18.9.2019 | 17:25
Úrkoma í meira lagi
Eins og venjulega látum við Veðurstofuna og aðra til þess bæra aðila sjá um veðurspárnar, en lítum samt á tvær spámyndir tengdar úrkomunni. Sú fyrri sýnir uppsafnaða úrkomu úr harmonie-spálíkaninu næsta sólarhringinn (frá kl.12 í dag, miðvikudag 18.september til sama tíma á morgun, fimmtudag).
Litir og tölur sýna úrkomumagnið. Fjólubláu blettirnir benda á svæði þar sem sólarhringsúrkoman á að vera meiri en 100 mm, þeir eru nokkrir. Snæfellsnes áberandi, sunnanverður Reykjanesfjallgarður og hálendi kringum Borgarfjörð. Svo vekur athygli langur blettur í austanverðum Skagafirði - eiginlega uppi í fjallinu fyrir ofan Austurdal. Þar segir líkanið að úrkoma eigi að verða yfir 100 mm næsta sólarhringinn. Hvort það svo rætist er annað mál - en merkilegt ef svo fer því ekki er líklegt að mannleg hönd færi að setja háar tölur einmitt á þennan stað - nærri þeim slóðum þar sem úrkoma er hvað minnst á landinu. Að úrkoma sé mikil í hlýrri sunnanátt vestanlands er hins vegar nærri því sjálfsagt mál.
Þessi mynd er öllu framandlegri (systur hennar hafa þó sést á hungurdiskum nokkrum sinnum áður). Hér er um að ræða þversnið í gegnum veðrahvolfið frá sjávarmáli allt upp í um 10 km hæð. Þversniðið sníður Vesturland frá suðri (til vinstri) til norðurs (til hægri) eins og hvíta línan á smáa kortinu í horninu efst til hægri sýnir. Snæfellsnes og Vestfirðir sjást sem gráar kryppur neðst á myndinni.
Litirnir (eða liturinn) sýnir rakastig í sniðinu. Það er 90 til 100 prósent uppúr og niðrúr, nema rétt í niðurstreymi við norðanvert Snæfellsnes (þar er það 80 til 90 prósent) og á tveimur smáblettum öðrum hátt í lofti. Segja má í grófum dráttum að allt veðrahvolfið sé rakamettað.
Sé rýnt frekar í myndina (hún verður skýrari við stækkun) má sjá örþunnar fjólubláar strikalínur, af legu þeirra má lesa vatnsmagn í lofti - einingin er grömm vatns í kílói lofts. Á allstóru bili neðarlega til vinstri á myndinni (sunnan við Snæfellsnes og suður úr) er magnið meira en 8 grömm í kílói. Þetta er óvenjuhá tala - mikið vatn á ferð.
Svörtu, heildregnu línurnar sýna svonefndan jafngildismættishita (heldur erfitt orð). Þetta er sá hiti sem mælir sýndi væri loftið dregið niður í 1000 hPa þrýsting (það hlýnar við það) og að auki losnaði allur dulvarmi sem í því býr (allur raki væri þéttur). Að jafnaði vex jafngildismættishiti upp á við - og loft er því stöðugra eftir því sem hann vex örar með hæð. Þar sem langt er á milli jafnmættishitalína (eða að hann fellur með hæð) þar er loft mögulega óstöðugt - losni sá raki sem í því býr.
Við sjáum að þannig er málum háttað á nokkru bili vinstra megin á myndinni (ofan við 850 til 800 hPa. Þetta loft er mjög úrkomugæft sé því bara lyft lítillega. Meira þarf að lyfta loftinu sem er hægra megin á myndinni - þar eru línurnar þéttar.
Almennt má segja að þessi mynd sýni að úrkomunni verði mjög misskipt, hún verður langmest þar sem vindur þvingar loftið yfir fjöll (og rétt handan fjallshryggja), en minni hlémegin. En það loft sem óstöðugt gæti orðið (vinstra megin á myndinni) gæti samt af tilefnislitlu oltið um og skilað miklum dembum nærri því hvar sem er.
Svo virðist sem úrkomubletturinn austan Skagafjarðar tengist mikilli bylgju sem þar á að vera meira og minna föst klukkustundum saman - hún býr til eins konar sýndarfjall og uppstreymi sem kreistir raka úr lofti á breiðu hæðarbili. Hvort líkanið hefur rétt fyrir sér um þessa bylgju vitum við ekki - og vitum sjálfsagt seint því úrkomumælingar eru af skornum skammti á þessu svæði. Vatnavextir í ám og lækjum eru einu merkin sem sjást og valdi þeir hvorki tjóni né öðrum vandræðum fáum við aldrei neitt að vita um hæfni líkansins.
Væri vindur mjög hægur í lofti myndi allur þessi raki ekki eiga möguleika á að þéttast. Úrkomumagnið fer því mjög eftir vindraða. Algengur vindur í fjallahæð verður á bilinu 15 til 22 m/s. Það er ekki sérlega mikið (nóg samt). Við komum því til með að sleppa betur frá þessu himnasturtubaði heldur en ef vindur væri meiri.
En við þetta bætist að áköf úrkoma á að halda áfram næstu daga, að vísu mun eitthvað snúast fram og til baka á áttinni og þar með verður misjafnt hvar nákvæmlega mesta úrkoman fellur á hverjum tíma (sem er svosem ágætt).
Verði vindur meiri eða minni heldur en spáð er geta úrkomutölurnar orðið allt aðrar - einnig skiptir miklu máli hvort líkanið hefur rétt fyrir sér um hæðardreifingu jafngildismættishitans - það er að segja hvort rakamagnið sem berst að sunnan í líkaninu (komið úr líkani evrópureiknimiðstöðvarinnar) er rétt eða rangt. Ekki vitum við um það fyrr en á reynir.
En rétt er fyrir þá sem eitthvað eiga undir að fylgjast vel með spám Veðurstofunnar, aðvörunum og einnig fréttum frá Vegagerðinni um ástand vega. Hungurdiskar gefa hvorki út spár né viðvaranir - munið það.
18.9.2019 | 14:38
Staða sólskinsstundafjölda sumarsins
Dagurinn í dag (18.september) er heldur dökkur hér syðra og ágætt að nota hann til að taka stöðu sólskinsstundafjölda sumarsins í Reykjavík. Sem kunnugt er lýkur veðurstofusumrinu ekki fyrr en í lok mánaðarins. Sólskinsstundafjöldi frá og með 1.júní til gærdagsins telst 804,9 stundir. Miðað við almanakið, önnur sumur frá 1.júní til 17.september, er núlíðandi sumar í þriðjasólríkasta sæti. Það eru aðeins sumrin 1928 (826,8 stundir) og 1929 (858,0 stundir) sem státa af hærri tölum.
En mánuðurinn er ekki búinn og skýjuðu veðri er spáð næstu daga. Fáein sumur önnur eiga því möguleika á að sigla fram úr þessu, en ekki mörg því sá fjöldi sem þegar hefur mælst tryggir sjöunda sætið. Að meðaltali mælast um það bil 3,4 sólskinsstundir á dag í Reykjavík eftir 17.september. Yrðu sólskinsstundir í meðallagi til loka mánaðar yrði lokatalan 854,3 - og myndi merja 3.sæti - sjónarmun á undan sumrinu 1927 (853,6 stundir) og ekki langt neðan við 2.sætið (1928 með 861,9 stundir). Varla er nokkur von til þess að ná 1.sætinu af sumrinu 1929 (894,0 stundir).
Það eru sum sé þrjú sumur í röð sem hafa helgað sér þrjú efstu sætin í 90 ár, 1929, 1928 og 1927, þar rétt fyrir neðan eru tvö nýleg sólarsumrin 2012 og 2011, í sjötta sætinu er svo sumarið 1924.
Árið í heild (til þessa) stendur líka vel, heildarsólskinsstundafjöldinn er um það bil búinn að jafna ársmeðaltal síðustu tíu ára þó þrír mánuðir séu eftir af árinu (en venjulega eru þeir sólarlitlir) - og summan er nú þegar komin 100 stundir fram úr ársmeðaltalinu 1961 til 1990.
Sumarhitinn í Reykjavík situr nú í 9. til 11.hlýjasta sæti. Meðalhiti þess það sem af er er 11,0 stig. Ekki er líklegt að sú röðun breytist mikið. Ársmeðalhitinn í Reykjavík er sem stendur í 8. til 9. hlýjasta sæti - það breytist trúlega eitthvað á annan hvorn veginn því þrír mánuðir rúmir eru enn til áramóta.
Vísindi og fræði | Breytt s.d. kl. 16:35 | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Bloggfærslur 18. september 2019
Um bloggið
Hungurdiskar
Færsluflokkar
Heimsóknir
Flettingar
- Í dag (26.4.): 176
- Sl. sólarhring: 429
- Sl. viku: 2001
- Frá upphafi: 2350737
Annað
- Innlit í dag: 159
- Innlit sl. viku: 1787
- Gestir í dag: 158
- IP-tölur í dag: 156
Uppfært á 3 mín. fresti.
Skýringar
Eldri færslur
- Apríl 2024
- Mars 2024
- Febrúar 2024
- Janúar 2024
- Desember 2023
- Nóvember 2023
- Október 2023
- September 2023
- Ágúst 2023
- Júlí 2023
- Júní 2023
- Maí 2023
- Apríl 2023
- Mars 2023
- Febrúar 2023
- Janúar 2023
- Desember 2022
- Nóvember 2022
- Október 2022
- September 2022
- Ágúst 2022
- Júlí 2022
- Júní 2022
- Maí 2022
- Apríl 2022
- Mars 2022
- Febrúar 2022
- Janúar 2022
- Desember 2021
- Nóvember 2021
- Október 2021
- September 2021
- Ágúst 2021
- Júlí 2021
- Júní 2021
- Maí 2021
- Apríl 2021
- Mars 2021
- Febrúar 2021
- Janúar 2021
- Desember 2020
- Nóvember 2020
- Október 2020
- September 2020
- Ágúst 2020
- Júlí 2020
- Júní 2020
- Maí 2020
- Apríl 2020
- Mars 2020
- Febrúar 2020
- Janúar 2020
- Desember 2019
- Nóvember 2019
- Október 2019
- September 2019
- Ágúst 2019
- Júlí 2019
- Júní 2019
- Maí 2019
- Apríl 2019
- Mars 2019
- Febrúar 2019
- Janúar 2019
- Desember 2018
- Nóvember 2018
- Október 2018
- September 2018
- Ágúst 2018
- Júlí 2018
- Júní 2018
- Maí 2018
- Apríl 2018
- Mars 2018
- Febrúar 2018
- Janúar 2018
- Desember 2017
- Nóvember 2017
- Október 2017
- September 2017
- Ágúst 2017
- Júlí 2017
- Júní 2017
- Maí 2017
- Apríl 2017
- Mars 2017
- Febrúar 2017
- Janúar 2017
- Desember 2016
- Nóvember 2016
- Október 2016
- September 2016
- Ágúst 2016
- Júlí 2016
- Júní 2016
- Maí 2016
- Apríl 2016
- Mars 2016
- Febrúar 2016
- Janúar 2016
- Desember 2015
- Nóvember 2015
- Október 2015
- September 2015
- Ágúst 2015
- Júlí 2015
- Júní 2015
- Maí 2015
- Apríl 2015
- Mars 2015
- Febrúar 2015
- Janúar 2015
- Desember 2014
- Nóvember 2014
- Október 2014
- September 2014
- Ágúst 2014
- Júlí 2014
- Júní 2014
- Maí 2014
- Mars 2014
- Febrúar 2014
- Janúar 2014
- Desember 2013
- Nóvember 2013
- Október 2013
- September 2013
- Ágúst 2013
- Júlí 2013
- Júní 2013
- Maí 2013
- Apríl 2013
- Mars 2013
- Febrúar 2013
- Janúar 2013
- Desember 2012
- Nóvember 2012
- Október 2012
- September 2012
- Ágúst 2012
- Júlí 2012
- Júní 2012
- Maí 2012
- Apríl 2012
- Mars 2012
- Febrúar 2012
- Janúar 2012
- Desember 2011
- Nóvember 2011
- Október 2011
- September 2011
- Ágúst 2011
- Júlí 2011
- Júní 2011
- Maí 2011
- Apríl 2011
- Mars 2011
- Febrúar 2011
- Janúar 2011
- Desember 2010
- Nóvember 2010
- Október 2010
- September 2010
- Ágúst 2010