Af hitametum í háloftum

Þessi pistill er auðvitað aðallega fyrir nördin - enda nokkuð staglkenndur. Ritstjóri hungurdiska lítur endrum og sinnum yfir háloftaathuganir á Keflavíkurflugvelli og leitar nýrra meta. Skráin sem hann notar er sæmilega heilleg aftur til haustsins 1951 í flestum staðalþrýstihæðum upp í 100 hPa (um 16 km hæð) en aftur til 1973 þar fyrir ofan. Reyndar nær röðin sem inniheldur neðsta flötinn (925 hPa - í um 500-700 metra hæð) aðeins aftur til 1993. 

Engin árshitamet hafa fallið í neðri flötunum á þessu ári, en í hitabylgjunni sunnudaginn var (29.júlí) féll júlíhámarksmet í 925 hPa. Hiti í 925 hPa mældist þá 17,8 stig. Í hitabylgjunni miklu í ágúst 2004 mældist hiti í 925 hPa 18,6 og 18,4 stig (tvær athuganir). Hiti í 850 hPa fór á dögunum hæst í 13,6 stig. Það er trúlega hitamet í júlí, en í skránni er þó ein hærri tala, 13,9 stig sem sett er á 23.júlí 1952 - þykir sú mæling grunsamleg, en ekki hægt að afskrifa hana alveg að óathuguðu máli. 

Hiti hefur tvisvar mælst hærri en 13,6 stig í 850 hPa í ágúst, annars vegar í hitabylgjunni 2004 (14,0 stig) og þann 25. árið 2003 (13,8 stig). 

Þann 25.febrúar féllu árshitamet í bæði 70 hPa (um 18 km) og 50 hPa (um20 km), í fyrrnefnda fletinum fór hitinn í -30,8 stig, það langhæsta sem mælst hefur í þeirri hæð og í 50 hPa fór hitinn í -26,4 stig. Atburður þessi tengdist miklu bylgjubroti í heiðhvolfinu. Ritstjórinn hefur ekki athugað hvort háloftakanninn náði mælingum ofar í lofti (við lægri þrýsting) í þessu tilviki - en alla vega eru ekki met skráð ofar þennan dag. 

Engin lágmarkshitamet hafa verið slegin á árinu í háloftunum yfir Keflavík - til þessa. 

Sé rétt reiknað

Sé rétt reiknað verður veðrið næstu viku (6. til 12.ágúst) með nokkuð öðrum hætti en algengast hefur verið að undanförnu. Við lítum hér á eftir á háloftaspá evrópureiknimiðstöðvarinnar, en fyrst skulum við sjá meðalkort júlímánaðar (þökkum Bolla fyrir kortagerðina).

Heildregnar línur sýna meðalhæð 500 hPa-flatarins í júlímánuði, en strikalínurnar þykktina. Þykktin mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs. Litirnir gefa til kynna hversu mikið þykktin víkur frá meðaltali áranna 1981 til 2010. Við tökum eftir því að hiti var ofan meðallags í júlímánuði á mestöllu svæðinu sem kortið sýnir - en minnst þó fyrir suðvestan land. Þó hlýnað hafi frá fyrri mánuðum er sem fyrr langhlýjast yfir Skandinavíu og Evrópu norðvestanverðri. 

Síðara kortið sýnir spá sem nær til næstu viku, 6. til 12.ágúst. Hér hefur skipt um, mestu jákvæðu vikin eru þar sem hvað kaldast var fyrr í sumar. Neikvæð vik fylgja hins vegar norðanátt austan Íslands. Háloftavindar liggja hér úr norðvestri yfir landið í stað þess að hafa verið úr suðvestri í mestallt sumar - og líka í júlí eins og sá mátti á fyrra kortinu. Hér er kuldinn austurundan afleiðing norðanáttarinnar sem þar á að ríkja. 

Sé þessi spá rétt verða allmargir norðanáttardagar í næstu viku - með heldur köldu veðri. Við skulum samt vona að við sleppum við alvarlegar árásir úr Íshafinu. 

Reiknimiðstöðin framreiðir síðan spár enn lengra inn í framtíðina. Það er merkilegt að spáin fyrir næstu viku á eftir (13. til 19.) virðist sýna allt falla aftur í sama far og hefur verið til þessa í sumar - sama á síðan við sé litið enn lengra fram í tímann.  

Eins og venjulega verður að minna á að spár eru bara spár, ekki raunveruleikinn sjálfur. Hann kann að verða með öðrum hætti. 

En nú er hásumar - um það bil vika í þá daga þegar vestanvindar veðrahvolfs á norðurhveli eru í lágmarki að meðaltali og um þrjár vikur þar til vindsnúnings fer að gæta í heiðhvolfinu. Fjórar vikur (tæpar) eru til höfuðdags, en þá fer nýr vetur að fæðast á eyjunum miklu norðan Kanada. Um 6 vikur eru í lágmark hafísútbreiðslu norðurslóða og nærri sjö til jafndægra. Ellefu vikur eru eftir af íslenska sumrinu og 20 fram að sólstöðum.