Tilviljun ræður miklu

Allillskeytt vestanáhlaup gerði suðvestanlands að kvöldi 21. mars og aðfaranótt þess 22. Spurning er hvort réttlætanlegt sé að nota orð eins og illskeyttur um þetta veður því fáir urðu þess varir. En það gefur samt tilefni til hugleiðinga. Myndin hér að neðan sýnir vindhraða á 10-mínútna fresti á Garðskagavita 21. mars og fram til kl. 16 þann 22.

Þrír ferlar 10-mínútna athugana eru á myndinni: (i) Loftþrýstingur í hPa (grár ferill), (ii) 10-mínútna meðalvindhraði í m/s (blár ferill) og (iii) mesta vindhviða hverra 10-mínútna (rauð punktadreif).

Fyrri hluta þess 21. var vindhraði hægt vaxandi, milli 10 og 15 hnútar með 15 til 18 hnúta hviðum. Um hádegi dró úr vindi og kl. 15 var nærri því logn. Síðan jókst vindur jafnt og þétt alveg til miðnættis, en þá varð hann mestur, 25,0 m/s. Um kl. 3 um nóttina datt hann snögglega niður fyrir 10 m/s, jókst síðan fljótt aftur. Síðan lægði smám saman.

Mesta vindhviða mældist um miðnættið, 33,5 m/s. Hviðustuðull (hlutfall hviðu og meðalvinds) var lengst af á milli 1,2 og 1,4 (í örfáum undantekningartilvikum hærri). Vindátt var mestallan tímann á milli vestsuðvesturs og vesturs (240-270 gráður). Milli kl. 15 og 18 þann 21. var vindátt þó suðaustlæg og suðlæg.

Loftþrýstingurinn hækkaði að morgni þess 21., féll síðan nokkuð - en steig rösklega eftir það. Mesta 10-mínútna hækkun var 1,8 hPa, sem er mikið. Það var þegar lægði snögglega um kl. 3 aðfaranótt 22.

Þann 21. og fram á nótt 22. fóru að minnsta kosti þrír éljagarðar yfir landið. Sá fyrsti sést ekki á þessari mynd, en hann slóst yfir Breiðafjörð og síðan til norðausturs um morguninn 21. Var þá um tíma ófært veður á heiðum á þeim slóðum. Um miðjan dag fór reglulega lagaður éljabakki yfir allt Vesturland. Þá snjóaði nokkuð en vindur var fremur hægur. Þriðji bakkinn fór síðan yfir um kvöldið og olli illviðrinu sem hér er til umræðu. Að minnsta kosti tvær og e.t.v þrjár smálægðir tengdust þessum bökkum.

Tölvuspár, jafnvel þær nákvæmustu höndla veðurfyrirbrigði af þessu tagi ekki vel. Það má þó segja spánum til hróss í þessu tilviki að þar var tveimur snörpum smálægðum spáð og því var einnig spáð að sú fyrri færi yfir Vestfirði - sem hún gerði, en hin færi um Faxaflóa - sem hún og gerði. Þetta olli því að þessum tveimur áhlaupum var ekki beinlínis illa spáð. Strengirnir eru hins vegar svo litlir um sig að smáatriði fóru nokkuð úr skorðum og ég held ég geti fullyrt að vindur í síðari strengnum hafi orðið mun snarpari við sunnanverðan Faxaflóa heldur en tölvuspár höfðu gert ráð fyrir. Mátulega óljós textaspá Veðurstofunnar varaði þó við áhlaupinu að þessu sinni og allir mega vel við una.

En eins og áður sagði gefur þetta veður samt tilefni til hugleiðinga. Því má velta upp hvort veður þetta hefði valdið umferðarteppu á Höfuðborgarsvæðinu og Reykjanesbrautinni hefði það skollið á meðan morgun- eða síðdegisumferðarþunginn var sem mestur. Þá hefðu nokkrar tugþúsundir manna tekið eftir veðrinu - en í raun voru þeir fáir sem gerðu það. Þetta sýnir að miklu máli skiptir fyrir afleiðingar hvað það er sem fyrir veðri verður. Sama veðrið getur haft hvort sem er miklar eða litlar afleiðingar.

Nú kemst það ekki í sögubækur og týnist - nema í veðurathugunum - og svo þessum bloggpistli. En ég er mjög smeykur um að nákvæmlega þetta veður hefði getað valdið hræðilegum sjóslysum á árum áður og reyndar allt fram undir okkar daga hefði það komið á óheppilegum tíma dags. Allmörg dæmi má finna um misheppnaðar spár í tilvikum sem þessum á árum áður og fyrir tíma Veðurstofunnar voru auðvitað engar spár nema hjá þeim sem gerðu þær sjálfir.

Erfitt er að sjá umfangslítið veður af þessu tagi í endurgreiningum á veðri og jafnvel er erfitt að finna þau þegar gisnar veðurathuganir fyrri tíma eru grandskoðaðar. Nú hagaði þannig til að ekkert gerðist - á þá að telja þetta veður eitthvað ómerkara heldur en annað 100 ára gamalt sem olli sjóslysum?

En þótt vel hafi tekist til nú með spár og tímatilviljun hafi orðið til þess að ekkert gerðist er ekki þar með sagt að jafnvel takist til með næsta veður af þessu tagi - því er eins gott að fylgjast vel með hlutunum og vera á varðbergi.

Viðbót 23. mars kl. 12:15.

Nú hefur frést að tjón varð á húsi í Laugarnesi í Reykjavík og kemur það mér ekki á óvart miðað við það veður sem ég sá út um gluggann heima hjá mér sjálfur.