Sundurlausir ágústhitamolar

Hæsti meðalhiti ágústmánaðar hér á landi er ekki alveg óumdeildur. Hæsta reiknaða talan er 14,1 stig, á Mýrdalssandi í ágúst 2003. Ekki ótrúlegt í sjálfu sér, en mælingar stöðvarinnar hafa ekki verið „teknar út“ - við vitum ekki hvort einhver hliðrun hefur verið í mælinum. 

Ágúst 2003 var sérlega hlýr á landinu, er í næstefsta sæti á landslistanum með 10,9 stig, aðeins ágúst 1933 er sjónarmun hærri, 11,0 stig. 

Næsthæsta talan er ekki alveg trygg heldur, 14,0 stig reiknast sem meðalhiti ágústmánaðar 1880 austur á Valþjófsstað. Við vitum enn ekkert um aðstæður á stöðinni. Ágúst 1880 var sérlega hlýr um land allt og er í þriðjahlýjasta sæti á landslistanum, 10,7 stig. 

Þriðjuhæstu töluna finnum við á Húsavík í ágúst 1947, 13,9 stig. Sá mánuður er nokkru neðar á landslistanum, í 12. sæti, en var sérlega hlýr um landið norðanvert, hlýjastur ágústmánaða á fjölmörgum stöðvum, m.a. á Akureyri. Í Reykjavík er ágúst 2003 hlýjastur. 

En hver er þá lægsti ágústmeðalhitinn? Auðvitað tók Dyngjujökull þá tölu strax og byrjað var að mæla þar - stöðin í tæplega 1700 metra hæð yfir sjávarmáli og mælar þar að auki ekki í löglegri hæð frá „jörðu“. En meðalhiti í ágúst 2016 var þar 0,0 stig. Spurning hvort meðalhiti ágústmánaðar nú verður enn lægri - takist að ná mælingum mánaðarins alls í hús. Eftir 21 dag núlíðandi mánaðar er meðalhitinn þar +0,4 stig.  

Næstlægsta talan er líka af jökli. Stöðin á Brúarjökli er sögð í 845 metra hæð yfir sjávarmáli, meir en 800 metrum neðar en Dyngjujökulsstöðin. Þar hefur verið mælt samfellt frá 2005. Kaldastur á þeim tíma var ágúst 2011 með meðalhita 2,5 stig. Það sem af er ágúst nú er meðalhiti á Brúarjökli 2,3 stig - spurning hvort hann nær neðsta sætinu. 

En sjálfvirku hálendisstöðvarnar hafa ekki mælt lengi, þær sem lengst hafa mælt eru þó komnar í meir en 20 ár og orðnar vel keppnishæfar. 

Lægstu byggðartölurnar eru líka afspyrnulágar. Meðalhiti í Grímsey í ágúst 1882 var ekki nema 2,4 stig. Það mun vera óhætt að trúa þessari tölu. Bráðnandi hafís í kringum eyna mestallan mánuðinn. Ágúst 1882 er líka lægstur á landslistanum, meðalhiti á landsvísu 6,5 stig. Við eigum til fleiri mælingar frá stöðvum við norðurströndina í ágúst 1882, Kjörvogur á Ströndum segir meðalhita mánaðarins 2,7 stig og á Skagaströnd og á Siglufirði reiknast meðalhitinn í mánuðinum 3,1 stig. Siglufjörður segir ágúst 1864 hafa verið enn kaldari, með meðalhitann 2,6 stig þar á bæ (Hvanneyri).  

Lægsta talan eftir aldamótin 1900 er úr Möðrudal í ágúst 1903, 3,6 stig og þá sömu tölu nefna Grímsstaðir á Fjöllum í ágúst 1943. Sérlega vondir mánuðir nyrðra báðir tveir - en skárri syðra. 

Raðir hámarks- og lágmarksmælinga eru styttri og rýrari heldur en meðalhitaraðirnar. En hæsti meðalhámarkshiti ágústmánaðar sem við sjáum í fljótu bragði er 18,5 stig á Staðarhóli. Þessi árangur náðist 2004, og meðalhiti ágústmánaðar 1984 var litlu lægri á Vopnafirði, 18,4 stig - sem einnig reiknast á Torfum í ágúst 2004.

Lægsti meðalhámarkshitinn reiknast í Grímsey í ágúst 1903, 5,5 stig. 

Hæsta meðallágmark ágústmánaðar finnum við á Vatnsskarðshólum árið 2004, 10,8 stig og lægsta meðallágmarkshitann á Grímsstöðum á Fjöllum 1912, -0,6 stig. Harla ískyggileg tala. 

Hæsti hiti sem mælst hefur í ágúst hér á landi er 29,2 stig - á Egilsstaðaflugvelli þann. 11. árið 2004. 

Lægsti hiti sem er skráður á mæli hér á landi í ágúst eru -10,7 stig, mældist á dögunum á Dyngjujökli (þ.13.). Við vitum ekki enn hvort það er óvenjulegt eða ekki. 

Þann 27. ágúst 1974 mældist lágmarkshiti -7,5 stig í Sandbúðum á Sprengisandsleið, lægsti hiti í ágúst hér á landi utan jökuls. Lægsti hiti sem vitað er um í byggð í ágúst mældist á Barkarstöðum í Miðfirði þann 27. árið 1956. Frost var víða þá nótt og þær næstu, m.a. fór hiti niður í -0,4 stig í Reykjavík, ágústlágmarksmet á þeim bæ og næsta nótt á lágmarkshitamet ágústmánaðar á Akureyri, -2,2 stig. 

Hæsti lágmarkshiti sólarhringsins sem við vitum um í ágúst er 19,5 stig - á Vatnsskarðshólum þann 11. 2004. 

Að lokum spyrjum við hver sé hæsti lágmarkshiti ágústmánaðar. Í ágúst 2003 fór hiti aldrei neðar en 8,5 stig í Patrekshöfn á Patreksfirði og ekki heldur á Steinum undir Eyjafjöllum í sama mánuði (eða er e.t.v. sagt „í Steinum“?). 

 

---

Þess má að sjálfsögðu geta að hungurdiskar halda upp á 7 ára afmæli um þessr mundir, um 1940 pistla á bloggi og fjölmarga þar að auki á fjasbókinni. Ritstjórinn er að vanda meyr á tímamótunum og fyllist efa um framhaldið - hvort halda eigi sömu leið, breyta á einhvern hátt um stefnu eða hreinlega hætta. Pistlarnir 1940 fylla nú 7 allstór bindi - vel á fjórða þúsund blaðsíður alls og hver sem er getur prentað út eða afritað.