Háloftin um hádegi 16. desember 2010

Myndin sýnir hita og vindhraða yfir Keflavíkurflugvelli um hádegi 16.12. 2010.

Lóðrétti ásinn sýnir hæð yfir jörð í metrum. Efst er háloftaritinn kominn upp í meir en 25 km hæð. Neðri lárétti ásinn og blái ferillinn sýna hita. Næst jörð er 4 stiga frost, en hæst uppi er það 67 stig.  

Við sjáum að hiti fellur lítið eða ekki neitt á bilinu 2 til 4 km. Þar eru mikil hitahvörf. Neðan þeirra er kalda loftið sem skall á okkur í dag en ofan hitahvarfanna er en fremur hlýtt. Neðan 2 km og ofan við um 5 km fellur hiti um nærri 1 stig á hverjum 100 metrum (10 stig á kílómetra). Þetta hitafall er kallað þurrinnrænt og er merki um að loft sé vel blandað. Sáralítil blöndun á sér hins vegar stað í hitahvörfunum.

Í um 11 km hæð hættir hiti að falla jafnhratt og fellur síðan lítið þar til kemur upp í 18 til 20 km hæð. Þar sem hitafallið hættir eru veðrahvörfin en ofar erum við uppi í heiðhvolfinu. Á þessum árstíma er ástandið í heiðhvolfinu ekki alveg eins og það á að sér að vera. Venjulega hækkar hiti með hæð þegar komið er í um 20 km vegna þess að óson dregur í sig sólargeislana og þar með hitnar loftið. En yfir háveturinn er ekkert sólskin á norðurslóðum og hitabreytingar með hæð verða með öðrum hætti en venjulega. Fjöllum e.t.v. um það merkilega mál síðar.

Vindhraðaferillinn á myndinni er rauður og efri lárétti ásinn sýnir hraðann. Við sjáum að vindur vex með hæð og að vindurinn sér í þessu tilviki hitahvörfin ekki vel. Vindhraðinn nær hámarki í veðrahvörfunum og er það mjög algengt. Hámarkið er hér 140 hnútar (nálægt 72 m/s).

Um þær mundir sem athugunin var gerð var að hvessa svo um munaði á Suðausturlandi. Svo virðist sem fjallabylgjur hafi séð til þess að ná orku niður úr háloftastrengnum. Það gengur einna best þegar svipuð eða sama vindátt er frá jörð og upp í strenginn.

Auðvelt er að fylgjast með ástandinu í háloftunum á brunni Veðurstofunnar og þar má einnig sjá háloftaathuganir frá Keflavík (2-svar á dag) og Egilsstöðum (1-sinni á dag). Hefðbundin háloftarithafa þann mikla kost fram yfir myndina hér að ofan að sjá má fjölmörg atriði í einni sjónhendingu á sama ritinu, hita, raka, vindharða, vindstefnu, auk mættishita, stöðugleika og fleira.

Þótt hvössum vindi sé spáð á landinu á morgun (föstudag) er það annar háloftastrengur sem sér um þann vind.

Athugasemdir

[Sigurður Þór Guðjónsson, 17.12.2010 kl. 11:44]

Geri nú ráð fyrir að það vefjist fyrir mörgum ólærðum lesendum hvernig lesa beri úr háloftakortunum á brunni Veðurstofunnar. Engar skýringar eru við þau af neinu tagi. Þó lesa megi ýmislegt um háloftakort á netinu og í bókum væri samantekt á þessu á íslensku, miðuð við kortin á  brunninum, vel þegin og hlýtur að vera nauðsynleg.

[Trausti Jónsson, 19.12.2010 kl. 22:22]

Skýringar á 300-hPa-kortunum eru á vef Veðurstofunnar. Þykktarkortin eru skýrð að nokkru í viðhengi með pistli mínum frá því í haust. Vonandi koma skýringar á öðrum kortum síðar. Annars lærist fyrst og fremst á þau með því að fletta nógu lengi og mikið.