Snarpt kuldakast

Reiknimiðstöðvar eru nú að verða sammála um að mjög kalt heimskautaloft nái til landsins í vikunni - en líkur benda helst til þess að það standi ekki lengi við. 

Í dag - sunnudaginn 15. nóvember er víða mjög kalt í hægum vindi inn til landsins en hlýrra við strendur og þar sem vind hreyfir. Ofan við er loft ekki sérlega kalt og á morgun - mánudag 16. nóvember á hiti að verða rétt undir meðallagi í neðri hluta veðrahvolfs.

Spákort evrópureiknimiðstöðvararinnar sem við sjáum hér að neðan gildir kl. 18 síðdegis á mánudag.

Heildregnu línurnar sýna þykktina - en hún mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs. Talsverður þykktarbratti er yfir landinu - munar ríflegum 80 metrum á Suðausturlandi og Vestfjörðum - um 4 stigum. Talan í kassanum við Austfirði sýnir vik þykktarinnar yfir landinu miðju frá meðallagi áranna 1981 til 2010. Vikið er -20 metrar. Það er ekki fjarri -1°C. Ekki svo kalt það. 

Litirnir sýna hita í 850 hPa-fletinum (í um 1200 metra hæð) (kvarðinn batnar sé kortið stækkað). Yfir miðju landi er hann um -5°C, sú tala er til hægðarauka sett í kassa vestur á Grænlandshafi. 

Til þriðjudags lækkar þykkin nokkuð (sjá næsta kort).

Hér er þykktin orðin um -100 metrum undir meðallagi, samsvarar um -5°C og hitinn í 850 hPa kominn niður í -11°C, algeng tala í nóvember. Þykktin er hér um 5180 metrar yfir miðju landi sem er líka algengt í nóvember og varla hægt að tala um alvarlegt kuldakast enn. 

En svo gerist það. - Kuldapollur úr norðri ryðst norðan úr höfum - reyndar eru stóratburðir yfir Ameríku sem stugga við honum - og kemur hann beint suður yfir landið á miðvikudag og fimmtudag - og fer síðan og plagar Breta og V-Evrópu verulega dagana þar á eftir. 

Spáin fyrir fimmtudag er ansi grimm - miðað við nóvember - og viðbúið að reiknimiðstöðin sé ekkert að skafa utan af því - en hún gæti alveg haft á réttu að standa - hvað vitum við?

Hér er komið -18 stiga frost í 850 hPa-fletinum og þykktin niður í 5000 metra, -280 metrum undir meðallagi nóvembermánaðar - eða -14 stigum undir meðallagi. Við bíðum þess að spáin staðfestist frekar áður en við förum að tala um met - það er varla tímabært. 

En - svo á þetta að taka fljótt af - sé eitthvað að marka reikninga. Við lítum að lokum á spána fyrir laugardag (aðeins 2 dögum eftir kuldann hér að ofan).

Hiti í 850 hPa kominn í +2 stig - +7 ofan meðallags og þykktin komin +180 metra (9 stig) upp fyrir meðallagið - sannkallaður rússibani.

Fáum við svo að sjá þetta raungerast? Eða er þetta bara leikur í líkanheimum? 

Forvitnileg staða (fyrir stöku nörd)

Þetta kann að virðast véfréttarkennt - (að sögn er véfréttamennska í uppáhaldi hjá ritstjóra hungurdiska) en lítum á sjávarmálsspá hirlam-líkansins sem gildir kl. 6 í fyrramálið (sunnudag 15. nóvember). 

Lægð er vestur af Bretlandseyjum. Hún er nokkuð einkennileg að því leyti að þrátt fyrir að vera mjög dýpkandi er engin úrkoma í miðju hennar í spánni. Rauða örin bendir á þetta svæði - breiður hlýr geiri, en engin úrkoma þar sem hann nær lengst í átt að kalda loftinu - fyrr en hinu megin við lægðarmiðjuna - þar er allmikill úrkomuhnútur. Rétt sunnan við hann er nokkuð snarpur kuldapollur. 

Þetta sést vel á gervihnattarmynd frá því kl. 1.

Örvarnar benda um það bil á sömu staði. Úrkomusvæðin þrjú sjást öll vel - sömuleiðis niðurstreymissvæðið við rauðu örina. Ritstjórinn var búinn að lofa sjálfum sér því að verða ekki langorður um þetta - og ætlar að standa við það - en hlýi hluti kerfisins er leifar fellibylsins Kate - sem varð svosem aldrei stór. Þessar leifar mæta hér köldu lofti úr norðvestri og gefa möguleika á mikilli dýpkun. 

Myndanörd (séu þau til) ættu gleðjast yfir þessari mynd - rétt eins og ritstjórinn - sem er reyndar ekki í allt of góðu skapi vegna ýmissa hiksta á aðgengi gagna í dag.