Skaðar af sjógangi og sandfoki í Vík í Mýrdal

Ég fjallaði á dögunum um lágþrýstimet októbermánaðar (19. október 1963) og lét þess getið að tjón tengt lægðinni hafi einkum tengst sjávarflóði fremur en fárviðri. Sjógangur olli tjóni allt frá Grindavík í vestri austur til Víkur í Mýrdal. Allmikið tjón varð í Vestmannaeyjum og sömuleiðis í Þorlákshöfn, mig rámaði eitthvað í það, en hins vegar var ég búinn að gleyma Vík. Eftirfarandi má lesa í Morgunblaðinu 22. október, fréttaritari í Vík segir frá:

Í þessu veðri gekk sjórinn nokkur hundruð metra á land síðari hluta dags. Komst sjórinn yfir þjóðveginn þar sem hann liggur undir Víkurkletti. Þaðan er annars um kílómetri út að sjó. Miðja vega milli Víkurkletts og strandarinnar fannst í gær lifandi og spriklandi hnísa, fremur lítil, sem borizt hafði svona langt upp á sandinn í hafrótinu. Var hnísan skorin í gær. Sjórinn flæddi einnig upp í Víkurá, svo að hann komst þar alla leið upp að aðalbrúnni hér í þorpinu.

  

Ágangur sjávar við Vík hefur verið nokkuð í umræðunni upp á síðkastið og því datt mér í hug að athuga hvort oftar er getið um atburði af þessu tagi í Vík í gagnasafni sem ég er að koma mér upp. Taka verður fram að heimildir mínar eru dagblöð og fréttablöð, langoftast skömmu eftir að atburðirnir hafa átt sér stað. Vel má vera að ég hafi rangt eftir í einhverjum tilvikum. Skrá mín er mjög ófullkomin og stuttaraleg, enda hugsuð sem vegvísir, auðvelt er að leita ítarlegri heimilda þegar vitað er að hverju á að leita.  

13. til 15. nóv. 1898. Mikið sjávarflóð um sunnan- og suðvestanvert landið og varð tjón á bátum í Vík í Mýrdal. Í þessu veðri varð tjónið reyndar mest við Faxaflóa, m.a. í Reykjavík. Ég á eftir að athuga dagsetningu nákvæmlega, en líklega var þetta síðdegis þann 13.

27. des. 1914. Aftakaflóð varð í Vík í Mýrdal, þar flæddi sjór í hús og skemmdi matvæli og verslunarvarning.

21. jan. 1916. Sjór gekk á land í Vík. Eftir þessa tvo síðustu atburði var óhugur í mönnum um öryggi þorpsins.

Á næstu áratugum hef ég ekki fréttir af sjávarflóðum í Vík, þar flæddi Víkurá hins vegar yfir bakka sína og mikil skriðuhlaup urðu.

15. febrúar 1954 er fyrsta fréttin þar sem sandfoks í Vík er getið sem tjónvaldar. Ofsaveður var um stóran hluta landsins þennan dag og víða skaðar.

19. október 1963 (áður á minnst).

21. mars 1976 urðu miklar skemmdir á bílum og húsum í Vík vegna sandfoks.

9. janúar 1990 Þakplötur fuku af húsum í Vík í Mýrdal og sandur barst í stórum stíl inn í þorpið og olli tjóni á rúðum, málningu og í görðum. Miklar skemmdir urðu af sjávarflóði suðvestanlands, en ég hef ekki heimildir við höndina um að sjór hafi gengið inn í þorpið í Vík eins og 1914 og 1916. Vel má þó vera að svo hafi verið.

22. mars 1994. Sandfok olli tjóni á húsum í Vík.

10. okt. 2000. Sjór gekk á land við Vík.

Grjótflug og ofsaveður hafa oft valdið tjóni í Vík, en aðallega í landáttum og kemur sjór þar ekki við sögu. Sem kunnugt er bætti Kötlugosið 1918 miklu við af sandi framan við Vík og þar austur af. Áhyggjur manna nú minna að sumu leyti á svipað fyrir 100 árum. Í Morgunblaðinu 20. febrúar má lesa í fréttapistli Guðjóns Jónssonar að:

Kunnugir menn segja, að [sjávar] flóð þessi séu heldur að ágerast, áður hafi þau verið miklu strjálari og ekki eins stórvægileg.

 

Þó ég þykist vita nokkurn veginn við hvaða skilyrði sjávarflóð verða í Vík er ég fáfróður um ástand þar nú og veit ekki hvernig það muni þróast á næstu árum. Það er hins vegar lærdómsríkt að sjá að menn höfðu einnig af þessu áhyggjur fyrir síðasta Kötlugos.

Athugasemdir

[Njörður Helgason, 12.10.2010 kl. 16:04]

Sumarið 1989 keyrði ég ferð eftir ferð með fötur fullar af sandi til að drepa niður mosa í lóð minni syðst í Vík. Árið eftir 1990 gerði suðvestan rok, illviðri sem skrúfaði upp sand úr fjörunni í hvirfilbyljum. Suðvestan vindurinn flutti síðan sandinn síðan yfir Víkina svo að þar var allt á kafi.

Úr lóðinni sem ég hafði keyrt margar sandfötur árið áður mokaði ég sandi í um fimm knappfulla sturtuvagna. Af íþróttavellinum voru keyrðir margir vörubílar af sandi. 

Það varð býsna mikil breyting á því að sandur sem var að fjúka inn í bæinn minnkaði þegar sáð var melgresi í fjörusandinn. Gerður var garður úr olíutunnum til að stöðva sandinn sem varð til þess að melgresið greri betur og sandur barst mun minna inn í Víkina en áður. Ég man að áður en þessar framkvæmdir voru gerðar voru oft skaflar af sandi um Víkina að vori. 

Þetta breyttist og hamdi sandinn. Nú hefur grafið mikið úr fjörunni. Grafið hefur úr henni svo að hár kantur er í melgresinu sem sáð var. Tunnurnar sem áður voru fylltar sandi eru einhvern staðar úti í sjó. Með þessum mikla landgreftri hefur sjórinn færst mikið nær Víkurþorpi en þrátt fyrir að grafið hafi úr sandinum hefur ekki orðið teljandi sandrok í Víkinni síðustu ár. Fjaran er það há í dag að hún ver byggðina og síðan er fjaran ekki það breið að úr henni fjúki.

Enn grefur úr ströndinni og líklegt er að það verði áfram. Úr bakkanum sem er utan þess sem sést er að grafa úr og með þessum greftri er að ganga á landið. 

Um 1995 var gerður sjóvarnargarður framan við Vík sem stuðlaði enn að minnkun á sandfoki. en það getur gengið sjór alllangt upp eftir Víkuránni. Ekki til skaða á húsum en sandur og sjávargróður flýtur langt upp á land. 

Þó eru íbúar að mestu enn lausir við sandfok í Víkinni. En áframhaldandi gröftur úr ströndinni er ekki til bóta fyrir þorpið svo að aðgerða er þörf.

[Trausti Jónsson, 12.10.2010 kl. 22:25]

Þakka kærlega fyrir þessar viðbótarupplýsingar.