er spáð niður undir botn í næstu viku, 4920 metra þykktarlínan á að snerta ströndina þar - en ætli það sé ekki eitthvað orðum aukið. Kannski við fáum enn einn skammtinn af vestrænum kulda með snjó (æ) áður en allt of algengir norðannæðingar tímabilsins 20. apríl til 20 maí taka við (æ, enn meira æ). Þessi norðannæðingatími er eiginlega sérstök árstíð - sú langstysta. Oft sýnir hún sig þó ekki - vonandi sést hún ekki í ár.

En í viðhengi lítum við á hæsta hita á veðurstöðvum landsins í aprílmánuði. Þetta er hluti af samantekt minni á útgildum Íslands en henni er langt í frá lokið og ýmsir gallar kunna að leynast í þessum listum minum. Ég biðst velvirðingar á því. Listi dagsins er fjórskiptur eins og fyrirrennarar hans. Fyrst koma sjálfvirku stöðvarnar, stöðvar Vegagerðarinnar sem ekki eru alveg sambærilegar við hinar í útgildamælingum eru þó teknar sér. Raðað er eftir nafni, en nörd geta auðvitað kippt listanum inn í töflureikni og raðað að lyst. Hér, sem og annars staðar verður að gæta að mælitímabilinu, sumar stöðvar byrjuðu að mæla 2009 eða 2010 og eru því varla til stórræða ennþá.

Þriðji skammturinn í listanum samanstendur af mönnuðu stöðvunum og nær yfir tímabilið frá 1961 til vorra daga. Þar eiga lesendur einnig að vara sig á mislöngum mælitímabilum. Fjórði listinn nær yfir mönnuðu stöðvarnar á árabilinu 1924 til 1960. Hann er með þeim galla að aðeins eru með stöðvar þar sem hámarksmælir var á staðnum. Nokkur há gildi til viðbótar hafa fundist á sumum stöðvanna en eru ekki öll með í þessum lista. Hámarksmælar brotna mun oftar en aðrir hitamælar.

Sé rýnt í listann kemur í ljós að 7 hæstu tölurnar eru frá sama degi, 29. apríl 2007 í aldeilis óvenjulegri hitabylgju. Þar í þriðja sæti er hæsta talan á mannaðri stöð, 21,9 stig, mælt á Staðarhóli í Aðaldal. Það kemur dálítið á óvart að engin af stöðvunum í Skaftafellssýslum skuli skjóta sér hátt á blað og ekki heldur stöðvarnar undir Eyjafjöllum, Kvísker hafa þó náð 19,7 stigum og Skaftafell 19,4.

Hæsta talan utan Norður- og Austurlands mældist á Ásgarði í Dölum í hitabylgjunni miklu 29. apríl 2007, 20,2 stig. Síðan kemur gamal met frá Lambavatni á Rauðasandi 19,9 stig frá 29. apríl 1942. Ég hef ekki litið á trúverðugleika þess - en á þeim árum komu nokkrar háar tölur frá Lambavatni - en síðan ekki söguna meir. Slík tímabundin hegðan er ekki traustvekjandi, en ég leyfi þessu að standa, sérstaklega vegna þess að sama dag mældist hæsti hiti sem vitað er um í Reykjavík, 15,2 stig og dagurinn á met tímabilsins 1924 til 1960 á 11 stöðvum. Því skyldi hann ekki hafa komist í 19,9 á Lambavatni?

Þegar kemur niður undir 17 stig og þar um kring fara stöðvarnar á Suðvesturlandi að detta inn ein af annarri. Eins og nefnt var hér að ofan á Reykjavík aðeins 15,2 stig og það í eldgömlu meti (1942) og enn verr er komið fyrir Stórhöfða í Vestmannaeyjum, þar er hæsta talan 12,2 stig og hefur staðið allt frá 1924 (byrjað var að mæla haustið 1921 á Stórhöfða). Þessar eldgömlu tölur hljóta nú að fara að láta á sjá.

Þess má reyndar geta að 28. apríl 1842 mældi Jón Þorsteinsson 16,3 stig í Reykjavík - gæti það verið sambærilegt við mælingar okkar tíma? Varla - hafi sól skinið í heiði, því mælir Jóns var að sögn lægra yfir jörð auk þess að vera ekki í skýli. Í slíkum kringumstæðum eru mælar stundum undir það miklum áhrifum af varmageislun frá yfirborði jarðar að lofthitamælingin fer forgörðum. Hafi hins vegar verið austræningur og veður skýjað er talan líklegri.

Annars eru dægurhámörk aprílmánaðar þessara fornmælinga Jóns ekki svo ótrúverðug, flest á svipuðu róli og dægurhámörk seinni tíma. Sama má segja um mælingar Rasmusar Lievog í Lambhúsum við Bessastaði á 18. öld.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• stöðvahámörk í apríl

Athugasemdir

[Sigurður Þór Guðjónsson, 9.4.2011 kl. 01:25]

Í kvöld var svo hitinn á Kvískerjum 16,7° sem er þá er víst dagsmet á landinu hvort sem það er sett á þ. 8. eða 9.

[Trausti Jónsson, 9.4.2011 kl. 02:31]

Þakka þér fyrir Sigurður - enginn friður fyrir metunum. Talan 16,7 mældist á Kvískerjum milli kl. 14 og 15 í dag sýnist mér þannig að nýja metið lendir á þeim 8. Það slefar upp fyrir gamla metið, 16,4 stig og var sett á Núpi á Berufjarðarströnd 2004. Áfram er spurning með þann 9.