Hlaupið yfir árið 2009

Tíðafar var hagstætt á árinu 2009, öndvegisár að flestu leyti. Hiti var langt yfir meðallagi um landið sunnanvert. Fyrri hluti janúar var sérlega hlýr, en öllu svalara var síðari hlutann. Tíð var talin góð, þrátt fyrir talsverða úrkomu. Í febrúar var lítið um illviðri og samgöngur lengst af greiðar. Tíð talin hagstæð. Í mars var tíð talin nærri meðallagi, snjóflóðahætta var þó um hríð á Vestfjörðum og Norðurlandi. Apríl var hlýr og úrkomusamur mánuður. Slagviðri voru með tíðara móti miðað við árstíma. Maí þótti hagstæður, en var nokkuð úrkomu- og vindasamur. Júní var hægviðrasamur, hagstæður og fremur þurr.

Júlí var hlýr og þurr um mikinn hluta landsins. Sérlega hlýtt og þurrt var suðvestanlands, en svalara inn til landsins á Austurlandi. Vestanlands lét gróður á sjá vegna þurrka. Undir lok júlí gerði óvenjuleg næturfrost sem ollu tjóni í garðlöndum á Suðurlandi. Í ágúst var sólríkt á Suður- og Vesturlandi, en úrkomusamt norðanlands og austan. Veður var hægviðrasamt. September var hlýr, en úrkoma var í ríflegu meðallagi. Kuldakast gerði í byrjun október og festi þá snjó um mikinn hluta landsins. Síðan hlýnaði og voru síðustu dagar mánaðarins sérlega hlýir. Tíð var hagstæð í nóvember, úrkomusamt var á Norðaustur- og Austurlandi. Desember var hagstæður, snjóþyngsli að vísu nokkur sumstaðar á Norðurlandi, en lengst af var úrkoma lítil sunnanlands og vestan. 

Í textanum hér að neðan er leitast við að rifja upp helstu veðurviðburði ársins, oftast með beinum tilvitnunum í texta frétta- og dagblaða sem leitað er til með hjálp timarit.is. Í fáeinum tilvikum hafa augljósar prentvillur verið leiðréttar og stafsetningu í stöku tilviki hnikað til - vonandi að meinalausu. Sömuleiðis eru textar alloft styttir. Auðvelt ætti að vera að finna frumgerð þeirra. Að þessu sinni (eins og oftast hin síðari ár) er mestra fanga að leita hjá Morgunblaðinu, ritstjóri hungurdiska er að vanda þakklátur blaðamönnum fyrir þeirra hlut. Einnig er notast við textabrot úr tíðarfarsyfirlitum Veðurstofu Íslands, einkum þegar fjallað er um veðurlag mánaða í heild. 

Janúar var hlýr - og tíðindalítill. Fyrstu 12 dagar febrúar voru kaldir, sérstaklega fyrir norðan. Á Akureyri þurfti að fara áratugi aftur í tímann (1969 og 1955) til að finna ámóta kaldan kafla sömu febrúardaga. Þurrt var þennan tíma um land allt og sólskin. Snjór var á jörðu, en ekki mikill. Frá og með þeim 13. hlýnaði að mun og síðari hluti mánaðarins var hlýr, sérstaklega 16. til 18. Úrkoma var þá mikil sunnanlands, en heldur minni nyrðra. Þann 12. fauk bíll út af veginum í austanhvassviðri nærri Vík í Mýrdal minniháttar meiðsl urðu (Fréttablaðið). Þann 17.febrúar fauk sendibifreið út af vegi við Húsafell og valt (Fréttablaðið). Sunnanhvassviðri var - lægð fór norður um Grænlandshaf. 

Kortið sýnir stöðuna í 500 hPa þann 9.febrúar. Þá lék um landið norrænn kuldi austan við fyrirstöðuhæð yfir Grænlandi. 

Morgunblaðið segir frá 12.febrúar:

Víða í innsveitum hefur kuldinn bitið undanfarna daga. Í Bárðardal og við Mývatn hefur frostið farið í 26 stig. Fjölskyldurnar þrjár í Svartárkoti kippa sér þó lítið upp við kuldakastið. „Þetta hefur ekki verið til mikilla vandræða undanfarið og þegar kuldinn er hvað mestur þá er bara að trekkja ofnana,“ segir Guðrún Tryggvadóttir í Svartárkoti. Hún segir að það sem af er febrúar hafi hitinn sveiflast nokkuð, legið marga daga í 18 gráðum, farið niður í 26 gráður tvisvar sinnum þegar kaldast hefur verið og bestu dagana hefur hitastigið farið upp í mínus 10 gráður.

Morgunblaðið segir 14.febrúar frá minniháttar snjóflóði við Húsavík. Snjóflóðalys hafa áður orðið á svipuðum slóðum:

„Þetta var óþægileg tilfinning; ég var dálítið hræddur á leiðinni niður,“ sagði Friðrik Marinó Ragnarsson, 15 ára Húsvíkingur, í samtali við Morgunblaðið í gær, eftir að hann lenti í snjóflóði ofan bæjarins. Þeir voru tveir saman á leið upp Húsavíkurfjall, skammt norðan við skíðasvæðið. Hjörvar Jónmundsson var á undan en snjórinn brotnaði undan Friðriki Marinó, sem barst dágóðan spöl með flóðinu. Það náði honum upp undir hendur þegar hann stöðvaðist. „Það var reyndar ekkert mál að losna,“ sagði hann.

Í mars var lítið um illviðri, en hríðarveður trufluðu þó samgöngur stund og stund. Þótt lengst af hafi verið snjólétt var um tíma allmikill snjór á norðanverðum Vestfjörðum og í útsveitum á Norður- og Austurlandi. Á Norðurlandi varð snjórinn mestur í lok mánaðarins og tepptust þar samgöngur um tíma. Snjóflóðahætta var viðloðandi á norðanverðum Vestfjörðum framan af mánuðinum. Fyrstu dagana féllu mörg snjóflóð á þeim slóðum, sem og sums staðar norðanlands. Talsverð snjóflóðahætta var í útsveitum á Norðurlandi í lok mánaðarins. Fregnir af snjókomu og rýmingum voru nokkuð áberandi.

Morgunblaðið segir frá 4.mars:

Gríðarlegt fannfergi setti mark sitt á mannlífið á norðanverðum Vestfjörðum í gær. Skólahaldi í grunnskólanum í Bolungarvík var hætt um hádegisbil, ekkert kirkjustarf var fyrir börnin og bókasafninu var lokað. Skólahaldi í grunnskólum á Ísafirði var aflýst og íþróttamannvirkjum í bænum lokað. Unga kynslóðin notaði tækifærið og lék sér í snjónum sem var óvenju mikill, jafnvel á mælikvarða þeirra Vestfirðinga.

Óveðrið á norðanverðum Vestfjörðum gekk hægt og rólega niður í gærkvöldi. Veðurstofan spáði norðaustan 15-20 m/s norðvestan til á landinu. Hættustig vegna snjóflóða var enn í gildi í Bolungarvík og á Ísafirði líkt og viðbúnaðarstig vegna snjóflóða á norðanverðum Vestfjörðum. Nú í morgun átti að halda fund á Veðurstofunni til að meta ástandið. Óveður var í Bolungarvík, stormur, snjókoma og skafrenningur. Í verstu hryðjunum sást varla á milli húsa. Þungfært var um götur bæjarins. Skólahaldi í grunnskólanum var hætt um hádegið. Eins var bókasafninu lokað og kirkjuskóla og kirkjustarfi barna aflýst. Fjórtán íbúum húsa sem rýmd voru í fyrrakvöld var ekki leyft að snúa til síns heima í gær. Snjóflóð féllu í fyrrinótt nálægt hesthúsahverfi Bolvíkinga, en ekki var vitað um önnur flóð nálægt byggð.

Í gær þurfti að rýma fimm íbúðarhús í Dýrafirði, Bolungarvík og Skutulsfirði. Lýst var yfir hættustigi vegna snjóflóða á reit 9 á Ísafirði sem er atvinnusvæði og voru þrír vinnustaðir rýmdir. Umferð um Skutulsfjarðarbraut á Ísafirði var takmörkuð um tíma vegna hættu á snjóflóðum úr giljunum ofan við Grænagarð. Opnað var fyrir óhindraða umferð kl. 20 í gærkvöldi. Skólahaldi var aflýst í grunnskólum og tónlistarskólanum á Ísafirði. Íþróttamannvirkjum í Ísafjarðarbæ var lokað síðdegis í gær. ... Í gærmorgun féll lítið snjóflóð á stálþil í Eyrarhlíð. Eins féll þunnt flóð yfir Hnífsdalsveg nálægt brekkunni við Hraðfrystihúsið. [e-mail]

Morgunblaðið heldur áfram 5.mars:

Óveður og erfið færð trufluðu umferð á Austfjörðum í gær. Nokkur umferðaróhöpp urðu og fjallvegir voru ýmist lokaðir eða þungfærir í gærkvöldi. Veðurstofan varaði við stormi við
austurströndina í nótt sem leið. Þrír árekstrar urðu með skömmu millibili í umdæmi lögreglunnar á Eskifirði og komu þar alls sjö bílar við sögu. Tveir árekstranna urðu á sama klukkutímanum á veginum milli Eskifjarðar og Reyðarfjarðar. [e-mail]

Rýmingu húsa vegna snjóflóðahættu á norðanverðum Vestfjörðum var aflétt í gær. Í gær var ekki búið að aflétta rýmingu á vinnusvæði Ósafls í Hnífsdal, þar sem unnið er að jarðgangagerð. Eins voru takmörk á umferð um sorpeyðingarstöðina Funa. Varnargarður er ofan við stöðina og gátu starfsmenn verið við störf í stöðinni. Hins vegar var gámasvæði við stöðina lokað, að sögn lögreglunnar. Í gær var unnið að opnun þjóðvega og mokstri gatna í bæjum fyrir vestan. Flutningabílar komust loks til Ísafjarðar í gær eftir að vegirnir voru opnaðir. Fimm snjóflóð féllu úr giljum í Eyrarhlíð ofan Ísafjarðarbæjar í fyrradag. Flóðin féllu ofan við atvinnusvæði sem var rýmt. Snjór úr flóðunum lenti m.a. á húsi KNH og á gömlu íbúðarhúsi. [e-mail]

Morgunblaðið segir enn af rýmingum í Bolunarvík 12.mars:

[e-mail] „Bara það nauðsynlegasta,“ segir Guðlaug Rós Hólmsteinsdóttir, íbúi við Traðarland í Bolungarvík, aðspurð hvað hún taki með sér þegar snjóflóðahætta hrekur hana af heimili sínu. Guðlaug Rós býr í Traðarlandinu ásamt manni sínum og ungri dóttur og þurfti í gær að flytja sig um set, eins og íbúar fjögurra annarra húsa. Upplýsingar frá Veðurstofunni hermdu í gær að snjóflóð hefði fallið nær daglega frá því hús voru rýmd á svæðinu í síðustu viku og í gær hefði fallið snjóflóð úr Hádegisfjalli.

Þann 13. og 14. kom kröpp lægð að landinu úr suðri og fór síðan norðvestur í Grænlandshaf. Á undan henni var allmikill vindstrengur af austri með hríðarveðri. Síðan hlánaði. 

Morgunblaðið segir frá 14.mars:

Hellisheiðinni og Þrengslunum var lokað í gærkvöldi [13.] og voru björgunarsveitir önnum kafnar við að ferja þá sem að fastir sátu í bílum sínum. Veðrið var verst á Suðurlandi en óveður geisaði undir Eyjafjöllum og á Mýrdalssandi. Björgunarsveitir voru á leið á Sólheimasand að aðstoða ökumenn í vanda er blaðið fór í prentun og einnig hafði Björgunarfélag Vestmannaeyja verið kallað út. Björgunaraðgerðir gengu þó hægt vegna veðurs. Veðrið kom þá í veg fyrir að unnt væri að gera við bilun í stofnneti Mílu við Laugarbakka í gærkvöldi og í Bolungarvík voru hús rýmd vegna snjóflóðahættu tengdri veðurbreytingunum. Á Sprengisandi komu björgunarsveitir tveimur frönskum ferðamönnum til aðstoðar. Parið var vel búið en hafði lent í vandræðum er það missti frá sér tjaldið í kolvitlausu veðri. Komu þau boðum til félaga síns í Frakklandi sem hafði samband við Slysavarnafélagið Landsbjörg.

Morgunblaðið segir enn af því sama 15.mars:

Hellisheiði var opnuð á nýjan leik í gær, en henni var lokað í fyrrakvöld vegna óveðurs. Að sögn lögreglunnar á Selfossi voru nokkrar bifreiðar sóttar í gær sem höfðu verið skildar eftir á heiðinni í vonskuveðri. Nokkrir ökumenn urðu t.d. að gefast upp fyrir náttúruöflunum í Kömbunum. Mjög hvasst var um landið sunnanvert. Víða hafði vindhraðinn mælst vera á bilinu 30 til 40 metrar á sekúndu í fyrrakvöld og fyrrinótt. Veðrið var hins vegar orðið mun skaplegra um landið sunnanvert í gærmorgun. Aftur á móti var farið að hvessa talsvert um landið vestanvert. Á miðnætti aðfaranótt laugardags voru nokkur hús rýmd í Bolungarvík vegna snjóflóðahættu. Skv. upplýsingum frá lögreglu hafa íbúarnir ekki fengið að fara aftur til síns heima þar sem snjóflóðahættan er ekki liðin hjá. Mikið annríki var hjá björgunarsveitum á Suðurlandi og á höfuðborgarsvæðinu í fyrrakvöld og í fyrrinótt skv. upplýsingum frá Slysavarnafélaginu Landsbjörg. Þá féll snjóflóð yfir veginn um Dalsmynni í Þingeyjarsýslu í gær en eftir því sem best er vitað urðu engin óhöpp. Vegurinn lokaðist um stund, þar til snjómoksturstæki höfðu rutt sig í gegn. [e-mail]

Morgunblaðið segir af snjóflóðum 17.mars:

Tveir vélsleðamenn sluppu í gær [16.] naumlega frá því að lenda í tveimur snjóflóðum sem féllu í Brunnárdal, sem er þröngur dalur skammt frá Húnavöllum. Félagar mannanna, sem komu á eftir, töldu í fyrstu að þeir hefðu lent í flóðinu og hófu leit. Það kom svo fljótlega í ljós að vélsleðakapparnir höfðu sloppið með skrekkinn. ... Jón segir að flóðið hafi verið á bilinu 30-40 metrar á breidd og 4-6 á dýpt. „Það bara fyllti í skálina,“ segir hann. „Það var óhugnanlegast að sjá ekkert hvað var hinum megin.“ Þetta hafi ekki verið ósvipað því að fylla skál af vatni.

Þann 29. og 30. var djúp lægð fyrir norðaustan land og olli norðan- og norðvestanhvassviðri um landið norðanvert með töluverðri snjókomu. Morgunblaðið segir frá 30.mars:

Veðurstofan varaði í gærkvöldi við stormi norðan- og austanlands. Spáð var norðan- og norðvestanátt, víða 15-25 m/s fram eftir degi, hvössustu við norður- og austurströndina. Viðbúnaður var vegna snjóflóðahættu á norðanverðum Vestfjörðum. Ekki hafði þó þurft að rýma nein hús í gærkvöldi, að sögn lögreglu á Ísafirði. Ekkert ferðaveður var víða um land í gær. Stórhríð var um norðanvert landið og var fólk varað við að vera á ferð um Óshlíð og Súðavíkurhlíð vegna snjóflóðahættu. Í gærkvöldi var orðið ófært um Djúpið og eins fjallvegi fyrir vestan. Stórhríð var á Ströndum. Hált var á vegum og skafrenningur eða stórhríð víða fyrir norðan og austan Húsavíkur var víða ófært eða þæfingur á vegum. Veður fór versnandi á Austurlandi í gærkvöldi. Veginum um Kjalarnes var lokað um tíma í gærkvöldi. Einkum var erfitt ferðaveður milli Kollafjarðar og Mosfellsbæjar. Fimm bíla árekstur varð rétt fyrir kl. 20 við Leirvogsá. Engin slys urðu á fólki. Þar var vegurinn mjög háll og eins var mjög blint. [e-mail]

Þetta veður gekk fljótt niður, en ný lægð nálgaðist þann 31. og olli hún austlægri átt. Morgunblaðið segir fyrst af rýmingum í pistli 31.mars, en síðan veðurspá og snjómokstri.

[e-mail] Þrjátíu hús voru rýmd á Siglufirði í gærkvöldi og var áætlað að 60-70 manns hefðu þar þurft að yfirgefa heimili sín. Veðurstofan ákvað í gærkvöldi, í samráði við lögreglustjórann á Akureyri, að lýsa yfir hættustigi á reit 6 á Ólafsfirði og á reit 8 á Siglufirði. Einnig lýsti Veðurstofan óvissustigi vegna snjóflóða á norðanverðum Vestfjörðum og á Norðurlandi. Mikil snjókoma var bæði á Ólafsfirði og Siglufirði líkt og víðar á Norðurlandi og fyrir austan í gær. Innan rýmingarsvæðisins á Siglufirði er m.a. hluti húsa við Skriðustíg, Háveg og Hverfisgötu. Íbúar voru í rúmlega 20 húsum á rýmingarsvæðinu, að sögn lögreglu. Hópur af fólki fór á Gistiheimilið Hvanneyri og einhverjir til vina og ættingja. Hættusvæðið er neðan við Fífladali. Búið er að reisa snjóflóðavarnargarða fyrir ofan byggðina en stoðvirkin vantar enn í fjallið til að ljúka verkinu. Þess vegna var svæðinu ekki treyst. Íbúar á dvalarheimilinu Hornbrekku á Ólafsfirði voru fluttir til í gærkvöldi. Hluti heimilisfólksins fór yfir í vesturhlið hússins, sem snýr undan fjallinu, og átta fóru heim til ættingja. Heimilismenn á Hornbrekku eru 31 talsins. Í gær var gangagerðarmönnum í Héðinsfjarðargöngum, Ólafsfjarðarmegin, bannað að aka efni úr göngunum á haug sem var á hættusvæði.

Veðurstofan varaði í gærkvöldi við stormi sunnan og vestan til á landinu í kvöld [31.]. Spáð var vaxandi vindi eftir hádegi með snjókomu og 15-23 m/s í kvöld og talsverðri snjókomu eða slyddu en rigningu við suðurströndina. Ófært var nánast á öllu Norðausturlandi. Snjómokstri var hætt á Siglufjarðarvegi og í Ólafsfjarðarmúla vegna snjóflóðahættu. Vegir um Víkurskarð og Ljósavatnsskarð voru opnaðir og varð fært um Reykjadal og Fljótsheiði til Húsavíkur. Óvíst þótti hve lengi leiðin héldist opin eftir að þjónustu lyki. Vegagerðin taldi að vegir yrðu ófærir á Vestfjörðum, Norðaustur- og Austurlandi eftir að þjónustu lauk í gærkvöldi.

Apríl var hlýr og úrkomusamur. Fremur hvassviðrasamt var samfara úrkomunni og slagviðri með tíðara móti miðað við árstíma. Ekki er þó getið um teljandi tjón af völdum þessara veðra. Nokkur mánaðarúrkomumet féllu í mánuðinum. Úrkoman á Kvískerjum mældist 523,7 mm og hefur ekki mælst meiri á íslenskri veðurstöð í aprílmánuði. Aprílúrkomumet voru sett á fleiri stöðvum, þeirra merkust eru nýtt met í Vestmannaeyjum, en þar hefur verið mælt frá 1881, og á Eyrarbakka þar sem einnig hefur verið mælt frá 1881, en með nokkrum hléum. Met var sett í Vík í Mýrdal (mælt frá 1926) og á allmörgum stöðvum á vestanverðu Norðurlandi þar sem mælt hefur verið í 5 til 15 ár. Snjólétt var í mánuðinum.

Eftir góða og hæga daga um miðjan apríl gerði ákveðna sunnanátt með mikilli úrkomu. Þann 19. varð minniháttar foktjón á höfuðborgarsvæðinu í suðaustanhvassviðri. Fréttablaðið segir þann 20.apríl:

Stór skjólveggur, sem reistur var utan um brunarústirnar á Lækjartorgi, fauk á fjóra bíla í hvassviðri í gær. Bílunum hafði verið lagt í bílastæði í Austurstræti. Bílarnir rispuðust en skemmdust að öðru leyti lítið. ... Mikið hvassviðri var á höfuðborgarsvæðinu í gær og fóru vindhviður mest í 28 metra á sekúndu. Björgunarsveitir á höfuðborgarsvæðinu sinntu fjölmörgum útköllum vegna hvassviðrisins, en ekkert stórtjón varð. - þeb

Þann 24. hvessti nokkuð af norðri um stund. Sunnlenska fréttablaðið segir frá 30.apríl:

Snemma á föstudag [24.] valt stór vöruflutningabifreið a Suðurlandsvegi á móts við Þórustaðanámu í Ingólfsfjalli. Mjög hvasst var þegar óhappið varð og valt bifreiðin þegar sterk vindhviða skall á henni. Ökumaðurinn kastaðist út um framrúðuna þegar bifreiðin skall á hliðina fyrir utan veg. ... Hann slapp með minni háttar meiðsli. gks.

Maí var hagstæður, en nokkuð vindasamt þótti. Dálítið hret gerði um viku af mánuðinum, en það stóð ekki lengi. Morgunblaðið segir frá 9.maí:

Lítið minnti á sumarið fyrir norðan og austan í gær. Jörð var hvít þegar fólk fór á fætur, örlítið létti til yfir miðjan daginn en síðan hófst ofankoman aftur og snjóaði fram eftir kvöldi. Aftakaveður var sums staðar, til dæmis á Holtavörðuheiði þar sem björgunarsveitarmenn aðstoðuðu vegfarendur og var heiðinni lokað um tíma. [Skapti Hallgrímsson].

Þann 11. til 14. var nokkuð hvasst af suðri og síðar suðaustri. Morgunblaðið segir frá 14.maí:

Gríðarlega hvasst var víða á höfuðborgarsvæðinu í gær líkt og víðar á landinu. Ekki ofsagt að Kári hafi verið í jötunmóð í Kórahverfinu í Kópavogi. Þar feykti hann sandi sem nota átti við framkvæmdir við fótboltavelli á íþróttasvæðinu við Kórinn. Sandrokið buldi á bílum og byrgði ökumönnum sýn á stuttum kafla. Þar sem fyrirstaða var dró sandinn í skafla. [Árni Sæberg].

Þann 22. snerist lítil flugvél við í vindhviðu í lendingu á Flúðum. Austanstrekkingur var á. Flugmaður slapp ómeiddur (Sunnlenska fréttablaðið).

Kalt var í lofti undir lok mánaðarins. Morgunblaðið segir frá þ.27.:

Þeir, sem áttu leið um Hellisheiði í gær [26.], urðu vitni að því að hvít blæja lagðist yfir marauða jörðina. Gerðist það eins og hendi væri veifað og fylgdu með þrumur og eldingar. Fór a.m.k. ein bifreið út af veginum og um tíma var rafmagnslaust í Hveragerði. Þar hafði eldingu slegið niður í rafmagnslínu. Þurfti lögreglan að aðstoða ökumenn í færðinni enda allir komnir á sumardekkin. Teitur Arason, veðurfræðingur á Veðurstofu Íslands, segir, að óvenjulega kalt hafi verið í háloftunum og loftið yfir landinu því óstöðugt. Þegar sólin hiti landið valdi það uppstreymi og þá myndist háreist, bólstrakennd skúraský. Þeim fylgi síðan þrumur og eldingar og stundum haglél eins og í gær. Ingibjörg Bragadóttir, sem var á ferð á heiðinni í gær ásamt dóttur sinni, sagði að veðrabrigðin hefðu verið mjög snögg. „Það voru mjög dökk ský yfir þegar ég var að keyra á Hellisheiðinni en svo allt í einu var allt orðið hvítt og þrumur og eldingar,“ sagði Ingibjörg og bætti við, að nú vissi hún fyrir víst hvað þruma úr heiðskíru lofti væri. RAX

Undir lok mánaðarins gekk jarðskjálftahrina yfir, með upptök norðaustur af Grindavík. Morgunblaðið segir frá þann 30.:

Jarðskjálftinn sem skók jörð á Suðurnesjum í gærkvöldi [29.] reyndist vera 4,7 stig á Richter og fannst hann greinilega í Reykjavík og víðar. Samkvæmt fyrstu mælingum var hann 3,9 stig en að sögn Gunnars Guðmundssonar, jarðskjálftafræðings á Veðurstofunni, var þar um vanmat að ræða og reyndist hann í raun vera töluvert stærri. Skjálftinn, sem varð klukkan 21:33, átti upptök sín um 8 km norðaustur af Grindavík og fundu bæjarbúar þar hann sterkast allra. Að sögn lögreglunnar á Suðurnesjum svignuðu þar rúður í húsum og hurðir fóru á fleygiferð en engar tilkynningar bárust í gærkvöldi um tjón eða meiðsli vegna skjálftans. ... Að sögn Gunnars Guðmundssonar hafði verið titringur í jörðu yfir daginn og voru forskjálftar byrjaðir nokkru fyrir stóra skjálftann. Fjöldi minni skjálfta fylgdi einnig í kjölfarið og urðu smærri eftir því sem frá leið. „Það er alls ekki ólíklegt að það haldi áfram að hristast eitthvað fram eftir nóttu,“ sagði Gunnar en skjálftahrinur sem þessar eru algengar á Suðurnesjum þótt nokkuð sé liðið síðan svo stór skjálfti mældist þar. [e-mail]

Júní var almennt þurr og hagstæður. Þann 19. gekk aftur á með jarðskjálftum við Fagradalsfjall. Morgunblaðið segir frá þann 20.:

Jörð skalf á Reykjanesi í gær [19.] en fyrsti skjálftinn, sem varð um kl.sex 8 km norðaustur af Grindavík, við Fagradalsfjall, mældist um 4,2 á Richter-kvarða. Skjálftinn fannst vel á höfuðborgarsvæðinu og víðar. Fleiri skjálftar fylgdu í kjölfarið, þar á meðal einn upp á 4,1 vestnorðvestur af Krýsuvík.

Júlí var óvenjuþurr. Sérlega hlýtt var suðvestanlands, en hiti nærri meðallagi eða undir því inn til landsins á Austurlandi. Vestanlands lét gróður á sjá vegna þurrkanna. Fyrsta vika mánaðarins var hlý um nær allt land en síðan kólnaði eystra og víða á hálendinu. Mikið kuldakast gerði í nokkra daga seint í mánuðinum. Þá snjóaði í fjöll norðanlands og næturfrost varð allvíða á Suðurlandi, en það er mjög óvenjulegt í júlí. Frostin eyðilögðu grös í kartöflugörðum og varð tjón mikið. Óvenjuþurrt varð víða um vestan- og suðvestanvert landið. Úrkoma var nokkuð ójöfn á þeim slóðum en í Reykjavík varð mánuðurinn sá þurrasti síðan 1888 og 1889 (árin 1908 til 1919 vantar þó í mæliröðina). 

Morgunblaðið birti 18.júlí frétt um óróa í Eyjafjallajökli. Í baksýnisspegli sést að hér var um aðdraganda eldgosanna 2010 að ræða: 

„Það eru engin merki um yfirvofandi eldgos en það þarf að fylgjast vel með hræringunum,“ segir Matthew James Roberts, jöklafræðingur hjá Veðurstofunni. Frá því snemma í júní hefur skjálftavirkni verið viðvarandi. Í frétt á vef Veðurstofunnar segir að orsök hræringanna sé sennilega kvikuinnskot, svipuð þeim sem ollu skjálftum árin 1994 og 1999. Þá segir að búast megi við frekari smáskjálftavirkni á svæðinu. Roberts bendir á að árin 1994 og 1999 hafi ekki gosið þrátt fyrir svipaðar aðstæður, en segir þó ekkert útilokað: „Náttúran hefur þann vana að vera óútreiknanleg.“ Hann telur þó ólíklegt að gos sé í uppsiglingu og segir ekki ástæðu til óttast í bili. Til þess þyrfti staðan að breytast mikið; skjálftarnir að verða öflugri, vera nær yfirborðinu og fram yrðu að koma merki um raunverulega eldvirkni. „Og ég veit fyrir víst að þau sjást ekki í augnablikinu.“ [e-mail]

Morgunblaðið hnykkir á skjálftafréttum þann 20.:

[e-mail] „Síðustu þrjár vikurnar hafa verið skjálftar á um 10 kílómetra dýpi undir Eyjafjallajökli og það svipar mjög til atburða árin 1994 og 1999. Bæði árin var þar á ferð kvikuinnskot undir Eyjafjallajökli og í seinna skiptið hafði það augljóslega áhrif á Kötlu þótt það hafi ekki valdið gosi. Það eru dæmi um það að virkni undir Eyjafjallajökli geti virkað eins og gikkur fyrir Kötlu og þessar eldstöðvar eru svo nálægt hvor annarri að þær geta haft áhrif hvor á aðra,“ segir Páll Einarsson jarðeðlisfræðingur. Hann segir mögulegt að jarðhræringar undir Eyjafjallajökli geti valdið eldgosi í Kötlu. „Þetta gerðist síðast árið 1821 þegar gos varð í Eyjafjallajökli sem stóð í tvö ár og því lauk með Kötlugosi árið 1823.“ Páll segir það geta tekið nokkra mánuði að greina nákvæmlega hvað gerist undir Eyjafjallajökli. „Þetta tók talsverðan tíma árin 1994 og 1999 en það er ekki ólíklegt að við séum nú að horfa á upphafið að myndun kvikuinnskots undir Eyjafjallajökli. Við mælum þetta sérstaklega með því að fylgjast með landrisinu.“

Morgunblaðið fjallar 21.júlí um þurrka:

[e-mail] Hlýindi, sólarskellur … og varla dropi kemur úr lofti. Íbúar á suðvesturhorni landsins geta ekki kvartað yfir óhóflegri vætutíð það sem af er sumri, þótt íbúar austanlands þrái eflaust aukin hlýindi. Hefur þurrkurinn suðvestanlands raunar verið slíkur að gróður er sums staðar farinn að láta á sjá. Gras sviðnar og sumarblóm skrælna sýni garðeigendur ekki næga elju með garðslönguna. Hjá Orkuveitu Reykjavíkur verða menn varir við þessa þróun enda rennslistoppar nú hærri en í venjulegri sumarviku. Hæstur var toppurinn raunar í gær er hann var 1.200 sekúndulítrar, miðað við 900 sekúndulítra á venjulegum sumardegi. Er það töluvert meiri munur á kaldavatnsnotkun en í fyrra. ... Einna þurrast hefur verið við Breiðafjörð og á Vestfjörðum. Þannig hefur úrkoman í júlí í Stykkishólmi ekki náð 1 mm og í Bolungarvík hafa mælst um 4 mm. Ámóta þurr tímabil finnast þó á árum áður. Á Akureyri er júlí þá enn meðal þeirra þurrustu, en þurrkatímabil eru algengari norðanlands.

Þann 24. júlí kom óvenjulegur kuldapollur inn yfir landið úr norðri. Ekkert teljandi hvassviðri fylgdi, en óvenjulegur kuldi og næturfrost. 

Kortið sýnir stöðuna að morgni laugardagsins 25.júlí. Miðja kuldapollsins var þá við Vesturland. Þykktin (litir) segir af hita í neðri hluta veðrahvolfs. Í era5-endurgreiningu evrópureiknimiðstöðvarinnar sem nær aftur til 1940 er þetta minnsta þykkt í júlí á öllu tímabilinu (1940-2025). Er þetta tilvik því mjög óvenjulegt. Í þessu kuldakasti fór lágmarkshiti niður fyrir frostmark á Korpu, en það er mjög óvenjulegt í júlí. Vindur var hægur og þar mældist lágmarkshiti við jörð -10,8 stig að morgni þ.25., -10,7 stig aðfaranótt 24. og -9,6 stig aðfaranótt 26. Þetta er lægsti lágmarkshiti við jörð sem við vitum um hér á landi (en höfum í huga að mælingar eru mjög gisnar). 

Morgunblaðið segir 25.júlí fyrst af sinueldum, en síðan af kulda:

Sinueldur kom upp austan við Krýsuvíkurvatn seint í gærkvöldi. Að sögn vaktstjóra slökkviliðsins í Grindavík var slökkvistarf erfitt því eldurinn brann langt utan alfaraleiðar og þurftu slökkviliðsmenn að ganga í tvær klukkustundir um úfið hraun áður en þeir komu að eldinum, sem var að umfangi á við vænan fótboltavöll. Björgunarsveitin slóst í lið með slökkviliðinu og fór slökkvistarfið þannig fram að grafnir voru skurðir í kring til að hefta útbreiðslu eldsins. Það gerði slökkvistarfið viðráðanlegt að vind hafði lægt með kvöldinu og eldurinn því rólegur. Í gærkvöldi blossaði einnig upp á nýjan leik eldur í Esjuhlíðum og eins við Helgafell. Erfitt getur verið að berjast við eldana í miklum þurrki eins og var í gær. [e-mail]

Nýfallinn snjór náði langt niður í hlíðar Víðidalsfjalls í Húnavatnssýslu í gær og óvenjukuldalegt um að litast í ljósi þess að nú er hásumar að heita má. Eftir mikla sumarblíðu er nú skyndilegt kuldakast skollið á landinu og fór hitinn víða niður fyrir frostmark í fyrrinótt, m.a. á láglendi Suðurlands og mældist 1,6 stiga frost á Hellu. Þetta varð til þess að kartöflugrös féllu í Þykkvabæ, sem búast má við að hafi heldur neikvæð áhrif á uppskeruna. Afar óvenjulegt er að þetta gerist í júlí þótt komið hafi fyrir að grös falli vegna kulda í síðari hluta ágúst enda er þetta í fyrsta skipti í tæpri 60 ára sögu veðurmælinga á Hellu sem þar mælist frost í júlí. Víða snjóaði til fjalla og gekk t.d. á með hryðjum á Hveravöllum. Tjaldferðalangar víða um land áttu því heldur kuldalega nótt og voru misvel búnir að takast á við slík veðrabrigði.

Þurrkarnir voru farnir að valda áhyggjum hjá Landsvirkjun. Morgunblaðið segir frá þann 26.:

[e-mail] Við höfum nú séð verri ár en þetta en við getum sagt að hann sé dapur,“ segir Eggert Guðjónsson, yfirmaður viðskiptaborðs Landsvirkjunar, um vatnsbúskap fyrirtækisins um þessar mundir. Þurrkur og kuldi hafa að hans sögn komið nokkuð niður á búskapnum í sumar, bæði júní og júlí hafi verið dræmir mánuðir. Fyrir norðan og austan kveður Eggert úrkomu ekki hafa skilað sér og bráðnun jökla ekki hafa komist af stað. Á Suður- og Vesturlandi sé ástandið þó mun skárra, til dæmis sé staða Þórisvatns framar vonum.

Í kuldakastinu varð mjög mikið moldrok á Rangárvöllum. Morgunblaðið segir frá 28.júlí:

[e-mail] Nú biðjum við guð um góða skúr,“ segir Sveinn Runólfsson landgræðslustjóri á Rangárvöllum, þar sem geisaði gríðarlegt moldrok í gær sem gæti hæglega tekið sig upp á nýjan leik haldist veðurskilyrði söm. Hin glæsta fjallasýn Rangárvalla- og Árnessýslna var hulin sjónum manna vegna moldroksins sem Sveinn segir það versta sem hann hafi séð í mörg ár. Veðrið hefur þar sitt að segja því töluverðir þurrkar hafa verið og er þetta ekki í fyrsta skipti í svona tíð sem ber á moldroki ofan af hálendinu niður í byggð á Suðurlandi þótt sjaldan hafi það verið svona svart. „Í dag keyrir þetta um þverbak,“ segir Sveinn. „Það sér hvergi til fjalla vegna moldroks. Einnig fýkur úr öllum opnum jarðvegssárum á láglendi.“ Norðlægar áttir voru í gær og telur Sveinn að mikill jarðvegur hafi fokið til hafs af afréttum Suðurlands sem séu miklar auðnir. Sunnlendingar lýstu því margir í gær að þeir hefðu sjaldan upplifað annað eins kóf. Á köflum var loftið heldur ókræsilegt til útivistar og ofan af Hellisheiðinni sást ekki til Selfoss á tímabili vegna moldviðris. „Ég heyrði í fólki sem sagði „þarna er bara rigning í norðaustri,“ en aðrir leiðréttu og sögðu „nei, þetta er ekki rigning, þetta er moldar- og sandmökkur“, segir Sveinn. Moldrokið náði hápunkti sínum um miðjan dag í gær og sáu þá íbúar á Rangárvöllum hvorki tangur né tetur af fjallahringnum fagra. Um fimmleytið síðdegis tók þó að glitta í Heklu á nýjan leik og um kvöldmatarleytið hafði að mestu lægt þótt enn væri heilmikið moldarmistur og sandfok til sjós. Landgræðslustjóri segir erfitt að segja til um hversu mikill skaði hafi orðið á gróðri en án efa hafi með þessu verið tekið skref aftur á bak í gróðurreikningi landsmanna.

Morgunblaðið segir frekar af baráttu við sinuelda þann 29.:

Slökkvistarfi á heiðinni austan við Kleifarvatn lauk síðdegis í gær, en slökkvilið Grindavíkur hafði þá barist við gróðureld í tæpan sólarhring – með hléum. Slökkvilið Grindavíkur naut aðstoðar Þyrluþjónustunnar, en með sérstakri fötu var hægt að ausa vatni úr Kleifarvatni yfir eldinn. Um einn og hálfan tíma tók að slökkva eldinn með aðstoð þyrlunnar. Farið var á annan tug ferða með sjö til átta þúsund lítra af vatni yfir svæðið. Eldar kviknuðu fyrst á svæðinu síðastliðinn föstudag, þar sem erfiðlega gekk að slökkva í glóðinni kviknaði ætíð eldur á nýjan leik. Umrætt svæði er í 420 metra hæð yfir sjó og uppi á fjalli. Leiðin þangað er mjög erfið yfirferðar og urðu slökkviliðsmenn að ganga í kargahrauni og þykkum mosa, sem sums staðar nær upp að hnjám. Um þrír kílómetrar eru í vatn og aðstoðaði björgunarsveit slökkviliðsmennina og flutti til þeirra vatnsbirgðir og búnað. Hver ferð björgunarsveitarinnar tók um þrjá klukkutíma. ... [e-mail]

Síðan fóru að berast fréttir af tjóni af völdum næturfrosta. Morgunblaðið segir frá þann 30.:

[e-mail] „Í þessi þrjátíu ár sem ég hef stundað kartöflurækt höfum við aldrei séð það svona svart, það stefnir í að verða alveg óskaplega lítil uppskera,“ segir Sigurbjartur Pálsson, kartöflubóndi í Þykkvabæ. Í síðustu viku frysti tvær nætur í röð á Suðurlandi sem virðist ætla að leiða til uppskerubrests og mikils tjóns fyrir kartöflubændur. Í Þykkvabæ stunda um 20 bændur kartöflurækt en þaðan koma jafnframt um 70-80% af öllum kartöflum í landinu. Að sögn Sigurbjarts lítur út fyrir að tekjutap þessara bænda verði nær algjört. „Stór hluti af kálinu er bara steindauður og verður ekki neitt úr. Mér þætti það eiginlega alveg stórmerkilegt ef það yrði nokkurt magn sem heitir sem kemur á markað í haust og vetur, vegna þess að það fyrsta sem menn taka upp munu þeir reyna að geyma til að hafa útsæði í vor og því miður held ég að það verði óverulegt magn umfram það.“ Örlítill hluti kálsins er þó enn með lífsmarki þrátt fyrir frostið og segir Sigurbjartur að brugðið geti til beggja vona með það. „Það er auðvitað mánuður eftir af eðlilegum sprettutíma, en þá þarf líka margt að breytast. Það þarf t.d. að fara að rigna eitthvað, það myndi hjálpa til.“ Fall kartöflugrasanna kom illa aftan að bændum eftir milda tíð. „Þetta er óskaplega sorglegt af því að sumarið er náttúrlega búið að vera okkur óskaplega gott eins og öllum öðrum, þótt uppskeran hafi verið farin að líða fyrir þurrk. Svo að þessi umskipti voru óskaplega mikil og snögg, það hefur aldrei komið svona frost áður á þessum tíma.“

Morgunblaðið ræðir enn tjón í garðlöndum 4.ágúst:

Tjónið er mikið,“ segir Guðjón Guðnason kartöflubóndi í Háarima í Þykkvabæ. Hann er meðal bænda, sem urðu fyrir búsifjum á dögunum þegar næturfrost felldi grös á kartöfluökrunum í sveitinni, sem eru þeir stærstu á landinu. Þetta var aðfaranætur 24. og 25. júlí. Magnús Ágústsson garðyrkjuráðunautur Bændasamtaka Íslands segir tjón kartöflubænda í Þykkvabæ tæplega undir 250 millj. kr. „Ef ekki rætist eitthvað úr núna í ágúst með góðri tíð og hlýindum er þetta búið spil fyrir marga bændur. Sumir binda þó vonir við að uppskera sumarsins dugi sem útsæði næsta árs,“ segir Magnús, sem telur óljóst á þessum tímapunkti hvernig og hvort bændum verði með einhverju móti bættur skaðinn af völdum þessara náttúruhamfara sem hann kallar svo. Guðjón Guðnason og Guðni sonur hans stunda saman kartöflubúskap og í vor settu þeir kartöflur niður í 40 hektara. „Mér sýnist helmingur akranna ónýtur og ekki sé þess virði að taka þar upp,“ segir Guðjón. Hann bætir við að fyrir allmörgum árum hafi reglan verið sú að skilaverð mjólkur- og kartaflna væri hið sama. Í dag fái bændur greiddar 110 kr. fyrir hvern mjólkurlítra en kílóverðið fyrir kartöflur sé komið í 50 kr. Þetta eigi sinn þátt í því að margir kartöflubændur í sveitinni hafi hætt búskap. Um 1980 hafi þeir verið um fjörutíu en hafi síðan fækkað um helming. [e-mail]

Ágúst var hlýr, mjög sólríkur á Suður- og Vesturlandi, en en norðanlands og austan var sólarminna og sums staðar á þeim slóðum rigndi mikið. Veður var hægviðrasamt lengst af.  

Þann 5.ágúst hvessti nokkuð af austri sums staðar á Suðurlandi, tjöld fuku í Landmannalaugum og tvö hjólhýsi fuku af vegi undir Ingólfsfjalli (Fréttablaðið).

Mikill gangur kom í hluta Breiðamerkurjökuls. Morgunblaðið segir frá 11.ágúst:

Jakastífla myndaðist við brúna á Jökulsá á Breiðamerkursandi í gærdag þar sem vatn fossaði niður um það bil einn og hálfan metra. Eins konar þröskuldar úr grjóti eru ofan í lóninu á þessum stað og lýsa sjónarvottar aðstæðum svo að mikill hávaði hafi myndast þegar jakarnir bárust yfir efri þröskuldinn uns þeir strönduðu á þeim neðri. Líkur eru á að jökunum skoli út á stórstraumsfjöru í nótt. Fjölnir Torfason segir að austurstraumur Breiðamerkurjökuls hafi breyst að undanförnu. Engu sé líkara en milli jökulsins og bergþrepsins, sem hann hvílir á, hafi myndast holrými. Mikið hafi brotnað úr jöklinum sem aftur styðji kenninguna. [e-mail]

Aðfaranótt 21. hvessti talsvert af norðri og olli veðrið minniháttar erfiðleikum ferðamanna. Morgunblaðið segir frá þann 22.:

Björgunarsveitir Slysavarnarfélagsins Landsbjargar komu ferðafólki til aðstoðar í slæmu norðanveðri á svæðinu norðan Vatnajökuls í gærdag. Göngumaður var í vandræðum nærri Gæsavötnum, óttast var um hjólreiðamann í Dyngjufjalladal og fólk sat fast í bíl við Kistufell. Björgunarsveitir í Þingeyjarsýslu voru kallaðar út, en sneru við þegar borist hafði aðstoð frá fólki á svæðinu. [e-mail]

Morgunblaðið segir fréttir úr Öskju 25.ágúst, sömuleiðis segir af moldroki sunnanlands í austanstrekkingi:

Miklar breytingar hafa verið á vatnsyfirborði í Öskju og Víti í Dyngjufjöllum undanfarið. Jarðvísindamenn eru nýkomnir úr Öskjuleiðangri og samkvæmt mælingum þeirra er yfirborð Öskjuvatns hálfum metra hærra nú en það var um þetta leyti sumarið 2007. Þetta segir Halldór Ólafsson sem sinnt hefur mælingum á Öskjusvæðinu í áratugi. Á hinn bóginn hefur lækkað talsvert í Víti. Hermann Valsson leiðsögumaður var þar með hóp sl. fimmtudag og segir að þá hafi allt verið með felldu. Daginn eftir, föstudaginn 21. ágúst, var vatnsyfirborðið 12 til 15 cm lægra. „Breytingar á vatnsyfirborði í Öskju eru talsverðar frá ári til árs. Þegar mælingar voru fyrst gerðar, árið 1965, var hægt að ganga fjöruna umhverfis vatnið. Nú er það ómögulegt, svo mikið hefur yfirborðið hækkað. Hins vegar kemur þessi lækkun í Víti á óvart,“ segir Halldór. Hann minnir á að mælingar á vatnshæð í Víti sem spanni lengri tímabil liggi ekki fyrir og því sé óvarlegt að draga víðtækar ályktanir af dægursveiflu. Kunnugir segja raunar að hækkunin í Öskju sé til marks um breytingar á grunnvatnsstöðu og eigi sér varla veðurfræðilegar skýringar. [e-mail]

Mikið moldrok var víða á Suðurlandi í gær, ekki síst í Reykjavík. Að sögn Andrésar Arnalds hjá Landgræðslunni er um hefðbundinn uppblástur að ræða auk leirfoks en um hríð grillti varla í Esjuna.

Morgunblaðið birti enn pistil um júlífrostin í Þykkvabæ í pistli þann 27.:

Næturfrost gerði í Þykkvabænum 24. og 25. júlí og féll þá mjög mikið af grösum. Sigurbjartur Pálsson, kartöflubóndi á Skarði í Þykkvabæ segir að fljótlega eftir það hafi byrjað að rigna og ágætis væta og hiti hafi verið allan ágústmánuð. Í sumum görðum, þar sem eitthvað lifði af kálinu, hafa grös aðeins tekið við sér. „Þar sem ástandið var verst byrjaði að spretta nýtt kál og þá gerðist ekkert niðri í jörðinni á meðan,“ segir Sigurbjartur. Kartöflubændur hafa tekið upp kartöflur í rúman mánuð og sent í verslanir. Nú eru menn að byrja að taka upp til að setja í geymslur. Segir Sigurbjartur að líklega sé ástandið heldur verra en menn héldu fyrst í stað og svo gæti farið að uppskeran yrði aðeins um 20% af því sem er í venjulegu árferði. Sigurbjartur segir að sumir akrar séu svo illa farnir að ekki taki því að setja á þá upptökuvélar. Það taki því einfaldlega ekki að taka upp úr þeim. „Þarna er bara smælki undir, berjarusl sem er einskis virði,“ segir Sigurbjartur. Hann segir að frostið í vetur muni drepa allt í görðunum og næsta vor verði þeir undirbúnir fyrir uppskeru eins og venjulega. Bergvin Jóhannsson segir að útlit sé fyrir að uppskeran í Eyjafirði verði í góðu meðallagi. Sömu sögu sé að segja frá Hornafirði. Fremur þurrt var fyrri part sumars í Eyjafirði og sprettan lítil en veður hefur verið hagstætt seinni hluta sumars. Hann segir að Eyfirðingar hafi sloppið við frost. Um helgina hafi séð örlítið á grasi en ekkert tjón hlotist af. Bændur í Eyjafirði hafa eins og starfsbræður þeirra í Þykkvabænum verið að taka upp kartöflur til að setja á markað. Um helgina verður byrjað að taka upp kartöflur til að setja í hús. [e-mail]

Samskonar frétt var í Bændablaðinu 27.ágúst:

Eftir tvær frostanætur í sumar, aðfaranætur 24. og 25. júlí, er talið að kartöflubændur í Þykkvabæ verði að þola þyngstu búsifjar sem nokkur búgrein hefur orðið fyrir á seinni tímum. Þeir kartöflubændur sem urðu fyrir þessu tjóni eru um 15 talsins og framleiða nálægt 70% af landsframleiðslunni á um 360 hekturum lands. Næturfrost á þessum árstíma hefur ekki mælst í Þykkvabæ frá því að mælingar hófust árið 1961.

September var einna hlýjastur austanlands. Úrkoma var í ríflegu meðallagi, en sólskinsstundir með færra móti sunnanlands Framan af var mjög hlýtt, sérstaklega í vikunni fyrir miðjan mánuð, en síðustu dagarnir voru óvenjukaldir miðað við árstíma.

Þann 11. fór nokkuð kröpp lægð hratt norðaustur um Grænlandssund. Henni fylgdi furðumikið úrhelli. Morgunblaðið segir frá 12.september:

Mikið úrhelli var víða á Suðurlandi í gær. Í Mýrdal rauf áin Klifandi skörð í varnargarð og veg upp í Fellsmörk vegna vatnavaxta. Nokkrir bílar voru í sumarhúsabyggð í Fellsmörk og voru þeir sem þar dvelja því tepptir, að sögn Jónasar Erlendssonar í Fagradal. Ófært varð yfir Krossá á leiðinni inn í Þórsmörk en einnig var mikill vöxtur í öðrum ám á því svæði. Ragnheiður Hauksdóttir, staðarhaldari í Húsadal, sagði að lækir væru þar orðnir að stórfljótum. Varar lögreglan á Hvolsvelli vegfarendur, sem ætla að leggja á hálendisleiðir um helgina, við færð á svæðinu og hvetur fólk til að athuga með færð áður en lagt er af stað.

Morgunblaðið segir 28.september frá breytingum við Breiðamerkurjökul og Lónið þar:

Reginöflin eru í ham við Breiðamerkurjökul sem hefur hopað um 200 metra frá í vor. Jökulsárlón er nú 22 ferkílómetrar og stækkaði um 0,7 ferkílómetra þegar stór fylla brotnaði af jökulsporðinum í vor er hann missti viðspyrnu á grynningum, að sögn Helga Björnssonar jöklafræðings. Þar sem jökull var áður sést nú eyja í lóninu. Hún hefur enn ekki hlotið nafn en hún mun efalítið auka aðdráttarafl lónsins meðal ferðamanna sem aldrei hafa verið fleiri en í sumar. Lónið mælist nú 260 metrar á dýpt við jökulsporð. [e-mail]

Kuldakast var ríkjandi í upphafi október. Þá festi snjó um mikinn hluta landsins, en síðan hlýnaði og síðustu dagar mánaðarins voru sérlega hlýir ásamt nokkrum dögum um miðbik mánaðarins. 

Borgarísjaka rak inn á Önundarfjörð. Er þar mun sjaldséðara heldur en úti fyrir Ströndum og  vestanverðu Norðurlandi. Morgunblaðið segir frá þann 5.október:

Borgarísjaka rak inn á Önundarfjörð í gærmorgun [4.]. Þetta er ekki einsdæmi en algengra er þó að til stakra jaka sjáist út af Norðurlandi en á innfjörðum vestra. Í flestum tilvikum er hafís á þessum tíma árs rekís sem kemur úr Grænlandsjökli. Jakarnir, sem sáust vel frá Flateyri, lónuðu út af Ingjaldssandi. „Þetta eru stórir jakar sem var mjög óvænt að sjá þegar ég kom á stjá í morgun. Ég lét Veðurstofuna strax vita og í dag hef ég séð báta frá Flateyri sigla þarna í kring. Núna er útfall hér í firðinum en jakarnir, sem eru að brotna í tvennt, hreyfast hvergi, sem bendir til að þeir hafi strandað,“ sagði Elísabet Kristjánsdóttir, bóndi á Sæbóli á Ingjaldssandi, í samtali við Morgunblaðið síðdegis í gær. Guðjón Guðmundsson á Flateyri sigldi út að jökunum og sagði annan jakann á ellefu faðma dýpi en hinn á sextán. Þeir væru greinilega fastir en dýptin segði nokkuð um stærð. Ofan sjávar væru jakarnir um það bil fjórir metrar á hæð. [e-mail]

Fyrsta vika október var fremur köld, í kjölfar þess að djúp lægð fór til austurs með suðurströndinni þann 2. og henni fylgdi síðan allsnörp norðanátt. Hvassviðrið gekk þó fljótt niður, en lægðardrag var að flækjast við suðvestanvert landið og olli snjókomu þar og víðar. Morgunblaðið segir frá 6.október:

Fjöldi óhappa varð í umferðinni á höfuðborgarsvæðinu í gærkvöldi [5.] eftir að fyrsti snjórinn þetta haustið féll. Þó að rómantíkin virtist liggja í loftinu var kalt og fáir á ferðinni nema þeir sem sátu í hlýjum bílum sínum. Að sögn lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu urðu níu umferðaróhöpp, flest vegna hálku. Bílvelta varð við álverið í Straumsvík um kl. 19:30 en enginn slasaðist. Ökumaður missti stjórn á bíl í hálku á Hvalfjarðarvegi við Tíðaskarð um kl. 21. Hann hafnaði utan vegar og fór í gegnum girðingu en ökumaður slapp ómeiddur. Bíllinn var óökufær og var dreginn burt.

Morgunblaðið var með frekari fréttir af snjókomunni 7.október:

Það byrjaði að snjóa í höfuðborginni í fyrrakvöld og er þetta með allra fyrsta móti að haustinu, að sögn Trausta Jónssonar veðurfræðings. Í fyrra snjóaði að kvöldi 2. október og alhvítt var að morgni þess þriðja. Snjórinn þá var meiri en nú. Síðustu 60 árin hefur aðeins tvisvar orðið alhvítt í Reykjavík í september, 1954 og 1969. Vitað er um fáein eldri tilvik, en aldrei fyrr en 9. september. Það var 1926. „Ég held að tilvikin í fyrra og núna séu þau einu til viðbótar septembertilvikunum tveimur þar sem gerir alhvítt í Reykjavík fyrir 8. október sl. 60 ár,“ segir Trausti. [e-mail]

Þann 9. hlýnaði aftur og hvessti síðan verulega af austri þegar alldjúp lægð nálgaðist úr suðvestri. Lægðin þokaðist síðan til austurs og grynntist næstu daga. 

Kortið sýnir stöðuna um hádegi föstudaginn 9. Talvert tjón varð um landið suðvestanvert í þessu veðri, enda varð mjög hvasst, sérstaklega við fjöll vestanlands. Þennan dag var útför Gunnars Hvammdal, gamals starfsfélaga ritstjóra hungurdiska á spádeild Veðurstofunnar. Í huga hans er Gunnar því tengdur þessu veðri. Það bar til tíðinda að fánastöng við Veðurstofuna gaf sig. Eitthvað við það. Undir kvöld (þegar verulega var farið að lægja) ók ritstjórinn í Borgarnes og sá þá að stórar heyrúllur höfðu fokið á Kjalarnesi - ekki algeng sjón. Gríðarleg úrkoma var um landið suðaustanvert, mest 180,6 mm í Hólum í Hornafirði að morgni þess 10. og á fleiri stöðvum mældist sólarhringsúrkoman meiri en 100 mm. 

Morgunblaðið segir frá veðrinu í pistli 10.október:

Flug fór úr skorðum, þakplötur þeyttust af húsum og bátar lágu flestir bundnir við höfn þegar kröpp haustlægð, sú fyrsta í ár, gekk yfir suðvesturhornið í gær [9.]. „Þetta er eitt alversta veður sem ég man eftir og hefur þó oft blásið hérna. Það var sérstakt við þetta veður hvað það var lengi hvasst. Frá því fimm um morguninn [í gær] og fram á eftirmiðdaginn var ekki hægt að tala um hviður því það var stöðugt hvassviðri allan tímann. Þetta var eitt allsherjar bál,“ segir Pétur Leví Elíasson, ábúandi á bænum Hjassa á Kjalarnesi, um fárviðrið þegar haustlægðin gekk yfir í gær. Miklar skemmdir urðu á aflögðu refa- og minkabúi á Hólalandi, skammt frá Hjassa, ásamt því sem framhliðin fór af gamla húsinu í Brautarholti nokkur hundruð metra frá. Betur fór en á horfðist því 20 metra gámur sem lá við fjöruborðið tókst á loft. Gámurinn stefndi á Hólaland og mátti litlu muna að hann skylli á dráttarvél en hann var síðan festur niður með jarðvegi eins og brak í annarri skemmunni sem stórskemmdist á Hólalandi. Mildi þótti að þakplötur úr skemmunum þeyttust ekki inn um stofugluggann í Brautarholti og þakkaði Þórður Bogason björgunarsveitarmaður trjágróðri sem stöðvaði þær það að ekki fór ver.

Fárviðri var í Vestmannaeyjum fram undir kvöld í gær og lagðist stór flutningabíll á hliðina í einni hviðunni. Nokkurt tjón varð á íbúðarhúsum, einkum á timburhúsi á Brimhólabraut þar sem hluti þaksins flettist af, að sögn lögreglunnar í Vestmannaeyjum. Þá fauk vinnupallur á Bárustíg og þurfti að loka nærliggjandi götum á meðan unnið var við að færa hann frá. Adolf Þórsson, formaður Björgunarfélags Vestmannaeyja, hafði í nógu að snúast en hann sagði lægðina með þeim krappari í lengri tíma, jafnvel síðan 1991. Að sögn lögreglunnar í Vestmannaeyjum gekk veðrið niður um hálfsexleytið í gærkvöldi en flestir bátar voru þá í höfn. Á Keflavíkurflugvelli gekk flug samkvæmt áætlun. [Baldur Arnarson og Júlíus Ingason].

Fréttablaðið segir einnig frá veðrinu í pistli 10.október:

Sjö rútur og strætisvagnar voru kallaðir að Háskóla Íslands í gær vegna veðurofsans til að skýla stærðarinnar veislutjaldi fyrir vindinum. Tjaldið var við það að takast á loft.
Í tjaldinu fer fram Októberfest á vegum Stúdentaráðs Háskóla Íslands. Þetta er ekki í fyrsta sinn sem veður veldur vandræðum á Októberfest, sem síðustu ár hefur verið haldið í sama tjaldinu. Fyrir tveimur árum þurfti að rýma tjaldið eina nóttina af ótta við að það væri að fjúka. - sh

Eignatjón vegna óveðurs sem gekk yfir Suðvesturland í gær nemur milljónum að því er talið er. Fréttist af útveggjum, þökum og klæðningum víða sem ýmist fuku af húsum eða héldust á með naumindum. Um 40 björgunarsveitarmenn í tíu hópum höfðu nóg að gera við að hjálpa fólki og fyrirtækjum sem lent höfðu í vandræðum í veðurbarningnum sem gekk yfir suðvestanvert landið. Í fyrrinótt og í gærmorgun var veðrið með versta móti í Vestmannaeyjum, þar fuku þök af húsum og bíll á hliðina.

Tíð var góð í nóvember, austlægar áttir lengst af ríkjandi og ekki fréttist af tjóni eða vandræðum af völdum veðurs. Lengst af var hlýtt í veðri.

Tíð var sömuleiðis mjög hagstæð í desember. Fram til þess 18. var lengst af óvenjuhlýtt, en síðan einkenndist veðurlag af kulda og stillum. Þó var illviðri og snjóflóðahætta um norðvestanvert landið á aðfangadag. Foktjón varð austanlands og í Vestmannaeyjum dagana 19. og 20.  

Síðla árs 2009 raskaðist meginhringrásin við norðanvert Atlantshaf mjög og stóð sú röskun meira og minna allt árið 2010 og varð það eitt afbrigðilegasta hringrásarár um mjög langt skeið. Mikil og hlý hæð var vestur undan - þar sem venjulega er kuldi og háloftalægðasvæði. En meir um það í pistli um árið 2010.  

Kortið sýnir hina röskuðu hringrás í desember 2009. Hæðarhryggur er vestur af Íslandi og 500 hPa-flöturinn miklu hærri en venjulegt er. Lægðabrautir víðs fjarri landinu. Fram yfir miðjan mánuð voru mikil hlýindi á landinu. Þau náðu hámarki dagana 11. til 15. 

Kortið sýnir hina óvenjulegu stöðu þriðjudaginn 15.desember. Hæðin þokaðist síðan til vesturs og þ.19. og 20. gekk allmikill norðanstrengur yfir landið og varð kalt út mánuðinn. Ný háloftahæð, ámóta mikil háloftahæð myndaðist síðan vestan við land síðustu tvo daga ársins. 

Norðankastið um þann 20. olli minniháttar vandræðum. Morgunblaðið segir frá 21.desember:

Illa viðraði víða um land um helgina og sinntu björgunarsveitir nokkrum minniháttar útköllum. Meðal annars var björgunarsveitin Geisli á Fáskrúðsfirði kölluð út þegar þak fauk í heilu lagi af garðhúsi í bænum á laugardag. Á Seyðisfirði sinnti björgunarsveitin Ísólfur útkalli vegna foks og þakskyggnis sem losnaði. Í gærmorgun þurfti lögregla í Vestmannaeyjum að sinna nokkrum útköllum vegna veðurs. Fiskkar fauk á bíl í morgunsárið og braut í honum rúðu. Þá fauk vinnupallur en það olli ekki skemmdum. Einnig fauk hraðbátur af kerru og skemmdist. [e-mail]

Lýkur hér samantekt hungurdiska um veður og veðurfar ársins 1998. Að vanda eru fjölbreyttar tölulegar upplýsingar (meðalhiti, mánaðarúrkoma ofl.) í viðhenginu.  

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• tölur ársins 2009

Miðsumar - eða þar um bil

Á þessum árstíma hafa hungurdiskar oft fjallað um miðsumar - eða hásumar. Í gamla íslenska tímatalinu er miðsumar sett á sunnudag í 14.viku sumars. Á þessu ári ber hann upp á 27.júlí, getur fyrst fallið á þann 22., en síðast á 28.

Í íslenska tímatalinu eru tólf mánuðir. Þeir eru allir 30 dagar að lengd. Tólf sinnum þrjátíu eru 360, en árið er hins vegar 365,25 dagar. Til að bæta úr þessu misræmi er fjórum dögum skotið inn á milli mánaða á miðju sumri, aukanætur nefnast þeir. Fjórir sólarhringar sem formlega tilheyra hvorki skerplu né heyönnum. Í ár eru 23. til 26.júlí aukanætur. Þá eru dagarnir orðnir 364. Vikurnar í íslenska tímatalinu eru 52, hver vika er 7 dagar (að vísu smáóregla við misseraskiptin). Árið - mælt í vikum - er því líka 364 dagar. Til að tímatal og árslengd falli saman er á 5 til 6 ára fresti skotið inn aukaviku, svonefndum sumarauka. Eftir að það hefur verið gert gengur allt upp - árið verður að meðaltali jafnlangt. Sólstöður rekur ekki á milli árstíða. 

Eins og oft hefur fram komið á hungurdiskum fellur þetta gamla miðsumar mjög vel að miðsumri náttúrunnar. Hiti er að meðaltali hæstur á landinu einmitt þessa daga og sömuleiðis er hásumar í hringrás veðrahvolfsins, vestanvindabeltið kemst eins nærri hvíldarstöðu og það getur gert. Til að það breytist þarf misræmi á milli hlýnunar heimskautaslóða og lægri breiddarstiga að verða talsvert meira heldur en útlit er fyrir að það geti orðið, jafnvel þótt hlýnun af völdum aukinna gróðurhúsaáhrifa verði enn meiri en svartsýnustu spár gera ráð fyrir. Að vísu flækir margt það mál - þótt ólíklegt sé að hvíldarstaðan hnikist til í tíma gæti hún þó orðið öðru vísi en við höfum átt að venjast - engin trygging fyrir því. Um slíka möguleika höfum við rætt áður (kannski mætti gera það aftur).

Eins og oft áður lítum við á háloftakort sem sýnir stöðuna nú á miðsumri.

Heildregnar línur sýna hæð 500 hPa-flatarins um hádegi í dag, þriðjudaginn 22.júlí 2025. Af þeim ráðum við vindátt og vindstyrk í miðju veðrahvolfi. Litafletir sýna þykktina, hún mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs. Því meiri sem hún er því hlýrra er loftið. Ísland er rétt neðan við miðja mynd. Tveir hringir (blá, slitin lína og rauð) hafa verið settir inn á myndina. Stærri hringurinn (sá bláleiti) sýnir í stórm dráttum aðsetur heimskautarastarinnar, sem er heldur veikbyggð - eins og vera ber. Á henni eru fjölmargir hlykkir, 5 til 7 - svona eftir því hversu smámunasöm við erum. Almennt er mun kaldara norðan við röstina heldur en sunnan hennar. Þó má hér sjá tvær veigamiklar undantekningar. Tvær hlýjar hæðir eru norðan við röstina, loft sem sloppið hefur norður fyrir. Hæðin yfir Skandinavíu er undirstaða hlýindanna hér að undanförnu. Þykktin hefur nú um alllangan tíma verið á milli 5500 og 5600 metrar, skaut sér jafnvel upp fyrir það fyrir viku síðan. Hin hæðin er enn hlýrri, en óstöðugri, yfir austanverðri Síberíu. 

Það er mjög algengt að greina megi annan hring, mun minni, á kortum sem þessum. Hann er merktur hér með rauðu. Oft er hann greinilegri heldur en nú. Í honum eru tveir (til þrír) kuldapollar. Kalt Norðuríshafið viðheldur þeim, mikil varmaorka fer í að bræða ís á þessum tíma árs - það dregur úr þykktinni og heldur kuldapollunum við. Eftir um það bil hálfan mánuð fara þeir að fá verulega aðstoð - þegar sól lækkar að mun á lofti og allar norðurslóðir taka að kólna. 

Oft er þessi tveggja hringja staða nokkuð stöðug - en þó er einkum tvennt sem vill raska henni. Annar vegar er alltaf dálítil hreyfing á kuldapollunum - þeir eiga það til að renna suður á bóginn. Þá styrkist hringrásin í þeim og rauða hringnum og þeim bláa getur jafnvel slegið saman - og geta í kjölfarið orðið breytingar um mestallt hvelið. Hins vegar geta komið krappir sveigir á heimskautaröstina - það gerist einkum þegar það sem ritstjóri hungurdiska hefur kosið að kalla hvarfbaugshroða fer á kreik. Þetta er eins konar samheiti yfir fellibylji, hitabeltislægðir og önnur kerfi sem bera mikið af raka upp í efri lög veðrahvolfsins. Fyrirferðin þar getur orðið það mikil að sveigja komi á heimskautaröstina - hún fer þá norðar - og sunnar en venja er. 

Eitt svona svæði er sjáanlegt á þessu korti (gul ör) - nokkuð öflug sunnanátt sem nær yfir fjölmörg breiddarstig - hugsanlegur breytingavaldur. Annað slíkt sunnanáttarsvæði er við hæðina í Síberíu - hún er óstöðug, brotnar niður og sendir minni bylgjur frá sér sem geta valdið breytingum. 

Við skulum nú til gamans líta á spá evrópureiknimiðstöðvarinnar sem gildir á mánaðamótum, eftir tæpa tíu daga. Ekki er líklegt að hún sé rétt í smáatriðum - en við sjáum að talsverðar breytingar hafa orðið frá því sem nú er - sé hún rétt.

Stóri hringurinn hefur stækkað, og meginbylgjumynstrið er orðið grófara - meginbylgjurnar eru nú 3 til 5, en ekki 5 til 7 eins og nú er. Hæðin yfir Skandinavíu horfin, og Síberíuhæðin líka, en ný hæð komin yfir vestanverða Síberíu. Kuldapollurinn í Íshafinu hefur styrkst verulega - og sá sem á fyrri mynd var við norðvestanvert Grænland hefur skipt sér - hluti farið suður til Hudsonflóa, en annar hluti suðaustur um Ísland og veldur þarna talverðu kuldakasti. Þykktin komin vel niður fyrir 5400 metra, hiti í neðri hluta veðrahvolfs um 10 stigum lægri heldur en er í dag. Það kólnar þó ekki svo mikið þar sem skýjað er og þokuloft í dag - vegna þess að við njótum hlýindanna í háloftunum ekki að fullu. Þeir staðir þar sem hiti er í dag yfir 20 stig finna hins vegar breytinguna að fullu - og kannski rúmlega það.

En höfum í huga að hér er ekki beinlínis um spá að ræða - aðeins sýnidæmi um hugsanlegar breytingar á stöðu sem verið hefur læst um hríð. 

Hásumri lýkur í háloftunum á tímabilinu 8. til 24. ágúst. Þá fer haustgrunur að gera vart við sig.  

Fyrstu 20 dagar júlímánaðar 2025

Fyrstu 20 dagar júlímánaðar 2025 hafa verið hlýir. Meðalhiti í Reykjavík er +12,2 stig, +0,9 stigum ofan við meðallag sömu daga 1991 til 2020 og +1,1 stigi ofan meðallags síðustu tíu ára. Raðast hitinn í sjöunda hlýjasta sæti aldarinnar (af 25). Hlýjast var 2009, meðalhiti þá 13,5 stig, en kaldast 2018, meðalhiti 9,9 stig. Á langa listanum raðast hitinn í 14. hlýjasta sæti (af 153). Á þeim lista var líka hlýjast 2009, en kaldast 1885, meðalhiti þá 8,2 stig (8,3 stig 1983).

 

Á Akureyri er meðalhiti nú 13,3 stig, +2,4 stigum ofan meðallags 1991 til 2020 og +2,2 ofan meðallags síðustu tíu ára. Síðustu 90 árin hefur hiti fyrstu 20 daga júlí aðeins tvisvar verið hærri en nú. Það var 1984 (nánast jafn og nú) og 2021, þegar hann var mun hærri (14,5 stig).

 

Á Austurlandi að Glettingi, Austfjörðum og Suðausturlandi eru dagarnir 20 þeir hlýjustu á öldinni, en á öðrum spásvæðum í 2, til 3. hlýjasta sæti.

 

Á einstökum veðurstöðvum er vik miðað við síðustu tíu ár mest á Gagnheiði. Þar hefur hiti verið +5,1 stigi ofan meðallags. Minnst er vikið í Seley, +0,5 stig og vestur á Bíldudal, +0,8 stig.

 

Úrkoma í Reykjavík hefur mælst 26,0 mm og er það um 80 prósent meðalúrkomu. Á Akureyri hefur úrkoman aðeins mælst 2,8 mm, um tíundi hluti meðalúrkomu og aðeins 4,7 mm á Dalatanga og er það um 6 prósent meðalúrkomu - hefur þó mælst minni sömu almanaksdaga á báðum stöðvum

 

Sólskinsstundir hafa mælst 104,7 í Reykjavík, um 15 stundum færri en í meðalári. Á Akureyri hafa sólskinsstundirnar mælst 140,9, 44 fleiri en í meðalári.

Hálendishitamet jafnað

Fyrir nokkrum árum leitaði ritstjóri hungurdiska uppi það sem hann kallaði „hitamet hálendisins“ - eftir að hafa reynt að skilgreina hvað hann á við með því. Alls konar vafamál sækja að. Ekkert samkomulag er um að allt fyrir ofan einhverja ákveðna hæð yfir sjávarmáli skuli teljast hálendi. Hvaða stöðvar teljast þá hálendisstöðvar? Að auki hefur ritstjórinn verið nokkuð stífur á þeirri meiningu að hafa stöðvar Vegagerðarinnar ekki með í metakeppnum - nema þá „óformlega“. Ástæður fyrir þeirri sérvisku eru fleiri en ein, kannski helst sú að hámarkshiti er ekki mældur á sama hátt á Vegagerðarstöðvunum og þeim sem Veðurstofan og aðrir samstarfsaðilar hennar reka. Í upphafi vegagerðarkerfisins var meira um að þeir mælar færu á rek heldur en mælar Veðurstofunnar. Úr þessu var síðar bætt - þannig að líkur á slíkum bilunum eru nú ámóta miklar í kerfunum báðum. Það er einnig þannig að fleiri (til þess bærir) aðilar reka veðurstöðvakerfi. Þær athuganir eru hins vegar ekki í gagnagrunni Veðurstofunnar og mun minna er vitað um uppsetningu mæla - að hleypa slíku að í metametingi er eins og að opna ormadós (eins og það nú heitir). 

Hin viðurkenndu met ritstjórans eru því aðeins sett á stöðvum Veðurstofunnar og hennar nánustu samstarfsaðila. Í því sem hér fer á eftir eru vegagerðarstöðvarnar hins vegar með í pottinum - til gamans. 

Þá er það þetta með „hálendið“. Á vefsíðu Veðurstofunnar er einfaldlega miðað við 400 metra hæð yfir sjávarmáli. Það er einfalt, en hefur þann ókost að tvær stöðvar í byggð lenda uppi á hálendinu - ekki kann ritstjórinn við það. Möðrudalur er efsta byggða ból landsins. Þar hefur verið byggð frá ómunatíð. Stöðin er nú sett í 452 m hæð yfir sjávarmáli - ekki gott að segja hversu nákvæmt það er. Stöðin við Kröflu er hins vegar í 456 metra hæð. Það er beinlínis asnalegt að setja hana á hálendið, en Möðrudal ekki - bara út á 3 metra mun. 

Ritstjórinn ákvað því að fara upp í 460 metra, sem stendur er engin stöð á hæðarbilinu 460 til 470 metrar. 

Eftir að þessi mörk hafa verið dregin - hæð meiri en 460 metrar - og engar vegagerðarstöðvar er leitin að hæsta hita einföld. 

Metið sem ritstjórinn fann á sínum tíma, 25,9 stig sett í Veiðivatnahrauni 24,júlí 2013 stendur enn - en var jafnað nú á dögunum, þann 15.júlí, þegar hiti við Upptyppinga og í Veiðivatnahrauni náði sömu tölu, 25,9 stigum. 

En - það er alltaf eitthvað, hvað með vegagerðarstöðvarnar? Það eru tíu vegagerðarstöðvar ofan en 460 metra. Þrjár þeirra, Möðrudalsöræfi, Biskupsháls og Vopnafjarðarheiði hafa mælt hærri hita heldur en áðurnefndar mælingar í Veiðivatnahrauni. Á Möðrudalsöræfum mældust 26,7 stig í hitabylgjunni miklu 10.ágúst 2004, í sama skipti (reyndar 11.águst) mældist hiti 26,0 stig á Vopnafjarðarheiði og þann 25.ágúst 2021 mældust 26,5 stig á Biskupshálsi. Stöðin á Vopnafjarðarheiði hefur tvisvar verið flutt. Fyrstu árin var hún í 580 metra hæð (1995 til 2001), síðan í 484 metra hæð (2001 til 2012), en eftir það í 440 metra hæð (og þar með neðan „hálendismarka hungurdiska“). 

Á dögunum fór hiti í 26,9 stig við Kröflu (456 metra hæð). 

En hversu háð hæð eru þessi hitahámörk? Til að tékka á því lítum við á subbulega mynd.

Mun skýrara eintak (pdf) má finna í viðhenginu - einnig batnar myndin nokkuð sé smellt á hana og hún stækkuð. Lárétti ásinn sýnir hæð yfir sjávarmáli, en sá lóðrétti hita. Krossmark er sett við hverja stöð (hæð hennar og hæsta hita sem þar hefur mælst). Við sleppum því að setja nöfn við stöðvar sem ekki eru á hálendinu - þær eru flestar í vel innan við 100 metra hæð - en þó talsverð dreif áfram til hægri á myndinni, en fækkar smám saman eftir því sem hærra er komið. Nöfn vegagerðarstöðvanna er rituð rauðu letri. 

Í rauninni er ekki mikið samband á milli hæðar stöðva og hæsta hámarks sem mælst hefur. Reiknuð (nær marklaus) leitnilína sýnir að reiknaður hámarkshiti er aðeins 1,3 stigum lægri í 1000 metra hæð heldur en við sjávarmál. Eina atriðið sem gæti e.t.v. sagt okkur eitthvað er að ofarlega til hægri á myndinni er allstórt autt svæði - en neðarlega til vinstri er ekki eyða. Með hæfilega góðum vilja má segja að rauða strikalínan afmarki „eyðuna“ að neðan - alla vega segir hún okkur frá því að allt sem í framtíðinni mun lenda ofan við verður að teljast óvenjulegt. Halli hennar er ekki fjarri 5 stigum á 1000 metra, 0,5 stig á hverja 100 metra. Sú tala er ekki fjarri meðalhitafallanda yfir landinu - það meðaltal gjarnan talið um 0,6 stig á 100 metra. 

Þess mætti e.t.v. vænta að þessi mynd yrði skýrari hefðum við mælingar í þúsund ár, en ekki aðeins tæp 30 eins og hér. Sömuleiðis myndi e.t.v. eitthvað hreinsast til ef allar stöðvarnar hefðu athugað jafn lengi. Það skiptir t.d. máli hvort stöð var að athuga í hitabylgjunum 2004 og 2008 eða ekki. Nýliðin hitabylgja bætti stöðu þeirra stöðva sem byrjuðu að athuga eftir það. Þau met sem nú féllu voru langflest á stöðvum með stuttan athugunartíma. Undantekning þó fáeinar stöðvar á Suðurlandi.

En þrátt fyrir þessa augljósu galla myndarinnar sýnir hún okkur samt að fleira en hæð yfir sjávarmáli (og lengd athugunartíma) ræður hæsta hámarkshita. Til að sannfærast um það þurfum við bara að líta á punktadreifina í fyrstu 100 metrunum - breytileikinn er mikill. Kannski er ástæða til að líta nánar á það. Til að geta gert það þyrfti ritstjórinn hins vegar að fara í undirbúningsvinnu - óvíst hvort þrek og forgangsröðun verkefna leyfa slíkt.  

Í sérstöku viðhengi má finna lista með mánaðahitametum hálendisins (textaskrá, endurnýjun á eldri lista hungurdiska).  

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• skýrara eintak af pistilmynd
• hálendishitamet - eftir mánuðum

Fyrri hluti júlímánaðar 2025

Hlýindin undanfarna daga hafa þokað meðalhita mánaðarins vel upp á við og fyrstu 15 daga júlí er meðalhiti í Reykjavík kominn í 11,8 stig. Það er +0,6 stig ofan meðallags 1991 til 2020 og +0,7 stig ofan meðallags sömu daga síðustu tíu árin. Raðast hitinn nú í 7. hlýjasta sæti (af 25) á öldinni. Þessir sömu dagar voru hlýjastir árið 2007, meðalhiti þá 13,3 stig, en kaldastir voru þeir 2013, meðalhiti þá 9,6 stig. Á langa listanum er hitinn nú í 27. hlýjasta sæti (af 153). Hlýjast var1991, meðalhiti 13,5 stig, en kaldast 1874, meðalhiti 7,7 stig, 8,1 1885 og 8,2 1983.

 

Á Akureyri er meðalhiti fyrri hluta júlí 13,2 stig það er +2,3 stigum ofan meðallags 1991-2020 og +2,2 stigum ofan meðallags síðustu tíu ára. Síðustu 90 árin hefur fyrri hluti júlí aðeins þrisvar verið hlýrri en nú á Akureyri (2021, 1976 og 1991).

 

Á spásvæðunum öllum er fyrri hluti júlí meðal þeirra 4 hlýjustu á öldinni (af 25). Að tiltölu hefur verið hlýjast á Austfjörðum og Suðausturlandi þar sem hann er hlýjastur, en situr í fjórða sæti við Faxaflóa og á Suðurlandi.

 

Á einstökum stöðvum er vik miðað við síðustu tíu ár mest á Gagnheiði. Þar er hiti +4,4 stigum ofan meðallags og +4,0 stig á Grímsstöðum á Fjöllum. Minnst er vikið á Mikladal við Patreksfjörð, +0,2 stig, og +0,5 á Bíldudal.

 

Úrkoma í Reykjavík hefur mælst 24,3 mm og er það í rétt tæpu meðallagi. Á Akureyri hefur úrkoman aðeins mælst 2,7 mm og er það aðeins 15 prósent af meðallagi. Á Dalatanga hafa aðeins mælst 2,5 mm sem er aðeins 4 prósent af meðallagi þar. Hefur þó á báðum stöðvum mælst enn minni fyrri hluta júlí.

 

Sólskinsstundir hafa mælst 100,7 í Reykjavík, 15 stundum umfram meðallag. Á Akureyri hafa sólskinsstundirnar mælst 111,4, 35,8 fleiri en í meðalári.

 

Mánudagurinn í þessari viku (14.júlí) var sérlega hlýr um mestallt land. Hiti komst í 20 stig á 65 prósent stöðva í byggðum landsins. Það eru ekki margir dagar sem hafa náð slíkum árangri (meir um það síðar). Árshitamet voru sett á fjölmörgum stöðvum. Sérstaklega skal nefnt met á Stórhöfða í Vestmannaeyjum, en þar fór hiti í 22,2 stig og hefur aldrei mælst jafnmikill eða meiri frá upphafi mælinga þar (1921). Einnig voru sett met á Hellu á Rangárvöllum (mælt frá 1957), á Vatnsskarðshólum (mælt frá 1978 - og lengur þar í grennd). Líklega mældist nú hæsti hiti sem vitað er um í Hornafirði - líta þarf þó betur á mælingu úr Hólum frá 1934. Met var sett á Hjarðarlandi (29,5 stig) og hefur hiti hér á landi sárasjaldan mælst meiri. Líklega var einnig sett hálendismet (eða það jafnað), en ritstjóri hungurdiska á eftir að athuga það betur (meira síðar).

 

Viðbót - síðar sama dag:

Undanfarna daga hefur verið mjög hlýtt loft yfir Keflavíkurflugvelli - sérstaklega í neðsta hluta veðrahvolfsins. Að kvöldi 14. var sett júlíhitamet í 925 hPa-fletinum (í rúmlega 600 metra hæð) þegar hiti fór þar í 18,0 stig. Í ágúst árið 2004 fór hiti í fletinum hins vegar í 18,6 stig (þ.9.). Í 850 hPa fór hiti í 13,0 stig í gærkvöldi (15.). Það er óvenjulegt. Í 20 km hæð var hins vegar óvenju kalt - þó ekki met.

Sömuleiðis hefur slatti af daggarmarks- og eimþrýstingsmetum fallið. Daggarmark og eimþrýstingur (hlutþrýstingur vatnsgufu) er mælikvarði á magn eims (vatnsgufu) í lofti. Í dag (16.) hefur loft verið sérlega rakt. Hæsta daggarmark sem enn hefur frést af í dag er 18,3 stig sem mældist á Hallormsstað kl.16, það hæsta sem þar hefur mælst. Opinber landsmet eru ekki til fyrir daggarmarkið. Mælingar á því eru mjög óáreiðanlegar en þó er ljóst að áreiðanlegt daggarmark hefur ekki oft mælst hærra heldur en þetta á landinu, vantar sennilega innan við 1 stig upp á met sjálfvirkra stöðva. Nokkuð af augljósum villum er í hæstu daggarmarksmælingum mannaðra stöðva, meira að segja í Reykjavík þar sem hæsta áreiðanlega gildið er líklega um 16 stig. Ítarleg villuhreinsun hefur (því miður) ekki farið fram. Hafa má í huga að dagar þegar daggarmarkið er langtímum saman ofan við 10 til 12 stig eru óskastundir kjallaraslaga og myglu. Það kann að hljóma sem öfugmæli að helst þurfi að kynda kalda kjallara á hlýjustu og rökustu dögum ársins - og fremur heldur en á öðrum tímum árs - en þannig er það.

 

Frekari hlýindi

Mjög hlýtt hefur verið víðast hvar á Norðaustur- og Austurlandi undanfarna daga og nú virðist líklegt að verulegra hlýinda gæti í flestum landshlutum - að minnsta kosti um stundarsakir. Dálítið hringl er í spám um það hvar og hvenær hlýindin „toppa“ að þessu sinni. Mánudagurinn er talinn líklegastur um suðvestanvert landið, en kannski frekar þriðjudagurinn á Vestfjörðum. Fleiri dagar koma til greina um landið norðaustan- og austanvert. 

Við höfum stöku sinnum hér á hungurdiskum litið á útgilda- og „halavísi“ evrópureiknimiðstöðvarinnar. Ritstjórinn játar þó - eins og venjulega - að hann hefur fremur litla reynslu í túlkun þessara vísa - en veit þó að talvert mark er á þeim takandi í aðalatriðum - þótt smáatriðin kunni að vera misvísandi - eða illtúlkanlegri. 

Hitabylgjuvísirinn er hvað ákveðnastur fyrir mánudaginn. Dökku svæðin sýna eins konar líkur á metum (miðað við samanburðartímabil líkansins). Á dekksta svæðinu er mjög líklegt að hitamet verði slegin - minni líkur á ljósari svæðunum. Heildregnar línur sýna svokallaðan halavísi - hæsta talan er 3,5 - sem er óvenjulegt fyrir hita (algengara á úrkomukortum). Hæsta talan er við Snæfellsnes - það þýðir ekki að hitinn verði hæstur þar heldur fremur að þar verði hitinn óvenjulegastur. En eins og áður sagði er hér einungis miðað við frekar stutt samanburðartímabil - ekki 100 ár eða neitt þvílíkt (slíkt verður áreiðanlega á borðinu innan fárra ára). Í maíhitabylgjunni miklu í vor voru hæstu halavísisgildin yfir fjórum - öllu hærri en hér er um að ræða. En næstu daga verður áreiðanlega eitthvað hringl á þessu korti (það er birt tvisvar á dag). Við skulum taka eftir því að Húnaflóasvæðið sker sig úr - þar er ekki meta að vænta - að sögn líkansins - og sama á einnig við um ystu nes Austfjarða. 

Til gamans skulum við líta á klippu úr korti þriðjudagsins - en horfum sérstaklega til Grænlands. (En hæsta gildið yfir Íslandi er 3,3 - þá á Vestfjörðum). 

Hér má sjá að halavísirinn nær 10,0. Þetta er hreint ótrúleg tala og minnist ritstjórinn þess ekki að hafa séð neitt ámóta (en hann hefur þó mjög takmarkaða reynslu). Hér er þó ýmislegt að athuga. Í fyrsta lagi eru engar mælingar á þessu svæði - meintur samanburður er allur úr líkaninu - og hvort eitthvað vit er í því í innfjörðum Scoresbysunds er allsendis óvíst. Landslag er þar sérlega stórbrotið og engin von til þess að líkanið nái því til fullnustu þótt það sé býsna nákvæmt. Í þessu felast ákveðin aðvörunarorð - við getum ekki í reynsluleysi gripið tölur af þessu tagi hráar - og ákveðið hvað þær þýða. Reynsla verður að koma til. 

Hlýja loftið sem er á leið til landsins nær hingað á sunnudagskvöld. Kortið hér að neðan sýnir stöðuna þá.

Heildregnu gráu línurnar sýna sjávarmálsþrýsting, við sjáum að vindur stendur af austri. Rauðar strikalínur sýna þykktina (í dekametrum, 1 dam = 10 metrar). Það er 5600 metra jafnþykktarlínan sem liggur þvert yfir landið, frá norðri til suðurs - hún berst til vesturs í austanáttinni. Svona mikil þykkt er óvenjuleg - en þó ekki nærri meti - seint á mánudag og á þriðjudag snertir 5640 metra jafnþykktarlínan landið (að sögn) - það er nær metum. 

Lituðu svæðin sýna svokallað veltimætti (CAPE = convective available potential energy). Oft notað sem ábending um líkur á hellidembum eða þrumuveðri. Það er furðualgengt að þegar mjög hlýtt loft ryðst norðvestur til Íslands frá Evrópu er þrumugarður í jaðri þess. Þetta eru harla sérkennileg þrumuveður (þegar þau gerir á annað borð). Þau eru ekki knúin af hitun að neðan (eins og langalgengast er). Heldur er um að ræða misgengi vindátta - loft er dregið að úr misjöfnum áttum þannig að rakt og hlýtt lendir undir kaldara þurru. Það virðist einnig einkenni þessara ákveðnu veðra hér á landi að líkur á eldingum eru mestar að nóttu - en ekki að degi eins og venjulegt er. Ástæðan er sú að sé um úrkomubakka að ræða verður hann fremur óstöðugur að næturlagi vegna kólnunar efsta hluta hans. Þessir þrumu- eða skúragarðar sem fara á undan hitabylgjum eru oftast fremur þurrbrjósta hér á landi - eftir langt ferðalag. En við bíðum auðvitað eftir hinum fullkomna garði - sem auðvitað kemur einhvern daginn.

Alls ekki er víst að neinn garður fari á undan hitanum að þessu sinni, en þetta kort evrópureiknimiðstöðvarinnar bendir þó til þess að það gæti orðið - og því yrðum við ekki hissa. En við verðum auðvitað ekki heldur hissa þótt einskis verði vart. 

Fyrstu tíu dagar júlímánaðar 2025

Hita fyrstu 10 daga júlímánaðar 2025 hefur verið nokkuð misskipt á landinu. Suðvestanlands hefur hann verið í slöku meðallagi, en vel yfir því annars staðar. Í Reykjavík er meðalhitinn 10,6 stig. Það er -0,5 stigum neðan meðallags sömu daga áranna 1991 til 2020 og síðustu tíu ára og raðast í 17.hlýjasta sæti (af 25) á öldinni. Hlýjastir voru þessir dagar árið 2009, meðalhiti 13,4 stig, en kaldastir voru þeir 2018, meðalhiti þá 9,1 stig. Á langa listanum raðast hitinn í 83. sæti (af 153). Á þeim lista er 1991 hlýjastur, meðalhiti þá 14,0 stig, en kaldast var 1874, meðalhiti 7,6 stig.

Á Akureyri er meðalhiti fyrstu tíu daga mánaðarins 12,8 stig, +2,0 stigum ofan meðallags 1991-2020 og +2,8 stigum ofan meðallags síðustu tíu ára. Aðeins 8 júlímánuðir síðustu 90 ára hafa byrjað betur á Akureyri, (2 á þessari öld).

Á spásvæðunum hefur verið hlýjast að tiltölu á Austfjörðum, þar er þetta næsthlýjasta júlíbyrjun aldarinnar, en við Faxaflóa sú 15. hlýjasta og sú 14. hlýjasta á Suðurlandi. Viðast fyrir norðan er þetta þriðjahlýjasta júlíbyrjun aldarinnar.

Á einstökum stöðvum er jákvæða vikið (miðað við síðustu tíu ár) mest á Gjögurflugvelli, +3,4 stig (en einhver vandræði hafa verið með mælinn). Vikið er +3,2 stig á Gagnheiði. Kaldast, miðað við síðustu tíu ár, hefur verið í Hellisskarði og á Þingvöllum, hiti -0,7 stig neðan meðallags síðustu tíu ára.

Úrkoma í Reykjavík hefur mælst 22,6 mm og er það um 30 prósent umfram meðalúrkomu sömu almanaksdaga. Á Akureyri hafa mælst 2,6 mm - um fimmtungur meðalúrkomu. Á Dalatanga hafa aðeins mælst 2,4 mm og er það aðeins 4 prósent meðalúrkomu.

Sólskinsstundir hafa mælst 65 í Reykjavík og er það í meðallagi. Á Akureyri hafa sólskinsstundirnar mælst 73,2, 16 fleiri en í meðalári.

Hlaupið yfir árið 1998

Tíð var lengst af hagstæð á árinu 1998, nema hvað sumarið þótti dauft norðaustanlands. Tíð var góð í janúar, suðvestanlands var unnið við jarðvinnslu og grænum lit sló á tún. Febrúar var umhleypingasamur, en tíð var samt talin allgóð til landsins. Snjólétt var. Í mars var aftur á móti kalt rysjótt lengst af, en batnaði undir lokin. Fyrstu viku mánaðarins gerði einhver mestu frost um árabil. Góð tíð var í apríl, hægviðrasamt og gæftir góðar. Gróður tók vel við sér, en nokkuð bar á kali norðaustanlands. Tíð var fremur gott í maí, en svalt. Þurrviðrasamt á Suður- og Vesturlandi. Í júní var þokusælt og kalt við sjávarsíðuna á Norður- og Austurlandi, en annars var tíð talin góð. Þurrkar hömluðu þó grassprettu. Tíð var talin góð á Suðurlandi í júlí, en þar var víða óvenju þurrt. Norðanlands og austan var sólarlítið og þurrkar daufir, þar var svalt í veðri. Í ágúst var úrkoma talsverð, en tíð var samt yfirleitt talin góð, fremur hlýtt var í veðri. September var svalur og vætusamur á Norður- og Norðausturlandi, en betri tíð var syðra. Uppskera í görðum var rýr norðaustanlands. Tíðarfar var rysjótt í október, milt var framan af, en um miðjan mánuð kólnaði nokkuð snögglega og búfénaður var tekinn á hús. Mikið snjóaði þá á landinu norðanverðu. Nóvember var umhleypingasamur, en tíð þó víðast talin hagstæð. Í desember var hlý, en umhleypingasöm tíð. Víðast hvar var snjólétt.

Í textanum hér að neðan er leitast við að rifja upp helstu veðurviðburði ársins, oftast með beinum tilvitnunum í texta frétta- og dagblaða sem leitað er til með hjálp timarit.is. Í fáeinum tilvikum hafa augljósar prentvillur verið leiðréttar og stafsetningu í stöku tilviki hnikað til - vonandi að meinalausu. Sömuleiðis eru textar alloft styttir. Auðvelt ætti að vera að finna frumgerð þeirra. Að þessu sinni (eins og oftast hin síðari ár) er mestra fanga að leita hjá Morgunblaðinu, ritstjóri hungurdiska er að vanda þakklátur blaðamönnum fyrir þeirra hlut. Einnig er notast við textabrot úr tíðarfarsyfirlitum Veðurstofu Íslands, einkum þegar fjallað er um veðurlag mánaða í heild. 

Tíðarfar í janúar var að jafnaði gott, þrátt fyrir kuldakast sem gerði um miðjan mánuð og hvassviðrisdaga þ. 20. og 21. Milt var fyrri hluta mánaðarins og vætusamt um austan- og norðanvert landið. Síðustu 10 dagana var hlýtt og fremur þurrt nema suðvestanlands. Sérlega snjólétt var í mánuðinum Þetta telst snjóléttasti janúarmánuður í byggðum landsins allt frá 1924 að telja, snjóhula aðeins 30 prósent. Jafnlítill snjór var í janúar 1964. Að tiltölu var snjóhulan minnst sunnanlands, aðeins 10 prósent.  

Framan af mánuðinum voru austlægar áttir ríkjandi og fremur hlýtt í veðri, en síðan snerist vindur til norðausturs og kólnaði. Morgunblaðið birti 3.janúar nánir fréttir af sjávargangi sem varð við Vík í Mýrdal þann 30.desember.

Fagradal. Morgunblaðið. Mikil sjávarflóð urðu nú um áramótin [30.desember 1997] í Vík í Mýrdal en sjávarhæð var óvenjumikil og mikið brim. Sjór flæddi meðal annars inn í kjallara Víkurprjóns. Að sögn Þóris Kjartanssonar framkvæmdastjóra Víkurprjóns urðu skemmdir vonum minni, en í kjallaranum eru m.a. rafmótorar. Með sjónum sem flæddi inn komu meðal annars nokkur sandsíli. Þórir segist ekki muna annan eins sjávargang frá því hann flutti til Víkur en það var upp úr 1960. Sjór flæddi einnig um syðstu götu þorpsins, allt í kringum grunnskólann í Vík og Víkurskála og einnig stórt sjávarlón á túninu framan við tjaldsvæðin.

Norðaustanáttin náði hámarki þann 12. Morgunblaðið segir þann 13.janúar frá sandfoki á Rangárvöllum: 

„Í dag er sjötti dagurinn í röð með stöðugri norðaustanátt hér á Rangárvöllunum og sandfokið hefur farið stigversnandi. Sand- og moldarmökkinn leggur yfir meginhluta Rangárvallasýslu,“ segir Sveinn Runólfsson landgræðslustjóri. Mikið hvassviðri hefur verið á þessum slóðum og sandbylur samfleytt frá því um miðja seinustu viku. Ástandið er sérstaklega slæmt vegna snjóleysis og stöðugs vindálags á opnum svæðum. Sveinn segir þetta jaðra við að vera náttúruhamfarir. „Það er erfitt að gera sér grein fyrir meginupptökum sandfoksins en mér skilst á viðtölum við bændur í ofanverðri Landsveit, að mönnum virðist þetta koma fyrst og fremst af vikur- og sandsvæðunum á milli Búrfells og Heklu. Það fýkur líka úr öllum opnum jarðvegssárum, rofabörðum, efnisnámum og öðrum gróðurlausum svæðum. Þetta hefur verið mjög slæmt. Ég tel að þetta sé versta sandrokið sem við höfum fengið síðan á fyrstu árum þessa áratugar," segir hann. Sveinn segir ljóst að orðið hafi miklir skaðar og jarðvegsrof á þeim svæðum sem hafa verið að gróa upp á undanförnum árum. Hann bendir hins vegar á að ef svona veður hefði gert á auða jörð fyrir 30-40 árum hefði ástandið verið enn alvarlegra og skyggnið sennilega ekki meira en 5-10 metrar á Rangárvöllum. „Það hefur mikið áunnist en þetta er áminning til okkar allra að við gerum miklu betur því enn eru víðáttumikil svæði þar sem við eigum eftir að endurheimta fyrri gróðurhulu," segir hann. Hefur moldarmökkurinn verið svo þéttur á stundum að ekki hefur sést til himins, að sögn Sveins. „Sandbylurinn er hvimleiður og smýgur inn í hús. Ég segi ekki að það sé sporrækt í íbúðarhúsum en það er mikið ryk í gluggum," segir hann.

Loksins fór að snjóa á Vestfjörðum, Norður- og Austurlandi um helgina og það ríflega. Vonskuveður var víða í gær og var mikil hálka og skafrenningur á þjóðvegum. Ófært var á mörgum fjallvegum. Öxnadalsheiði var kolófær fram eftir degi í gær, blindbylur og mikill skafrenningur var á heiðinni en veður af því tagi hefur verið á þeim slóðum nokkra síðustu daga samkvæmt upplýsingum vegaeftirlits Vegagerðarinnar á Akureyri ... Talsvert tjón varð á bílum, krana Og byggingu á athafnasvæði Norðuráls á Grundartanga síðdegis í gær, þegar sterk vindhviða feykti þar til stórum plaströrum. Varð einn starfsmanna fyrir lítilsháttar meiðslum, samkvæmt upplýsingum lögreglu í Borgarnesi. Um svipað leyti varð annað óhapp á svæðinu, þegar húseining sem var verið að skipa upp, féll af vörubíl á fólksbíl og olli miklum skemmdum á bifreiðinni.

En tíð var mild, Morgunblaðið segir frá 14.janúar:

Hrunamannahreppi - Morgunblaðið. Þótt tíðarfar hafi oft verið gott um þetta leyti árs man enginn eftir því hér um slóðir að unnið hafið verið við að plægja jörð í janúarmánuði. Magnús Páll Brynjólfsson, bóndi í Dalbæ í Miðfellshverfi, var að notfæra sér góðu tíðina sl. laugardag og vinna sér í haginn fyrir vorið. Þá tóku sumarbústaðaeigendur upp kartöflur á sunnudaginn. Nú síðustu sólarhringa í þeirri stífu norðanátt er óvenju mikið rykmistur á lofti hér á Suðurlandi sem berst af hálendinu í hvassviðrinu. Miklar líkur eru á að gróðurskemmdir hafi orðið enda býður þessi veðrátta hættunni heim hvað uppblástur varðar þegar jörð er auð og ófrosin.

Vind lægði í gær í Rangárvallasýslu og sandfokið sem geisað hefur frá síðastliðnum miðvikudegi stöðvaðist, að minnsta kosti í bili. Hjá heimilisfólkinu á Skarði í Landsveit og öðrum bæjum í grenndinni gefst nú tækifæri til að hreinsa burt sandinn sem stöðugt safnaðist fyrir við glugga og útihurðir. Sandfokið náði hámarki á sunnudagskvöld og mánudag. Að sögn heimilismanna á Skarði var skyggni þá svo slæmt að erfitt var að rata. Sums staðar hefur viðkvæmur gróður gefið eftir, en víðast hvar í grennd við Skarð virðist hann hafa haldið velli. „Ef snjóar eða rignir á þetta og jarðvegurinn blotnar fer allt vel,“ segir Kristinn Guðnason bóndi.

Veðráttan segir að þann 12. hafi orðið nokkuð tjón á raflínum vegna ísingar á Úthéraði.

Þann 20. fór mjög djúp lægð hratt til norðausturs fyrir vestan land. Gerði þá mikið illviðri fyrst af suðaustri og suðri, en síðan suðvestri og vestri.

Kortið sýnir stöðuna um hádegi þann 20. þegar landsynningsveðrið var í hámarki. Vindur á Skálafelli komst í 62,5 m/s. Tjón varð víða, en ekki þó stórfellt, nema eitt banaslys í umferðinni. Morgunblaðið segir frá 21.janúar:

Mikið óveður gekk yfir landið í gær [20.] og olli því, að sögn Einars Sveinbjörnssonar veðurfræðings, djúp lægð sem kom upp að landinu að vestanverðu í gærmorgun og fór síðan norðaustur yfir landið í nótt. Mesti veðurhamurinn var rétt á undan skilum lægðarinnar, en henni fylgdi suðaustan stormur eða rok, sem jafngildir níu til tíu vindstigum. Auk þess varð talsverð úrkoma. Að sögn Einars er ekki ósennilegt að verstu vindhviðurnar hafi verið um áttatíu til níutíu hnútar víða um landið suðvestan- og vestanvert þar sem veðurhamur stóð af fjöllum. Hann getur þess að tólf vindstig eða fárviðri samsvari 64 hnútum. Veðrið var verst í gærmorgun sunnan- og vestanlands og þegar leið á daginn hvessti einnig annars staðar á landinu. Í Reykjavík voru verstu hviðurnar 78 hnútar [40,1 m/s]. Víða um land varð eignatjón af völdum veðursins, þar sem járnplötur og fleira lauslegt fauk. Í Kópavogi fuku vinnupallar, uppsláttur og járnplötur á bíla og brutu rúður, auk þess sem alvarlegt vinnuslys varð þegar maður lenti undir vinnupalli sem fauk um koll.

Í Reykjavík fuku þakplötur, blaðagámur, auglýsingaskilti og jafnvel bílar. Þá fauk handrið öðrum megin af brú við inngang nýrrar byggingar Fjölbrautaskólans i Garðabæ. Bílar fuku út í kant í Hveradalabrekku við Skíðaskálann, og sendibifreið fauk á fólksbíl við Kúagerði við Kapelluhraun. Víða mynduðust stórir pollar vegna úrkomunnar við stífluð niðurföll hjá húsum og skólum. Unnu starfsmenn á vegum holræsadeildar Reykjavíkurborgar að því í allan gærdag að hreinsa lauf og annað rusl frá niðurföllunum. Sums staðar lak vatn inn í kjallara húsa en samkvæmt upplýsingum frá holræsadeild borgarinnar var ekki vitað um alvarlegt tjón af völdum þessa. Rafmagnslaust varð í korter á Höfn í Hornafirði og nágrenni á níunda tímanum í gærmorgun vegna samsláttar á línum, að sögn Þorsteins Hilmarssonar, upplýsingafulltrúa Landsvirkjunar.

Nokkrar skemmdir urðu á bifreið og klæðningu á íþróttahúsi við Klébergsskóla á Kjalarnesi þegar lítill leikkofi tókst á loft. ... Í einni rokunni náði vindurinn að taka kofann og feykja honum til, fyrst kastaðist hann um 20 metra á bifreið sem þar var. Svo hentist hann í önnur leiktæki, í framhaldi af því brotnaði hann í spón og hluti af honum fauk í íþróttahúsið, þar sem hann skemmdi klæðningu," segir Sigþór Magnússon, skólastjóri á Klébergi. Í verstu hviðunum fauk auk þess til möl og sandur og skemmdi á annan tug rúða, að sögn Sigþórs.

Borgarnesi. Morgunblaðið. Mikið tjón varð á gróðurhúsum að Kleppjárnsreykjum í Reykholtsdal og töluvert var um foktjón í Borgarnesi og nágrenni í suðaustan óveðrinu sem gekk yfir landið í fyrrinótt. Bálhvasst var í Borgarnesi fram yfir hádegi en þá slotaði veðrinu. Mesta tjónið varð hjá gróðurhúsabændum á Kleppjárnsreykjum. Þar brotnuðu rúður í nokkrum gróðurhúsum auk þess sem skemmdir urðu á plöntum. Að sögn Daníels Oddssonar hjá Vátryggingafélagi Íslands í Borgarnesi var nýbúið að glerja gróðurhúsin upp eftir foktjón sem varð þar 29. desember sl. en þá varð þar um einnar milljónar króna tjón og taldi Daníel að tjónið yrði jafnvel eitthvað meira að þessu sinni. Í Borgarnesi varð töluvert um minniháttar foktjón þegar líða tók á morguninn. Alls skemmdust um tíu bílar er ýmislegt brak fauk á þá. Frá bensínstöðvunum þremur við Brúartorg fauk brak úr auglýsingaskiltum og hlífar af bensíndælum og þrjár fánastangir þoldu ekki álagið og lögðust út af. Rúður brotnuðu í húsi Vegagerðarinnar og fleiri húsum. Þá gaf handriðið á Brákarbrú sig og féll inn á brúargólfið að hluta til. Skjólveggir við nokkur hús gáfu sig og stór rúða brotnaði í húsakynnum Markaðsráðs og Ferðaskrifstofu Vesturlands en þar á bæ hafði fólk séð hvað verða vildi og náð að forða sér í tæka tíð. Þá losnaði þakið á Dvalarheimilinu og á húsi í Klettavík. Félagar í Björgunarsveitinni Brák og liðsmenn slökkviliðsins voru kallaðir út og náðu þeir að koma í veg fyrir mörg tjón með vinnu sinni, að sögn Daníels Oddssonar hjá VÍS. Þá var lögreglan á ferli fólki til aðstoðar. Kennsla yngri barna féll niður í Grunnskóla Borgarness eftir hádegi og komu margir foreldrar og náðu í börn sín í skólann frekar en að láta þau fara með skólabílnum. Röskun varð á áætlunarferðum sérleyfisbíla til og frá Borgarnesi fram eftir degi.

Tveir bílar fuku útaf á Svalbarðsstrandarvegi um miðjan dag í gær. Sendibíll hafnaði á hliðinni við afleggjarann að húsinu Litla-Hvammi og örfáum metrum sunnar snerist jeppabifreið og hafnaði með afturhjólin utan vega. Sendibíllinn skemmdist mjög lítið og jeppabifreiðin ekkert. Engin slys urðu á fólki. Kona sem datt á Gleráreyrum í hvassviðrinu var flutt á slysadeild FSA en meiðsl hennar voru minni háttar. Þá losnuðu þakplötur á húsinu að Strandgötu 7. Samkvæmt upplýsingum lögreglunnar á Akureyri fór vindhraðinn mest í 73 hnúta [37,6 m/s] um það leyti sem þessi óhöpp urðu, eða rúm 12 vindstig. Meðalvindur í 10 mínútur á þessum tíma var 44 hnútar [22,7 m/s].

Banaslys varð þegar hópferðabíll Norðurleiðar á leið til Akureyrar fauk út af veginum á Kjalarnesi á móts við bæinn Útkot norðan við Tíðaskarð kl.9 í gærmorgun [20.], en þar var þá aftakaveður og vindhraðinn talinn yfir 12 vindstig í hviðum. Ungur piltur sem var farþegi í bílnum beið bana. ... Þrír aðrir farþegar sem voru í bílnum og bílstjórinn slösuðust ekki alvarlega, að sögn lögreglu, og voru þeir fluttir á slysadeild. Skömmu fyrir klukkan ellefu tókst yfirbyggður pallbíll á loft skammt frá slysstaðnum og skall hann á hliðina og rann þannig út í vegkantinn. Ekki urðu meiðsl á þeim sem í bílnum var. Þá eyðilagðist framrúða í sjúkrabíl sem kom á vettvang og hliðarrúða sprakk úr öðrum sjúkrabíl á staðnum, en grjóthnullungar buldu á bílunum í veðurofsanum. Hópferðabíllinn er 16,5 tonn að þyngd. Grjótbylur skall á bílnum og braut rúður áveðurs. Skipti engum togum að bíllinn skall á vinstri hliðina og rann hann þannig niður brattan vegkantinn og hafnaði með framendann í lækjarfarvegi um sjö metrum neðan við kantinn. Pilturinn sem lést var úrskurðaður látinn þegar sjúkraliðið kom á vettvang. Tveir hinna farþeganna slösuðust aðallega í andliti, en meiðsl þeirra voru ekki talin alvarleg. Fjórði farþeginn reyndist nánast ómeiddur, en ökumaðurinn meiddist á mjöðm og læri.

Ökumaður fólksbifreiðar á leið suður Reykjanesbraut í óveðrinu í gærmorgun slapp með skrekkinn þegar tveggja og hálfs tonns sendibifreið, sem kom úr gagnstæðri átt, fékk á sig vindhviðu og fauk á bílinn. Bílarnir voru báðir á ferð þegar þetta gerðist og reif sendibíllinn þak fólksbifreiðarinnar nánast af á meðan hann var að velta á hliðina. Bílstjóri sendibifreiðarinnar slapp einnig ómeiddur, en báðir bílarnir eru mikið skemmdir. Engir farþegar voru með í för.

DV segir 9. febrúar frá tjóni í þessu veðri:

Í óveðrinu sem gekk yfir landið á dögunum urðu nokkrar skemmdir í Víðidal í Vestur-Húnavatnssýslu. Gömul hlaða fauk í Enniskoti og einnig önnur hlaða í Dæli. Einungis einn veggur og nokkrar þakplötur urðu eftir. Leiktæki, sem er við sumarhúsaþyrpingu hjá ferðaþjónustubændunum Víglundi Gunnþórssyni og Sigrúnu Valdimarsdóttur, fauk á eitt húsið með þeim afleiðingum að það skemmdist nokkuð. Að sögn Sigrúnar voru þau búin að koma leiktækjunum þannig fyrir að þau ættu ekki að haggast en í þungum suðaustanstrekkingi verður fáu við komið. Þau hjónin urðu vör við að heyflygsur og annað lauslegt var farið að fjúka fram hjá íbúðarhúsi þeirra. Þá varð Sigrúnu á orði að nú væri eitthvað að gerast. Skömmu síðar fór allt afstað og fauk þá hlaðan við gamla bæinn, að mestu í einu lagi, út á tún. -GHB

Dagur segir frá illviðrinu í pistlum 22.janúar:

Vörubíll sem var að flytja steypueiningu fyrir Norðurál valt á vegamótum Vesturlandsvegar og Akranesafleggjara á ellefta tímanum í gærmorgun. Ástæðan var vindsveipur sem lagði bílinn á hliðina og eyðilagði farm hans, auk þess sem bíllinn skemmdist nokkuð. Ökumaður slapp með skrámur. Vesturlandsvegur var nánast lokaður vegna atviksins frá kl.11:30-15:30 í gær en fært var um Akranesveginn. Kranabíl þurfti til að losa bílinn. BÞ

Líkur eru á að stórtjón hafi orðið þegar flæddi í porti Eimskips við Sundahöfn í Reykjavík, þar sem 31 bíll stóð. Þetta gerðist aðfaranótt 30. desember sl. þegar bæði var stórstreymt og mikil rigning. Grunur leikur á að vatnið sem flæddi upp um niðurföll hafi verið sjóblandað en bílarnir voru nýkomnir til landsins á vegum nokkurra bílaumboða og skemmdust
mismikið.

Afgang mánaðarins var lengst af stillt og milt veður. Þ.30. féll grjótskriða úr Reynisfjalli. Morgunblaðið 31.janúar:

Allstór grjótskriða féll úr Reynisfjalli klukkan rúmlega tvö í gær [30.] og staðnæmdist um 200-300 metrum vestan byggðarinnar í Vík í Mýrdal. Nokkrir mjög stórir steinar eða björg fylgdu með skriðunni, eitt þeirra sýnu stærst og var giskað á að það væri allt að tíu metrar á kant. Að sögn Sveins Pálssonar, verkfræðings í Vík, virðist víðar vera los í fjallsbrúninni en byggð stafar þó ekki hætta af. Svæðið er þó afgirt og lýst hættusvæði. Áður hafa fallið skriður úr fjallinu á þessum stað, þar sem kallað er Hrapið, en nokkrir áratugir eru síðan síðast féll verulega stór skriða, sem var mun stærri en sú sem nú féll og staðnæmdist í gömlu skriðunni miðri. „Þetta féll úr efstu brún fjallsins. Þarna voru nokkrir mjög stórir steinar og einn þeirra áberandi stærstur. Menn voru að skjóta á að hann væri um tíu metrar á kant en ég tek nú enga ábyrgð á þeim tölum,“ segir Sveinn. Skilur eftir sig ljótt sár í fjallinu Sigurður Gunnarsson sýslumaður telur möguleika á að meira falli á þessum slóðum en segir að byggð stafi ekki hætta af. „Við erum búnir að fá leiðbeiningar frá Veðurstofunni um hvernig á að mæla þetta og fylgjast með því og fáum jarðfræðing hingað á mánudaginn til þess að skoða þetta nánar,“ segir sýslumaður. Viðar Björgvinsson bifreiðastjóri í Vík varð var við mikinn hávaða þegar skriðan féll. „Ég var að fara hér út úr dyrunum og heyrði þá feiknaskruðninga. Fyrst hélt ég að það væri að fara stórt tæki eftir götunni og rauk út í dyr, en þá var skriðan á leiðinni niður fjallið með skruðningum og látum. Það rauk nú ekki mikið úr þessu, þar sem þetta er blautur jarðvegur, en þegar skriðan hafði stöðvast sá maður að það voru í henni óhemjustór björg,“ segir hann og bætir við að skriðan skilji eftir sig býsna ljótt sár í fjallinu. „Mér er sagt af kunnugum hér að það geti verið von á skriðum víðar og jafnvel meiru, af því brúnin er svo sprungin, svo ef það færi vatn í þann brest og frysti þá gæti þetta klofnað frá,“ segir Viðar.

Eins og búist var við var grjóthruni úr Reynisfjalli ekki alveg lokið. Morgunblaðið segir frá 7.febrúar:

Skriða féll í fyrrakvöld [5.febrúar] neðan úr bergfyllunni sem eftir varð í brún Reynisfjalls þegar mikil grjótskriða féll þar sl. föstudag. Í Vík hafa menn beðið eftir að viðri til þess að sprengja, þar sem fyrirsjáanlegt þótti að meira kæmi niður. Sigurður Gunnarsson, sýslumaður í Vík, sagði í samtali við Morgunblaðið í gær að þar myndu menn bíða átekta enn um sinn með að sprengja það sem eftir væri, þar kyngdi niður snjó og útlitið væri svipað næstu daga.

Tíðarfarið í febrúar var fremur kalt og allra síðustu dagarnir sérlega kaldir. Mánuðurinn var fremur næðingssamur og hvessti mjög norðan til á landinu þ.14. (af suðvestri) og á öllu landinu í lok mánaðarins (af norðri). Einnig varð hvasst þann 8. (af austri). Mjög hlýtt varð um stund um landið norðaustan- og austanvert í suðvestanátt þann 17. Þá mældist hiti á Dalatanga 18,1 stig og var þetta hæsti hiti sem mælst hafði í febrúar hér á landi. Því miður má efast um að rétt hafi verið lesið af mæli, sjálfvirka stöðin á sama stað sýndi hæst 15,3 stig þennan dag. Kuldakastið sem hófst í lok mánaðarins og hélt áfram fyrstu viku marsmánaðar var það mesta síðan 1968 og 1969 og hefur ekki komið jafnmikið síðan. 

Þann 13. fór kröpp, vaxandi lægð norður yfir landið, í kjölfar hennar gerð vestan illviðri og mikla hríð á fjöllum. Veðrið varð verst fyrir norðan. Morgunblaðið segir frá 17.febrúar:

Snjóflóð féll á útihús við Stóruvelli í Bárðardal aðfaranótt laugardags [14.]. Að sögn Garðars Jónssonar bónda var lítill sem enginn snjór í brekkunni fyrir utan hengjuna sem fór af stað á tveggja km kafla. Húsið var byggt sem minkahús árið 1987 en hefur verið notað sem vélageymsla. Sá hluti hússins sem varð fyrir flóðinu virðist mikið skemmdur en Garðar sagðist í gærkvöldi ekki geta gert sér grein fyrir tjóninu. Þau hjónin hafi verið að fikra sig áfram við nýtingu hússins og m.a. tekið húsvagna og annað slíkt í geymslu og svo vel hafi viljað til að það hafi verið í hinum enda hússins og því sloppið óskemmt.

Fólk á ferð um Öxnadalsheiði, Strandir, Holtavörðuheiði og víðar lenti í hrakningum á föstudagskvöld [13.] og aðfaranótt laugardags í aftakaveðri. Björgunarsveitum og lögreglu tókst að koma flestum til byggða en á Öxnadalsheiði héldu átta manns þó kyrru fyrir í rútu. Flutningabíll fór á hliðina á Steingrímsfjarðarheiði í vonskuveðri á föstudagskvöld en mennina sem í honum voru sakaði ekki. Um svipað leyti lenti fólksbíll út af veginum í Kollafirði [á Ströndum] og sótti lögreglan á Hólmavík fólkið, sem ekki varð meint af, og var bíllinn talinn óskemmdur.

Morgunblaðið segir af tjóni og vandræðum á Akureyri í pistli 17.febrúar:

Mikill erill var hjá lögreglu á Akureyri um helgina vegna óveðurs, aðallega frá því snemma á laugardagsmorgun [14.] og fram yfir hádegi, en á þeim tíma bárust yfir 300 símtöl þar sem leitað var eftir aðstoð. Lögregla ásamt félögum í Hjálparsveit skáta og Flugbjörgunarsveit aðstoðuðu fólk sem komast þurfti leiðar sinnar í óveðrinu og greiddu fyrir umferð þar sem hægt var. Fjöldi árekstra varð þegar bifreiðar skullu saman vegna lítils skyggnis og varð þannig tjón á 15 bílum á Hlíðarbraut við afleggjarann hjá Hlíðarfjalli, en þar var mikill vindstrengur og skyggni nánast ekkert. Á þessum stað var ekið aftan á lögreglubifreið sem stóð með blá, blikkandi ljós og munaði minnstu að hún kastaðist á lögreglumenn sem voru að störfum. Var Hlíðarbrautinni lokað fyrir allri umferð af þessum sökum um tíma. Lítilsháttar tjón varð víða um bæinn, einkum vegna foks. Í Glerárhverfi fauk mótakrossviðarplata inn um glugga á annarri hæð í fjölbýlishúsi og olli hún nokkru tjóni. Nokkur börn höfðu verið að leik í herberginu er hún kom inn í, en voru nýfarin út þegar platan kom í gegnum gluggann og má það teljast mikið lán. Einnig varð tjón á nokkrum bílum og rúður brotnuðu á þó nokkuð mörgum stöðum en hvergi varð teljandi tjón.

Minniháttar hlaup gerði í Skeiðará. Morgunblaðið 24.febrúar:

Hnappavöllum. Morgunblaðið. Hafið er hlaup í Skeiðará en ekki er búist við stóru hlaupi í þetta sinn þar sem lítið vatn er í Grímsvötnum að sögn vísindamanna. Rennsli í ánni
síðdegis í gær var 575 rúmmetrar á sekúndu og segir Ásgeir Gunnarsson vatnamælingamaður að hlaupið eigi nokkra daga í að ná hámarki.

Morgunblaðið segir frá óhappi í frétt 25.febrúar:

Rúta rann 30 metra niður hlíð milli Tálknafjarðar og Patreksfjarðar. „Ég var á leið upp brekkuna þegar vindstrókur skall á okkur og allt varð ein iða. Ég sló af, sá stiku en fór öfugu megin við hana þannig að bíllinn fór fram af kantinum, datt á hliðina og rann eins og sleði niður eftir á snjónum," segir Torfi Andrésson ökumaður langferðabifreiðar sem fór út af veginum á leið milli Tálknafjarðar og Patreksfjarðar um miðjan dag í gær [24.] og rann um þrjátíu metra niður bratta hlíð. Í bílnum, sem tekur 21, voru tveir farþegar auk bílstjóra, og varð einn maður fyrir lítilsháttar meiðslum. Bifreiðin er talin stórskemmd. Bifreiðin var að aka eftir svonefndri Hálsgötu í Tálknafirði á leið til Patreksfjarðar, en aksturinn var á vegum Íslandsflugs. Blindhríð var og slæm skilyrði til aksturs þegar óhappið átti sér stað. „Bíllinn stoppaði loks á steini í hlíðinni, sem er eins gott því annars hefðum við runnið um hundrað metra til viðbótar“.

Síðustu daga mánaðarins gerði óvenjuhart kuldakast. Morgunblaðið segir þann 27.febrúar frá upphafi þess. 

Vonskuveður var víða um norðanvert landið í gærkvöldi, fjallvegir voru víðast orðnir ófærir og ekkert ferðaveður. Seint í gærkvöldi var veðrið hvað verst á sunnanverðu Snæfellsnesi, norðan 11 vindstig, einnig var slæmt veður á Vestfjörðum. Á norðanverðu landinu voru 7-8 vindstig og sums staðar upp í 9 vindstig, að sögn Harðar Þórðarsonar veðurfræðings. Snjóflóð féll á Súðavíkurveg úr stóra gilinu svokallaða rétt utan við þorpið klukkan rúmlega átta í gærkvöld og var Súðavíkurhlíð samstundis lokað vegna yfirvofandi hættu á snjóflóðum. Að sögn lögreglu á Ísafirði seint í gærkvöldi hafði ekki frést af frekari flóðum en vegna snjóflóðahættunnar var enginn á ferli eftir að veginum var lokað.

Í heild varð mars nokkuð kaldur um allt land en mikil fjölbreytni í veðurfarinu. Fyrstu viku mánaðarins var mikill kuldi á landi og komst frostið í -34,7 stig við Mývatn. Sums staðar norðaustanlands varð frostið meira en orðið hefur um nokkurra áratuga skeið. Þrátt fyrir þennan kulda í byrjun mánaðar vantaði talsvert upp á að mars næði því verða jafn kaldur og sami mánuður árið 1995, því þrjá góða hlýindakafla gerði síðari hluta mánaðarins. Krappar lægðir fóru yfir landið dagana 21.-23. með miklu hvassviðri og mánuðinum lauk með góðviðri um allt land.

Kuldi - og hlýindi ollu því að met var sett í mun á hæsta hámarki og lægsta lágmarki sömu stöðvar í sama mánuði. Hann varð 41,4 stig í mars á Staðarhóli í Aðaldal - það mesta sem vitað er um á mannaðri stöð. Á sjálfvirku stöðinni við Mývatn varð munurinn enn meiri, 43,3 stig og er það líka met. 

Kuldakastið sem hófst í lok febrúar og stóð síðan alla fyrstu viku marsmánaðar er það mesta á síðari áratugum og þarf að fara allt aftur til hafísáranna til að finna svipað. 

Kortið sýnir hæð 500 hPa-flatarins (heildregnar línur) og þykktina á miðnætti 28.febrúar. Það er nánast einstakt að sjá svona litla þykkt alveg við landið enda mældist frostið meira heldur en allar götur síðan 1918 (eins og áður sagði). Þegar þessi kuldi kom út yfir hlýjan sjóinn í kringum landið urðu til smálægðir og sveipir með miklum éljabökkum. Kalda loftið fór m.a. suður um Færeyjar og olli þar meiri snjókomu en elstu menn mundu. Þar urðu mörg snjófóð og féllu jafnvel á hús og eyðilögðu bíla. Manntjón varð þó ekki. 

 

Íslandskortið hér að ofan sýnir veður á landinu á sama tíma og háloftakortið. Frost er nær alls staðar meira en -10 stig og þar að auki strekkingsvindur. Fyrir norðaustan land myndaðist kröpp smálægð sem fór síðan suðvestur yfir landið síðdegis þann 1.mars og aðfaranótt 2. 

Lægðin skipti sér nokkuð upp yfir landinu. Kl.18 mátti greina tvær miðjur, aðra við Skagafjörð og hina yfir Norðausturlandi. Heldur hlýrra var í lægðarmiðjunni sjálfri heldur en umhverfis. Á þessu korti var versta veðrið á Bergstöðum í Skagafirði, norðnorðvestan ofsaveður, 30,9 m/s, snjókoma, -10 stiga frost og skyggni ekkert. Loftvog hafði fallið um 12 hPa á 3 klst - eitthvað af því falli væntanlega vindáhrif. 

Það er rétt svo að endurgreining evrópureiknimiðstöðvarinnar náði þessari litlu lægð, en hún er þó þarna á kortinu hér að ofan sem gildir á miðnætti að kvöldi þess 1.  

Nokkuð hlýnaði þann 8. en þann dag gekk köld lægð norðaustur um Grænlandssund. Hún olli miklu illviðri um landið vestanvert, rétt svo hlánaði við suðvesturströndina. Morgunblaðið segir frá 12.mars:

Lögregla og björgunarsveitir á Vesturlandi veittu fjölda manns aðstoð vegna veðurofsa á sunnudag [8.] og aðfaranótt mánudags og þurftu m.a. á þriðja tug manna að láta fyrirberast á milli 6 og 8 klukkustundir í bifreiðum sínum á Snæfellsnesi á sunnudagskvöld. Ekki væsti um fólk og brugðust lögreglumenn skjótt við til að veita vegfarendum í vandræðum liðsinni. Tilkynning um ökumenn sem áttu í erfiðleikum barst til lögreglu í Stykkishólmi um klukkan 22 á sunnudagskvöld en þá var hvasst í veðri og gríðarlega mikill skafrenningur að sögn lögreglu. Vegfarendur óku inn í blindbyl í Kolbeinsstaðarhreppi og var veðrið með svipuðu móti í Eyja- og Miklaholtshreppi og Staðarsveit. Einkum var ástandið slæmt í Kerlingarskarði. Þurfti lögreglan að aðstoða fólk í einum 15 bifreiðum sem staddar voru á þessum slóðum og komust ekki áfram vegna lítils skyggnis enda þétt kóf þar, auk þess sem skóf inn á bifreiðir þannig að á þeim drapst. Félagar björgunarsveitarinnar Berserkja í Stykkishólmi ásamt öðrum björgunarsveitarmönnum aðstoðuðu fimm lögreglumenn við að hjálpa fólki í hrakningum til um klukkan 3 aðfaranótt mánudags.

Lögreglan í Borgarnesi hjálpaði um sex ökumönnum að komast leiðar sinnar, bæði í Melasveit og á Hvalfjarðarströnd og einnig á Holtavörðuheiði. Þá varð aftanákeyrsla á Holtavörðuheiði um klukkan 16 á sunnudag sem rakin er til vonskuveðurs og blindbyls. Ökumaðurinn tilkynnti lögreglu sjálfur um atburðinn nokkru seinna um daginn og kvartaði yfir meiðslum í hálsi, en áverkar hans voru ekki taldir miklir. Vegir lokuðust víða á Vestfjörðum vegna ofankomu og hvassviðris aðfaranótt mánudags [9.] en í gær var búið að opna flesta vegi milli fjarða, en lengur tók að opna veginn um Djúpið og Steingrímsfjarðarheiði. Ekki var vitað um sérstaka erfiðleika af þeim sökum samkvæmt upplýsingum £rá lögreglunni á Ísafirði. Nokkrir vegfarendur lentu í erfiðleikum í Húnavatnssýslu vegna veðurs samkvæmt upplýsingum frá lögreglunni á Blönduósi og þurftu björgunarsveitarmenn m.a. að sækja tvær stúlkur sem sátu fastar í Víðidal. Félagar í Hjálparsveit skáta og Flugbjörgunarsveitinni á Akureyri aðstoðuðu fólk sem lenti í vandræðum í Víkurskarði og Ljósavatnsskarði vegna ófærðar á sunnudagskvöld [8.].

Þann 11. hlánaði loks að mun. Komu þá í ljós ýmsar skemmdir sem orðið höfðu í frostunum. Morgunblaðið þann 12.mars:

Vatnsskaðar hafa verið tíðir undanfarna sólarhringa og hefur slökkviliðið í Reykjavík verið kallað út í tæpan tug skipta til að hreinsa upp vatnselg og afstýra skemmdum af völdum leka. Vatnsskaðar þessir eru flestir raktir til mikils frosts seinustu daga. Slökkviliðið í Reykjavík fór í Kringluna aðfaranótt mánudags [9.] þar sem úðarar, sem eru hluti af slökkvikerfi, höfðu gefið sig með þeim afleiðingum að vatn lak niður á gólf verslunarmiðstöðvarinnar. Skrúfað var fyrir vatnið og því sem lekið hafði niður var dælt út. Fór vatnið eingöngu á ganga en ekki inn í verslanir samkvæmt upplýsingum frá lögreglu, þannig að skemmdir eru taldar hverfandi litlar. Þá flæddi heitt vatn um kjallara í Þönglabakka í Mjódd eftir að leiðsla í hitablásara sprakk. Í gærmorgun [11.] urðu sömuleiðis vatnslekar í Grjótaþorpi, hjá Íslandsflugi og í Víðidal. Þá flæddi inn á milliloft í verslunarhúsnæði í Smáralandi í Kópavogi aðfaranótt sunnudags með þeim afleiðingum að talsverðar skemmdir urðu. Fjöldi vatnsskaða er óvenjulega mikill samkvæmt upplýsingum frá slökkviliðinu í Reykjavík og er fólk beðið um að vera á varðbergi vegna þessa og athuga hvort lagnir liggja fyrir ofan eða utan við einangrun og fylgjast vel með þeim ef svo er.

Snjóflóð féll á veginn til Flateyrar í gærkvöldi [11.] og lokaðist hann fyrir allri umferð. Að sögn lögreglunnar á Ísafirði féll snjóflóðið úr Selárbólsurð og lokaði veginum á Hvilftarströnd. Flóðið er talið um 100-150 metra breitt.

Ís var á Sundahöfn í kuldanum í gær [11.] og snjór á jörð.

Mjög hlýtt var í veðri þann 12. og 13., en þá fór lægð norðaustur fyrir vestan land. Olli hlákan krapaflóðum á Bíldudal. Morgunblaðið segir frá 15.mars:

Tuttugu og sjö Bílddælingar, sem búa í níu húsum, þurftu að rýma heimili sín í fyrrinótt [14.] en þá féllu a.m.k. tvö krapaflóð úr Gilsbakkagili á Bíldudal. Hættuástandi var aflétt í gærmorgun. Fyrra flóðið féll á bílskúr og að íbúðarhúsi við Dalbraut. Þessi sami bílskúr skemmdist í krapaflóði í fyrra en skemmdir vegna flóðsins nú urðu óverulegar, að því er segir í fréttatilkynningu frá Veðurstofu Íslands og sýslumanninum á Patreksfirði. Seinna flóðið olli ekki skemmdum. Flóðin féllu úr Gilsbakkagili niður á Dalbraut. Fyrra flóðið var um 40 metra breitt og 1 metri á dýpt á veginum. Svæðið var þá rýmt og leitaði fólk til vina og ættingja í bænum. Þórólfur Halldórsson, sýslumaður á Patreksfirði, segir að flóðið nú hafi verið mun minna en það sem féll úr sama gili og á bílskúrinn í fyrra. Bílskúrinn stendur ofan Dalbrautar en í fyrra féll flóðið yfir veginn og í sjó fram. Að þessu sinni fór það lítið yfir veginn. Eftir að aðstæður á Bíldudal höfðu verið kannaðar í gærmorgun ákváðu Veðurstofa og sýslumaður að leyfa íbúum húsanna níu að snúa heim til sín aftur. Sýslumaður sagði að fylgst væri með vatnsrennsli úr giljum á Bíldudal og Patreksfirði en búist er við kólnandi veðri með kvöldinu. Hann sagði að segja mætti að það hefði komið á óvart að flóð gerði nú, því úrkoma hefði nú verið talsvert minni en var þegar gilið ruddi sig í hláku í fyrra.

Þann 13.varð mikið „ísskrið“ í Þjórsá. Morgunblaðið segir frá þann 17.:

Selfossi - Mikið ísskrið eða klakahlaup varð í Þjórsá skömmu eftir hádegi síðastliðinn föstudag [13.]. Hlaupið hófst í ánni á móts við bæinn Egilsstaði og hljóp niður ána um fimm kílómetra. Áður en hlaupið varð hafði hækkað verulega í ánni og vatn stóð hátt í henni í gilinu undir Þjórsárbrú. Ólafur Sigurjónsson, bóndi í Forsæti, varð vitni að hlaupinu þar sem hann sat við eldhúsgluggann á bænum og horfði út. „Þetta var ótrúlega há flóðbylgja sem kom niður ána. Jakahrönglið var á fullri ferð, jakarnir þeyttust upp og áin var öll á iði, þetta var eins og hraunelfa,“ sagði Ólafur. Við þessar aðstæður, langvarandi kulda og mikla ísmyndun á ánni, sagði hann ísskriðið aðal hættuna frá ánni. Þá gætu myndast þær aðstæður að ísinn stíflaði rennslið og áin færi upp úr farveginum og vestur láglendið neðan við félagsheimilið Þjórsárver. Greinilegt er að mikið hefur gengið á í klakahlaupinu á föstudag. Ísinn á ánni er mjög úfinn og ljóst að mikil ferð hefur verið á hlaupinu. Það hefur rifið upp ísinn og ýtt honum á undan sér þar til það stöðvaðist fram undan bænum Forsæti. Ólafur Sigurjónsson áætlar að hraði hlaupsins hafi verið um 50 kílómetrar á klukkustund. ... Vatnsbylgja hefur verið á undan hlaupinu sem sést vel á vesturbakkanum þar sem vatnsflóðið hefur þeytt upp snjósköflum og ís. Klakahrönglið þrýstist upp að árbakkanum framundan bænum Mjósundi þar sem það stöðvaðist á varnargarði sem gerður var fyrir 20 árum. Sú fyrirstaða kom greinilega í veg fyrir að hrönglið hlypi upp á túnið og heim að bænum. Annar varnargarður sem liggur út í ána til varnar landrofi var mikil fyrirstaða en klakarnir þeyttust yfir þann garð.

Bjarki Reynisson, bóndi í Mjósyndi og oddviti Villingaholtshrepps, sagði nauðsynlegt að fá varnargarð með ánni þar sem mesta hættan væri á því að hún færi uppúr farveginum, á um 2,5 km kafla. Einnig þyrfti að byggja upp veginn með ánni, frá Þjórsárveri að Egilsstaðahverfi. „Það er ógnvekjandi að hafa þetta yfir sér. Núna hefur verið góð tíð í vetur og bara við þennan stutta frostakafla kemur þetta fyrir. Þetta segir manni að svona hlaup vofa yfir á hverjum vetri,“ sagði Bjarki. Hann minnti á að 1977 hefði áin verið búin að hlaða undir sig miklum ís og flæddi yfir bakkana. Þá voru uppi áform um að flytja fólk og bústofn í burtu. Þegar staðið er á hlaðinu í Mjósyndi blasir íshrönglið í ánni við í um 100 metra fjarlægð og sú hugsun er áleitin að ekki þurfi mikið til að lyfta ísnum yfir lágan varnargarðinn frá 1977. Fjöldi fólks hefur lagt leið sína að ánni til að skoða ummerki hlaupsins.

Djúp lægð fór norðaustur um Grænlandssund þann 15. og 16. og olli miklu suðvestanveðri á landinu, veðrið varð verst norðanlands. Kortið sýnir stöðuna síðdegis þann 15., en þá var illviðrið í hámarki. DV segir 16.mars:

Mikið óveður geisaði á Ólafsvík í gær [15.] og gekk á með snörpum vindhviðum. í einni hviðunni tókst bílskúrinn við Brúarholt 4 á loft og þeyttist yfir tvö nærliggjandi hús og olli nokkrum skemmdum á þeim. Spýtnabrak og ýmsir lausamunir úr skúmum, svo sem garðslöngur og sláttuvél, lágu á víð og dreif á Grundargötu sem er ein af aðalumferðargötum bæjarins. Þá hafnaði reiðhjól á þaki nærliggjandi húss. Að sögn lögreglu voru bæjarstarfsmenn og björgunarsveit kölluð út en loka varð umferð um Grundargötu í rúma klukkustund. -aþ

Morgunblaðið fjallar um sama veður í pistlum 17.mars:

Tilkynnt var um þrjá árekstra á Öxnadalsheiði til lögreglu á Akureyri síðdegis í gær [16.], en afar slæmt verður var á heiðinni. Ekki urðu slys á fólki í þessu óhöppum, samkvæmt upplýsingum frá varðstjóra lögreglunnar. Öxnadalsheiði var lokuð síðdegis í gær vegna veðurs, en mjög slæmt verður var á heiðinni, 8 vindstig og mjög blint, þótt ekki væri um mikinn snjó að ræða. Samkvæmt upplýsingum frá vegaeftirliti Vegagerðarinnar á Akureyri var glórulaust veður á heiðinni seinni part dags, einkum í Bakkaselsbrekkunni, og biðu þó nokkrir bílar beggja vegna eftir að komast yfir.

Átta manna hópur á vélsleðum frá Dalvík hafði ætlað niður í Eyjafjörðinn austanverðan á sunnudag [15.] en sneri við og varð að ráði að fara frekar út með Eyjafirði að vestan enda var þá gott veður. Eftir hádegi á sunnudag skall á þá hið versta veður, grimmdarfrost og skafrenningur og sleðarnir átta biluðu svo til allir á sömu stundu. Voru mennirnir þá staddir á fjallsbrúnunum nokkru vestan við Hraunárdal og létu þar fyrir berast á sunnudagsnótt. Mennirnir átta bjuggu um sig í snjóhúsi í fyrrinótt en þrír komust síðan niður að bænum Stóradal í Eyjafirði laust eftir hádegi í gær og létu vita um ferðir hópsins. Þremenningarnir sem gengu til byggða voru hraktir og kaldir og sögðu gönguna til byggða hafa verið gífurlega erfiða og einn þeirra sagðist ekki hafa haft orku til að fara lengra. Hópurinn hafði ekki mikið af mat meðferðis. Björgunarmenn komust að fimmmenningunum frá Dalvík um klukkan 01:15 í nótt og voru mennirnir sæmilega haldnir, en orðnir mjög þrekaðir og einnig björgunarmenn sem lengi höfðu verið á ferðinni við erfiðar aðstæður. Mennirnir höfðu haldið kyrru fyrir í snjóhúsi í um 1200 metra hæð norðan við Nýabæjarfjall í um 34 klukkustundir. Enn var skafrenningur og hvasst á þessum slóðum. (Blaðið segir mun ítarlegar frá þessum hrakningum).

Afleitt veður var á Norðurlandi og Vestfjörðum í gær [16.] og fyrradag og raunar víðar á landinu og truflaði samgöngur í lofti, á láði og legi. Hvöss vestanátt var og éljagangur og Veðurstofan varaði við ísingu og ókyrrð í lofti fram á kvöld. Öxnadalsheiði opnaðist í gærkvöld og byrjað var að fljúga innanlands. Talið var að um þúsund manns hefðu beðið beggja vegna Öxnadalsheiðar þegar mest var eftir að rutt yrði í gærkvöld. Vegagerðarmenn hófu að ryðja heiðina síðdegis þegar veður lægði en skömmu síðar herti vestanvind á ný og hætt var frekari ruðningi. Eftir kvöldmat hófst ruðningur aftur enda veður þá skánandi og snerist til norðan- og norðaustanáttar. Tókst að opna heiðina á níunda tímanum og fylgdu vegagerðarmenn bílalestum bæði austur og vestur yfir. Fóru um 100 bílar vestur yfir á 20 mínútum fyrst eftir að leiðin varð greið.

Hellissandi - Óvenju mikill ís hefur verið í höfninni í Rifi síðustu daga í þessum fimbulkulda. Vindáttir hafa verið norðanstæðar. Þó hefur frost aldrei orðið jafnmikið hér á útnesinu, í samanburði við það sem gerðist inn til landsins. Fyrir bragðið hafa smærri bátar átt í mestu erfiðleikum með að komast um höfnina og sumar trillumar hafa ekkert farið á sjó. ... eftir helgina snerist vindur til vestanáttar og hvarf þá ísinn af höfninni á svipstundu.

Vestanáttin náði alveg til Grænlands og reif talsvert af hafís úr meginísnum vestur í Grænlandssundi og bárust allþéttar ísspangir allt til lands á vestanverðum Vestfjörðum. Morgunblaðið segir frá 18. og 19.mars:

[18.] Hafísjaðarinn milli Íslands og Grænlands hefur færst nær landinu undanfarna daga vegna þrálátra vestanátta. Hann var næst landi við Kögur rúmar 10 sjómílur frá landi, samkvæmt upplýsingum tveggja togara sem voru á svæðinu í gær. Þá voru einnig fregnir af stökum jökum á reki við mynni Ísafjarðardjúps sem gætu reynst sjófarendum hættulegir og í gærkvöld bárust fregnir af því að landföst spöng væri við Stigahlíð í mynni Ísafjarðardjúps. Þór Jakobsson, deildarstjóri hafísdeildar Veðurstofu Íslands, sagði í samtali við Morgunblaðið að spáð væri suðlægum og vestlægum áttum næstu daga og því væri hætt við að hafísjaðarinn ætti eftir að færast enn nær landinu. Hann sagði að siglingaleiðin væri greið en varasöm vegna stakra jaka á reki sem sæjust illa í myrkri og vondu skyggni og því væri full ástæða fyrir sjófarendur að hafa andvara á sér. Landhelgisgæslan hefur ekki getað farið í ískönnunarflug síðustu daga vegna veðurs og slæms skyggnis, en Þór sagði að farið yrði í ískönnunarflug strax og veður leyfði.

[19.] Mikla hafísbreiðu rekur austur af Grænlandi, að Vestfjörðum og var ísinn kominn fast upp að landinu þegar ljósmyndari og blaðamaður Morgunblaðsins slógust í för með ískönnunarleiðangri Landhelgisgæslunnar í gær. Áhöfn TF-SÝNAR, Fokkerflugvélar Landhelgisgæslunnar, kannaði hafísinn úti fyrir Vestfjörðum, mældi fjarlægð hans frá landi og grennslaðist í leiðinni fyrir um skip á veiðum. Litið var um fiskveiðar í gær enda sjómenn í verkfalli en þó sást varðskip Landhelgisgæslunnar úti á Ísafjarðardjúpi og reyndist vera að sækja straummælingadufl áður en ísbreiðan næði til þess. Jaðar þéttrar ísbreiðunnar teygir sig norður frá Horni og suður að Bjargtöngum en rastir og ísspangir teygja sig enn nær landi. Þær ná langt inn á Ísafjarðardjúp og loka siglingaleið inn á Jökulfirði. Nokkrar ísspangir höfðu þegar fest land við Fjallaskaga og allt norður undir Kögur. Fjarlægð ísbreiðunnar sjálfrar frá landi var enn nokkur í gær en ekki er góðs að vænta ef spá Veðurstofu Íslands rætist. Spáð er suðvestanátt frá og með morgundeginum og fram yfir helgi, sem mun að öllum líkindum bera hafísinn enn nær landinu. Í gær var jaðar ísbreiðunnar ekki nema 21 sjómílu norðnorðvestur af Straumnesi og 30 sjómílur norðnorðvestur af Barða. Ísbreiðan er flöt og þétt og berst nokkuð hratt upp að landinu með hafstraumnum. Þykkt íssins er líklega um tveir metrar, en að sögn Ingibjargar Jónsdóttur, hafísfræðings Veðurstofu Íslands, er erfitt að spá um þykkt þeirra og stærð. Af útlitinu að dæma, sagði Ingibjörg að ísinn hefði líklega myndast nú í vetur þar sem hann væri fremur sléttur.

Náttúrufyrirbæri sem kallast því tilkomumikla nafni helreykur myndaðist á Skjálfanda, rétt austan við Flatey, þegar varðskipsmenn á Ægi voru þar á ferð fyrir skömmu. Helreykur er afbrigði af ísþoku sem myndast vegna mismunar á lofthita og sjávarhita og er eins og gufi upp úr sjónum. Sjávarhiti þarna meðan á yfirreið varðskipsmanna stóð var um 1,9 gráður á celsíus og lofthiti mínus 11,5 gráður, ásamt suðaustan 5 til 6 vindstigum. Lofthitinn var af svo skornum skammti að þokan fraus samstundis á öllu sem hún lenti á, eins og hásetar Ægis reyndu á sjálfum sér á innan við fimm mínútna ferð á léttbát varðskipsins um svæðið. Voru þeir klakabrynjaðir á eftir.

Getið er um grjóthrun í Hvalfirði. Morgunblaðið segir 22.mars:

Litlu munaði að illa færi þegar risastór grjóthnullungur féll úr Múlafjalli í Hvalfirði um ellefuleytið á laugardagsmorgun [21.] á bifreið sem var á leið inn Hvalfjörð. Að sögn varðstjóra lögreglunnar í Reykjavík sá ökumaður bifreiðarinnar, sem var af gerðinni Volkswagen Golf, útundan sér hvar risastór steinn kom niður úr fjallinu og náði ökumaðurinn að hemla og steinninn lenti á framenda bílsins þannig að stórsá á. Mátti engu muna að grjótið lenti á farþegahluta bifreiðarinnar. Að sögn lögreglu er grjóthrun algengt á þessum slóðum.

Þann 23. fór mjög kröpp lægð hratt til norðausturs yfir landið vestanvert og olli allmiklu vestanveðri. Tjón varð þó ekki mikið. Morgunblaðið segir frá 24.mars:

Mikið hvassviðri var víða á Suðurlandi í gærmorgun. Varað var við sandroki á Mýrdalssandi og í Vestmannaeyjum urðu nokkrar skemmdir er krossviðarplata, fiskikör og ýmislegt lauslegt fauk í rokinu. Að sögn lögreglu í Vestmannaeyjum skemmdust fjórir bílar og rúður brotnuðu við Eiðið og skipalyftuna í mestu vindhviðunum.

Morgunblaðið segir enn af hafís 24.mars:

Hafísinn heldur áfram að teppa siglingaleiðina um Horn. Olíuskipið Kyndill og Mælifell Samskipa héldu austurleiðina frá Sauðárkróki í gærmorgun í stað þess að fara um Vestfirðina, en það lengir leiðina um rúman sólarhring. Reykjafoss, strandferðaskip Eimskipafélagsins, hélt vestur til Ísafjarðar í morgun frá Reykjavík og vonast til að komast þangað í kvöld, en skipið er nýkomið austurleiðina frá Sauðárkróki. Landhelgisgæslan hefur ekki komist í ískönnunarleiðangur síðan á fimmtudaginn sl. vegna veðurs, og fá skip eru á miðunum, svo litlar upplýsingar liggja fyrir um rek íssins. Þór Jakobsson hjá Veðurstofu Íslands sagði að vindáttir hefðu verið óhagstæðar vegna íssins undanfarið og líklega yrði svo áfram. Suðvestanáttir undanfarið hafa líklega hrakið ísinn nær Vestfjörðum og norðan stormur sem spáð er áfram næstu daga hrekur ísinn fyrir norðan Vestfirði að landi.

Apríl og maí voru hagstæðir og lítið um tíðindi af veðri. Apríl var fremur hlýr og þurrviðrasamur einkum sunnan til á landinu. Maí var góðviðrasamur um allt land. Í lok fyrstu viku mánaðarins gerði vægt kuldakast og frysti víða dagana 6.-9., eftir það var hlýtt, einkum frá þ. 21. og út mánuðinn. Suðvestlægar áttir voru ríkjandi og var þurrviðrasamt á norðan- og austanverðu landinu en fremur vætusamt annars staðar.

Júní var í þurrara lagi um mestallt landið. Fremur hlýtt var suðvestanlands en annars kalt.

Mikil jarðskjálftahrina gekk yfir á suðvestanverðu Hengilssvæðinu í júní og fundust stærstu skjálftarnir víða. Morgunblaðið segir frá 5.júní:

Sterkur jarðskjálfti reið yfir Suðurlandið kl.21:37 í gærkvöld, með upptök í Litla-Skarðsmýrarfjalli, og mátu jarðskjálftafræðingar að hann hefði verið um 5,3 á Richter kvarða. Allt lék á reiðiskjálfi í Hveragerði í skjálftanum. Ekki er vitað til þess að hann hafi valdið tjóni á mannvirkjum en í Hveragerði urðu nokkrar skemmdir í gróðurhúsum og á innanstokksmunum sem duttu úr hillum, féll m.a. sjónvarp á gólfið í einu íbúðarhúsi. Laust upp úr kl.23 reið annar skjálfti yfir, 4,5 á Richter, og voru upptök hans í Skálafelli. Óttast jarðskjálftafræðingar að hann sé upphafið að skjálftavirkni á því svæði og telja þeir að enn öflugri skjálftar geti orðið þar.

Morgunblaðið heldur áfram að segja frá skjálftunum 6.júní:

Sigurður G. Jónsson rekur gróðrarstöð á Álfafelli skammt fyrir ofan Hveragerði og skemmdust bæði blóm hjá honum og búnaður þegar stærstijarðskjálftinn gekk yfir á fimmtudagskvöld. Þegar blaðamann og ljósmyndara Morgunblaðsins bar að garði um miðjan dag í gær var hann í óða önn að ganga frá eftir jarðhræringarnar í fyrrakvöld. Fjöldi ljósa hrundi niður í einu gróðurhúsinu og nemur tjón Sigurðar um 200.000 króna.

Jarðskjálftavirknin sem verið hefur á Hellisheiði frá því á miðvikudag hefur farið heldur minnkandi og í gær og fyrrinótt voru engir skjálftar yfir þremur stigum á Richter-kvarða. Steinunn Jakobsdóttir, jarðeðlisfræðingur á jarðeðlissviði Veðurstofu Íslands, taldi þó óvarlegt að slá því föstu að hrinan væri að fullu gengin yfir en það væri engu að síður líklegt.

Morgunblaðið segir af skriðufalli úr Lómagnúpi 9.júní (hvernig lykt skyldi vera af jökulruðningi?):

Upp úr hádegi á sunnudag [7.] féll stór skriða úr Lómagnúp vestan Skeiðarársands og fór hún yfir vegarslóða þann sem liggur að Núpsstaðarskógum. Einar Kjartansson, jarðskjálftafræðingur hjá Veðurstofu Íslands, sagði að afl skriðunnar hefði verið slíkt að hún hefði komið fram á jarðskjálftamælum á Hveravöllum sem eru í um 150 kílómetra fjarlægð. Að hans sögn kom hún einnig fram á mælum á Kálfafelli vestan Lómagnúps en þar mældist höggið 2 stig á Richterskvarða. Greinilegt er að mikið afl hefur leyst úr læðingi við þessar hamfarir en lengst nær skriðan um 200 metra út frá fjallinu. Skiptist hún í tvo hluta og er annar á hæðina en hinn á lengdina og líkja menn lyktinni á staðnum við lykt af jökulruðningi. Hæst nær skriðan rúmum 10 metrum en að jafnaði er hún um 4 metrar á hæð og um 70 til 120 metrar á breidd. Við fjallsræturnar er nokkuð djúp geil sem myndast hefur þegar skriðan kom á jafnsléttu. Í bland við bergið er jarðvegur og birkihríslur sem skriðan ýtti á undan sér úr hlíðinni.

Þegar blaðamaður og ljósmyndari Morgunblaðsins fóru á staðinn féllu enn litlar skriður úr fjallinu. Með þeim í för var Lárus Helgason, bóndi á Kálfafelli II, en hann þekkir vel aðstæður við Lómagnúp. Hann telur skriðuna rúman hektara og vera að hluta svokallað gusthlaup. Náði miklum hraða „Fljótt á litið þá sýnist mér þetta vera um einn og hálfur hektari að stærð og miðað við hæð gætu þetta verið um 80.000 rúmmetrar. Það sést að skriðan hefur náð miklum hraða þar sem hún hefur náð að renna um 200 metra út frá fjallinu. Mér sýnist þó að þar hafi loftþrýstingur hjálpað til þar sem öldugangur er í skriðunni en slíkt kallast held ég gusthlaup og er þekkt með snjóflóð. Þá er greinilegt að skriðan hefur náð að ýta á undan sér miklu af þeim gróðri sem var í hlíðinni undir berginu og eru merki þess víða í jaðri skriðunnar." Lárus telur skriðuna vera mun minni en þá sem féll í Lómagnúp árið 1789, og að nú sé ástæðan líka önnur. „Þessi skriða er aðeins brot af þeirri sem féll í júlí 1789 sem sumir telja að hafi orðið vegna jarðhræringa. Hún er miklu stærri á allan hátt, er nokkrum sinnum breiðari og lengri og þá féllu einnig mun stærri björg. Ekki eru heldur sömu ástæður fyrir þessum skriðum. Nýja skriðan er líklega til kominn vegna þreytu í móbergslögum og líklega hefur sprungið meðfram bjargbrúninni sem opnast samfara frosti og leysingum." Á þessari öld minnist Lárus eins annars framhlaups af þessari gerð. „Um 1962-63 féll fylla í Fossnúpi austan við Dverghamra. Henni svipar mjög til þessarar skriðu bæði að lengd og breidd.“

Veður þótti nú vera heldur þurrt og hamlaði það sprettu. Morgunblaðið segir frá 16.júní:

Vegna þurrksins og sólskinsins að undanförnu hafa starfsmenn garðyrkjudeildar Reykjavíkurborgar nú vart undan að vökva sumarblómin sem plantað hefur verið út um alla borg og eiga að skarta sínu fegursta á þjóðhátíðardaginn. Blómabeðin hafa verið vökvuð á hverjum morgni í rúma viku og voru starfsmenn í aukavinnu um helgina að vökva, að sögn Ólafs Lárussonar, sem hefur umsjón með miðbæjarsvæðinu á vegum garðyrkjustjóra borgarinnar. Hann bendir á að ekki skuli vökva um hádaginn þegar sól er sterk, heldur snemma á morgnana eða síðdegis. Verslunin Blómaval vill að gefnu tilefni vara garðeigendur við þurrkinum. Segir í frétt frá fyrirtækinu að sérstaklega þurfi að huga að vökvun á sumarblómum og þeim garðplöntum, trjám og runnum sem nýlega hefur verið plantað út eða færð til í garðinum.

Júlímánuður var fremur kaldur um stóran hluta landsins. Mánaðarmeðalhitinn á Fonti var ekki nema +3,3 stig - það er lægsta tala sem vitað er um á láglendi í júlímánuði hér á landi. 

Lægð fór norðaustur yfir landið þann 7. og varð nokkuð stríð norðanátt um stund í kjölfar hennar. Þá lenti 35 manna hópur norðmanna og íslendinga í hrakningum á Vatnajökli (Morgunblaðið 10.júlí). Engum varð teljandi meint af. Þá fauk hjólreiðamaður af vegi. Morgunblaðið segir frá 10.júlí:

Franskur hjólreiðamaður fauk út af þjóðveginum við Hofsá í Álftafirði í roki um hádegi í gær [9.] og slasaðist talsvert. Þyrla Landhelgisgæslunnar sótti manninn til Djúpavogs og flutti til Reykjavíkur. Að sögn lögreglunnar á Djúpavogi var bálhvasst á Austfjörðum í gær, allt að 8 til 9 vindstig. Nýlögð klæðning var á vegarkaflanum þar sem maðurinn fauk út af veginum og lausamöl og vindur stóð honum á hlið.

Þann 13. gerði mikið þrumuveður á Augastöðum í Hálsasveit í Borgarfirði. Stóð í klukkustund og skemmdi spenna RARIK og tölvubúnað (Veðurskýrsla frá staðnum).

Veðráttan getur þess að aðfaranótt 16. hafi skriða teppt veg í Norðurfirði á Ströndum. Stríð norðaustanátt með mikilli úrkomu var á þessum slóðum, sérstaklega þann 15. 

Áfram var veður í þurrara lagi um landið suðvestanvert. Þó var frétt í Degi 21.júlí hálfgerð - „ekkifrétt“.

Rauðavatn er nánast horfið. Sérfræðingar segja ástandið verra en venjulega vegna lítillar úrkomu í sumar. Einhverjir hafa sjálfsagt tekið eftir því að Rauðavatn hefur minnkað allverulega og að í því eru stórir grænir flekkir. Þrátt fyrir þetta hafa menn litlar áhyggjur af ástandi vatnsins og segja að þetta sé árviss viðburður sem sé einungis verri í ár en venjulega, vegna rigningarleysis. Sigurður Búi hjá Vatnsveitu Reykjavíkur segir það árlegan viðburð að Rauðavatn þorni svo til upp. Það sé grunnt, þetta sé bolli ofan á grunnvatninu en ekki hluti af því. Ástand vatnsins sé svo sennilega alvarlegra en yfirleitt, vegna úrkomuleysis í sumar.

Undir lok mánaðarins, líklega þann 29. féll geysimikil úrkoma í Stíflisdal og mældist heildarúrkoma dagsins 43,2 mm. Veðurathugunarmaður segir í athugasemdum að mestur hluti úrkomunnar hafi fallið á u.þ.b. 10 mínútum. Líklegt er að mestu dembur hér á landi komi einmitt í þrumuveðrum að sumarlagi. Úrkoman er bókuð þann 30.júlí - og athugunarmaður nefndi þá dagsetningu í athugasemd. Hafi verið farið eftir bókunarreglum hefur þessi mikla skúr fallið síðdegis þann 29.

Ágústmánuður var fremur hlýr á landinu og þegar á leið var úrkoma mikil um stóran hluta landsins.

Morgunblaðið birti 7.ágúst fregnir af skaflinum fræga í Gunnlaugsskarði - sem var horfinn. Eins voru fregnir af þurrkum:

Allur snjór er horfinn úr sunnanverðri Esju og er það í fyrsta skipti frá árinu 1966 að það gerist, segir Páll Bergþórsson veðurfræðingur, en árið 1966 eru til óljósar heimildir um að Esjan hafi verið snjólaus. Páll flaug í gær yfir Esjuna með Sigurjóni Einarssyni flugmanni sem fylgst hefur með snjó í Esjunni til margra ára. Síðasti skaflinn til að hverfa var skafl í Gunnlaugsskarði við brún Esjunnar vestan við Kistufell. Páll segir engar heimildir um að þessi skafl hafi horfið fyrir 1930, þá hófst hlýindaskeið sem stóð í þrjátíu ár og hvarf skaflinn þá af og til. Um miðjan sjöunda áratuginn hófst kuldatímabil og hefur skaflinn ekki horfið á því tímabili fyrr en nú. Páll segir hvarf skaflsins skemmtilega vísbendingu um að það sé að hlýna í veðri eins og mælingar bendi reyndar til.

Vatn í vatnsbólum Selfossbæjar hefur minnkað það mikið að undanförnu að vatnsveitan hefur orðið að grípa til þess ráðs að lækka þrýsting á dreifikerfinu. Birgðageymir tæmdist fyrir skömmu, en við það gruggaðist upp í tanknum og fór óhreint vatn inn á dreifikerfið. Heilbrigðiseftirlit Suðurlands mældi fyrir nokkrum dögum gerla í vatninu. Karl Björnsson, bæjarstjóri á Selfossi, sagði að þurrkar á Suðurlandi hefðu leitt til þess að skortur væri nú á neysluvatni á Selfossi. Nauðsynlegt hefði verið að lækka þrýsting á dreifikerfinu eftir að vatn í aðalvatnstanki vatnsveitunnar tæmdist. Þegar slíkt gerðist væri hætt við að óhreint vatn kæmist inn á kerfið. Það hefði gerst í þessu tilviki. Karl sagði að þetta væri líklegasta skýringin á því að Heilbrigðiseftirlitið hefur mælt gerla í vatninu. Hann sagði að samkvæmt því sem hann best vissi væri um eitt sýni að ræða úr einni leiðslu í dreifikerfinu. Það væri því að sínu mati of mikið sagt að fullyrða að allt neysluvatn á Selfossi væri ónothæft.

Þann 10. fórst flugvél við Hornafjörð. Djúp lægð fyrir suðvestan land olli suðaustanátt og mikilli rigningu. Morgunblaðið segir frá 12.ágúst:

Slæmt veður var við Höfn í Hornafirði á mánudaginn þegar einkaflugvél þýsku feðganna fórst í aðflugi að flugvellinum á Höfn. Var alskýjað í 500-600 fetum, suðaustanátt og rigning. Flugvöllurinn á Höfn var þó opinn fyrir flugumferð þegar flugmaður vélarinnar ætlaði að koma inn til lendingar, en flugvöllurinn lokaðist um tíma á mánudaginn vegna veðurs, skv. upplýsingum Hallgríms Sigurðssonar í stjórnstöð Landsbjargar.

Í sama veðri varð maður úti nærri Landmannalaugum. Morgunblaðið 14.ágúst:

Þyrla Landhelgisgæslunnar fann lík Bandaríkjamannsins Seans Smiths í Laugahrauni við Landmannalaugar síðdegis gær. Hann var 28 ára gamall læknanemi frá Fíladelfíu í Bandaríkjunum og hafði hans verið leitað frá því á þriðjudag [11.]. Talið er að maðurinn hafi örmagnast á göngu. ... Talið er líklegt að Sean Smith hafi orðið úti á sunnudag [9.], að sögn lögreglunnar á Hvolsvelli. Þá var veður mjög vont í Landmannalaugum og ferðafólki ráðið frá því að leggja þaðan í göngur. Engar mannaferðir voru því á þessari leið á sunnudag og mánudag en þá var veður enn mjög slæmt.

Morgunblaðið ræðir heyfeng 20.ágúst:

Heyfengur hefur víðast hvar verið undir meðallagi í sumar og aðeins á Suðurlandi er búist við að hann nái góðu meðalári. Að sögn Ólafs R. Dýrmundssonar landnýtingarráðunautar gæti heyskortur farið að segja til sín á ákveðnum svæðum, einkum verði veturinn harður og nefnir hann þar sérstaklega Norðausturland þar sem tíðarfar hefur verið erfitt og heyskapur seint á ferðinni. „Það hefur verið óvenjumikill breytileiki á heyskap eftir landssvæðum,“ sagði Ólafur. Á Suðurlandi var óvenjugóð tíð og gekk heyskapur vel utan þess að grasmaðkur herjaði á tún í Rangárvallasýslu part af sumri. Hins vegar var tíðarfarið mun kaldara og spretta seinna á ferðinni eftir því sem norðar dregur og austar og það sama á við um Vesturland og Vestfirði. Mér sýnist að heyforði á landinu verði minni í haust heldur en í fyrra og til viðbótar hefur sauðfé fjölgað annað árið í röð.“ Í samtali við Daníel H. Jónsson á Ingunnarstöðum í Geiradal í Reykhólahreppi kom fram að sumarið hafi einkennst af þurrki og kulda sem hamlað hafi sprettu. „Venjulega hef ég náð um 650 rúllum og upp í 700 eftir fyrsta slátt en núna voru þær aðeins 430. Ég held að þetta sé lakasta sprettusumar sem ég hef upplifað frá því ég hóf búskap hér fyrir rúmum 25 árum,“ sagði Daníel sem bætti því við að víðast hvar í nágrenni hans væri ástandið svipað. Þá bjóst hann við að þurfa að kaupa hey í vetur þar sem hann ætti litlar sem engar fyrningar frá fyrra ári.

Sigurður Jarlsson, ráðunautur hjá Búnaðarsambandi Vestfjarða, staðfestir að tíðin á Vesturlandi og Vestfjörðum hafi verið erfið. „Það er í undantekningartilfellum sem menn eru með góðan heyfeng. Almennt voraði feikilega vel en síðan gerði mjög mikla þurrka og varla kom dropi úr lofti í júnímánuði og lítið í júlí. Þetta hafði mikil áhrif á túnsprettu þó svo að ég hafi ekki heyrt af neinum vandræðum enda heyskap ekki alls staðar lokið.“ Á Norðurlandi eystra hefur heyfengur verið í meðallagi þó hann hafi ekki verið mikill að gæðum að sögn Maríu Svanþrúðar Jónsdóttur hjá ráðunautaþjónustu Þingeyinga á Húsavík. „Þetta er búið að vera eitt erfiðasta heyskaparsumar lengi enda hafa sólskinsstundir verið mjög fáar. Þá hefur gróðri almennt lítið farið fram sem sést best á lélegri berjasprettu og einnig tók grænfóður og nýræktun óvanalega seint við sér. Hins vegar virðist þetta ætla að bjargast hjá flestum og þá sérstaklega hjá þeim sem gátu slegið um mánaðamótin júní/júlí en hjá nokkrum verður þetta lakara."

Líkt og í Þingeyjarsýslum þá hefur spretta farið seint afstað á Austurlandi. Jóhann Gísli Jóhannsson á Breiðavaði skammt frá Egilsstöðum segir að kuldi og vætutíð hafi einkennt sumarið. „Ágústmánuður ætlar að bjargast eftir óvenju litla þurrka í júlí. Þá fóru veðurspárnar illa með okkur þegar spáð var leiðindaveðri einu helgina í júlí þegar hægt hefði verið að heyja almennilega,“ sagði Jóhann, sem í gær var að verka í grænfóður.

Heyfengur verður í góðu meðallagi á Suðurlandi og segir Sveinn Sigurmundsson,  framkvæmdastjóri Búnaðarsambands Suðurlands, að til viðbótar bætist prýðis heygæði. „Þetta er með betri sumrum síðustu áratugina og kornræktin lítur vel út. Ég held að allir séu búnir að slá fyrsta slátt sem hófst 30. júní og einhverjir eru núna að slá kúanögur. Þá varð grasmaðkurinn ekki eins skæður eins og síðasta sumar þannig að við megum vel við una,“ sagði Sveinn að lokum.

Lítið vatn var í Hvaleyrarvatni við Hafnarfjörð. Morgunblaðið segir frá 23.ágúst:

Lúðvík Geirsson, bæjarfulltrúi í Hafnarfirði, lagði til á bæjarráðsfundi síðastliðinn fimmtudag að yfirfallsvatni úr aðalvatnsæð úr Kaldárbotnum verði veitt í Hvaleyrarvatn. Segir hann í tillögu sinni um málið að vatnsborð Hvaleyrarvatns sé nú svo lágt að erfitt sé að viðhalda fiskgengd í því.Í tillögu Lúðvíks um málið segir að vatnsyfirborðið hafi sjaldan eða aldrei verið svo lágt og að það séu lýti á sérstöku og fögru útivistarsvæði auk þess sem lífsskilyrði fisks í vatninu séu óviðunandi. Leggur hann til að yfirfallsvatn úr aðalæðinni við Kaldárbotna verði leitt upp undir Húshöfða í skógræktarlandinu og það látið renna þaðan í vatnið.

Síðustu daga mánaðarins gerði eindregna sunnanátt með miklum vatnavöxtum um landið sunnanvert. Morgunblaðið segir frá 1.september:

Hellirigning og hlýindi síðustu daga eru farin að segja til sín í ám og vötnum sunnanlands. Þjóðvegur eitt fór í sundur við Lambleiksstaði vestan við Höfn í Hornafirði. Nokkrir bílar þurftu að bíða á meðan gert var við veginn. Skeiðará hefur verið í miklum vexti og hafa Vegagerðarmenn fylgst náið með ástandi vega á Skeiðarársandi. Vegagerðin á Höfn fékk tilkynningu um sjöleytið í gærmorgun um að vegurinn við Lambleiksstaði væri í sundur og lauk viðgerð upp úr klukkan tíu og var vegurinn þá opnaður. Verið er að gera breytingar á veginum þar sem hann fór í sundur og voru settir hólkar undir veginn til bráðabirgða, samkvæmt upplýsingum frá Vegagerðinni á Höfn. Gera þurfti í tvígang við veg hjá brú yfir ána Klifandi rétt ofan við þjóðveg eitt við Pétursey í Mýrdal. Þar hafði vatnið grafið frá stöpli á sunnudag, þá var lokað fyrir umferð og mokað að. Í gærmorgun þurfti svo að endurtaka leikinn og var þá stórgrýti hlaðið að brúnni, en vegurinn var enn í sundur við brúna seinnipartinn í gær. Miklir vextir voru í Múlakvísl austan við Vík í Mýrdal og náði vatnið nærri upp að bitum brúarinnar. Ófært var að tveimur bæjum í nágrenni við Klaustur en vegir heim að bæjunum höfðu grafist í sundur. Í gærdag var gert við veginn heim að Mörtungu en ófært var heim að Blómsturvöllum. Engar rútur hafa komist til Þórsmerkur frá því á föstudag en Steinholtsá, Hvanná og Krossá eru allar í miklum vexti og ófærar, mest varð þó í ánni á laugardag að sögn landvarðar. Um helgina komst þó bíll með fólk frá Þórsmörk sem hafði komið þangað ofan af hálendinu. Vegagerðin varar við umferð um hálendisvegi á þessum slóðum, einkum Fjallabaksleið syðri en þar er hætt við að ár séu viðsjárverðar.

Morgunblaðið segir enn af vatnavöxtum 2.september:

Jökuláin Leirá, sem rennur austast á Mýrdalssandi, hefur flætt yfir bakka sína og rutt sér leið yfir veginn við Leirárbrú þar sem hún sameinast Hólsá. Miklir vatnavextir hafa verið í ánni, sem og öðrum ám á Suðurlandi, undanfarna daga vegna hellirigningar og hlýinda sunnanlands. Starfsmenn Vegagerðarinnar á Klaustri unnu að því fram eftir nóttu að styrkja varnargarða árinnar að sunnanverðu til að koma í veg fyrir að hún rynni í sinn gamla farveg og yfir veginn að Hrífunesi. Ekki er á hinn bóginn búist við því að gert verði við veginn að Leirárbrú fyrr en sjatnað hefur í ánni.

Viðmælendur Morgunblaðsins eru allir á einu máli um það að vatnavextir á Suðurlandi undanfarna daga hafi verið óvenjumiklir og staðið lengur yfir en venjulegt er. Vöxturinn byrjaði á laugardag [29.ágúst] vegna mikilla hlýinda og rigninga, en síðan þá hefur rignt nær viðstöðulaust sunnanlands. Eitthvað var þó farið að sjatna í ám í gær en ljóst að varnargarðar voru víða illa farnir og brotnað hafði upp úr árbökkum á mörgum stöðum. Starfsmenn Vegagerðarinnar á Klaustri unnu að því í gær að fylla upp þar sem vegir höfðu farið í sundur við bæinn Mörtungu og við bæinn Álftagróf í Mýrdal, en auk þess var hafist handa við að styrkja varnargarða hjá Leirá á Mýrdalssandi, þannig að áin rynni ekki beint suður og yfir veginn að Hrífunesi. Gífurlegur kraftur var í Leirá og auk þess sem hún þrýsti á varnargarða í suður hafði hún rutt sér leið yfir fjallveginn við Leirárbrú. Að sögn Jóns Hjálmarssonar, starfsmanns Vegagerðarinnar, verður þó ekki gert við veginn fyrr en síðar eða þegar sjatnað hefur í ánni. Þjóðvegur eitt varð á hinn bóginn ekki fyrir frekari skemmdum í gær, en hafði farið í sundur við Höfn í Hornafirði á mánudagsnótt. Fært varð í Þórsmörk eftir hádegi í gær, en miklir vatnavextir í Hvanná, Steinholtsá og Krossá hafa hindrað áætlunarbíla í að komast leiðar sinnar frá því á mánudag. Að sögn Richarðs Ásgeirssonar, skálavarðar í Langadal, var heldur farið að minnka í ánum í gær, en vöxturinn virtist hafa verið í hámarki á laugardag. Um tíu til fimmtán ferðamenn urðu innlyksa eina nótt í Þórsmörk vegna vatnavaxtanna en komust heim á leið síðdegis með áætlunarbílunum.

Vegurinn frá þjóðvegi eitt og í Þórsmörk er þó víða sundurgrafinn, en von var á starfsmönnum Vegagerðarinnar frá Vík í Mýrdal síðdegis til að moka upp í. Þá var flugvöllurinn í Húsadal ónothæfur vegna þess að flætt hafði yfir hann að hluta aðfaranótt þriðjudags, en einnig var búist við því að hann yrði lagfærður hið fyrsta, að sögn Einars Erlendssonar, landvarðar í Húsadal.

Aurskriða féll skammt frá sumarhúsi í landi Skammadalshóls vegna úrkomunnar undanfarna daga og hreif skriðan með sér vatnskút ... . Miklir vatnavextir voru í jökulánni Múlakvísl og hefur hún grafið burt nokkra kílómetra af grónu landi sunnan við brúna.

Tíð var hagstæð í september. Hiti var lítillega ofan meðallags á landinu. Mjög þurrt var um landið suðvestanvert og mældist úrkoman í Reykjavík aðeins 23,2 mm. Það var minnsta úrkoma í september frá 1954 og er aðeins um þriðjungur meðalúrkomu og hefur ekki mælst jafnlítil eða minni úrkoma í september síðan. Helstu fréttir voru af hegðan jökla. 

Morgunblaðið segir af jökulhlaupi í Kaldalóni í pistlum 6. og 8. september:

[6.] Staðkunnugir hafa uppgötvað merki um að stórt jökulhlaup hafi komið fram úr Drangajökli í Kaldalón nýlega og að sögn Indriða Aðalsteinssonar, bónda á Skjaldfönn, eru ekki til frásagnir af slíku hlaupi úr Drangajökli áður. „Þetta hefur verið afskaplega mikið hlaup á mælikvarða þessa jökuls hér, þó það jafnist náttúrlega ekki á við þau hlaup sem koma úr skaftfellsku jöklunum, en þetta er samt eins konar vasaútgáfa af þeim,“ segir Indriði. „Hlaupið hefur brotist fram á einum stað, úr Kaldalónsjökli í botni Kaldalóns, úr göngum sem eru svipuð að vídd og Hvalfjarðargöngin. Þau hafa vafalaust verið sneisafull af vatni í einhver dægur. Á báða vegu við jökulinn hefur mikið stórgrýti gengið til hliðanna og óhemju framburður hefur safnast fyrir innst við jökulinn. Hækkunar á landi gætir um kílómetra niður frá honum og þó er töluvert vítt milli hlíða. Í þessum framburði er gífurlegt magn af jarðvegsefnum, jakahröngli, jökum og stórgrýtisbjörgum. Svo að notuð sé viðmiðun sem allir geta áttað sig á þá eru björgin á stærð við sægreifajeppa og jafnvel stærri. Þetta sýnir hvað krafturinn hefur verið mikill. Svona 3-4 kílómetra niður eftir frá jöklinum er jakamulningur um allt og einnig um allar eyrar á ársvæðinu."

Indriði segir að brúin yfir ána Mórillu og vegurinn, sem eru 4-5 kílómetra frá skriðjöklinum, hafi sloppið við skemmdir en tvö skörð séu þó í varnargörðum sem verja eiga brúna. Kaldalónsjökull og aðrir skriðjöklar úr Drangajökli voru áratugum saman að hopa en að sögn Indriða snerist sú þróun við fyrir fjórum árum og Kaldalónsjökull hefur síðan gengið fram um rúman kílómetra. ,Allur norðurhluti jökulsins er nú á hreyfingu niður í Kaldalón, Leirufjarðarbotn og Reykjafjörð frá hábungu jökulsins sem er rétt rúmir níu hundruð metrar. Flóðið hlýtur að vera eitthvað því tengt.“ Páll Jóhannesson bóndi í Bæ var fyrstur til að taka eftir ummerkjum hlaupsins, en að sögn Indriða voru litlar líkur til þess að aðrir en staðkunnugir yrðu þeirra varir frá veginum.

[8.] Páll Jóhannesson, bóndi á Bæjum á Snæfjallaströnd, varð fyrstur var við að hlaup hafði komið úr Drangajökli. Hann átti leið um veginn í Kaldalóni á föstudag [4.] og áttaði sig á að eitthvað hafði gerst. „Það var klakaruðningur um alla ána. Ég var að koma innan frá og þegar ég leit inn í lónið sá ég að það var allt hvítt. Ég áttaði mig ekki strax á hvað þetta var og hélt í fyrstu að það væri svona mikið vatn í ánni, en svo sá ég að þetta var klakaruðningur. Þetta voru ekki stórir jakar heldur smámolar sem lágu með báðum löndum fyrir framan Hóla sem kallað er. Það er skarð í Hólana sem er 400-500 metra breitt og þar hefur hlaupið flætt yfir landið Lónseyrarmegin og dreift úr sér. Það var klakaruðningur nokkuð langt niður fyrir brú þannig að þetta hefur verið töluvert mikil spýja.“ Páll sagðist giska á að hlaupið hefði komið síðla þriðjudags [1.] eða á miðvikudag [2.]. Fólk hefði farið um veginn á þriðjudag og þá hefði ekkert verið að sjá. Á miðvikudag hefðu skipverjar á Fagranesinu nefnt að sjórinn sem kæmi út úr lóninu væri óvenjulega dökkur. Páll sagði að þegar hann fór um veginn á föstudag hefði verið farið að þorna um. Hann sagðist því hafa trú á að hlaupinu hefði lokið á skömmum tíma. Páll sagðist ekki hafa séð neitt óvenjulegt við Mórillu í sumar. Ekki hefði verið hægt að greina að rennslið í ánni væri neitt minna en venjulega. Hann sagðist aldrei hafa orðið var við hlaup í ánni og aldrei heyrt sögur um að hún hefði hlaupið. Varnargarður er við brúna í Kaldalóni og hafði hlaupið náð að éta úr honum á tveimur stöðum. Ekki vantar mikið upp á að áin nái að komast í gegnum garðinn. Á sunnudag voru enn að koma litlir ísjakar og grjót út um gatið á jöklinum þar sem Mórilla kemur undan honum.  Dynkir heyrast þegar jakarnir berast niður eftir ánni og rekast í árbotninn. Nokkuð mikill ís er því enn í ánni, en hann bráðnar hratt. Nokkrir stórir jakar eru á víð og dreif neðan við jökulinn, sem sumir hverjir eru nokkrir rúmmetrar á stærð. Jökulopið er ekki ólíkt munna Hvalfjarðaganga, líklega um 10 metrar á breidd.

Oddur Sigurðsson, jarðfræðingur á Orkustofnun, hefur fylgst vel með Drangajökli undanfarin ár. Hann fór og skoðaði ummerki hlaupsins í Kaldalóni um helgina. „Það hafa orðið miklar breytingar á jöklinum á síðustu árum. Jökullinn hefur gengið fram um heilan kílómetra. Mikið land, sem áður var hægt að ganga um, er núna þakið um 200 hundrað metra þykkum jökli. Það sem mér fannst stórkostlegast við þetta hlaup er hvað hlaupið hefur tekið mikið grjót með sér. Það var þarna nærri 10 metra há urð framan við jökulinn og urð og grjót hefur borist allt að kílómetra niður eftir dalnum. Þetta hefur gerst nánast eins og sprenging því annars hefði áin ekki getað borið allt þetta grjót. Urðin sitthvoru megin við ána er núna þrem metrum hærri en áin sjálf,“ sagði Oddur. Oddur sagðist ekki vera tilbúinn að kveða upp úr með hvers vegna þetta hefði gerst. Venjulega þegar hlaup kæmu úr jöklum gerðist það vegna þess að lón myndaðist undir jöklinum eða við jaðar hans. Hlaup kæmi síðan úr þessum lónum þegar vatn í þeim væri orðið nógu hátt. Oddur sagðist ætla að reyna að fljúga yfir Drangajökul þegar veður leyfði og reyna að finna ummerki eftir slíkt lón.

Oddur sagði það mat eðlisfræðinga að þegar jökull skríður fram, eins og Drangajökull hefur gert á síðustu fjórum árum, gæti það ekki gerst nema á vatni. Vatnslag væri undir jöklinum sem hann skriði fram á. Þegar jökullinn hætti að skríða safnaðist þetta vatnslag fyrir og spýttist síðan fram. Oddur sagðist fram að þessu hafa haft miklar efasemdir um þessa kenningu án þess að geta bent á haldbær rök gegn henni. Benda mætti þó á að þetta hefði ekki gerst þegar Síðujökull hljóp fram fyrir fjórum árum. Hann sagðist því vilja leita að öðrum skýringum áður en hann samþykkti þessa. Ef þessi kenning væri rétt mætti búast við hliðstæðu hlaupi í Leirafirði. Oddur sagði erfitt að gera sér grein fyrir hvað mikið vatnsmagn hefði komið í hlaupinu. Það hefði a.m.k. ekki nægt til að rjúfa skörð í veginn. Hlaupið væri því ekki stórt í samanburði við jökulhlaup í Skaftafellssýslu en það væri þó greinilegt að mjög mikill kraftur hefði verið í því í upphafi. Miklar breytingar hafa orðið á Drangajökli á síðustu áratugum. Hann hefur verið að hopa alla öldina. Árið 1956 var talið að jökullinn væri 190 ferkílómetrar, en árið 1983 töldu mælingamenn stærð hans vera undir 140 ferkílómetrum. Um síðustu aldamót er talið að 10 eða 12 jökulár hafi fallið frá Drangajökli, en nú falla fjórar aðaljökulár frá honum. Jökullinn hefur skriðið fram með reglulegu millibili. Hann skreið fram á árunum 1934-1942 og framskrið hófst aftur í jöklinum 1994. Jökullinn hefur skriðið fram í Kaldalóni og Leirufirði, en hann hefur enn ekki hreyfst í Reykjafirði. Í Kaldalóni hefur jökullinn skriðið fram um einn kílómetra og enn meira í Leirufirði. Síðast þegar jökullinn gekk fram í Kaldalóni, á árunum 1936-1940, var skrið hans um 200 metrar. Frá þeim tíma til ársins 1994 hopaði jökullinn í Kaldalóni hins vegar um 1,5 kílómetra. Drangajökull hleðst upp á þeim tíma sem jökuljaðarinn hopar, en ekki eru til nægilega góðar mælingar um hæð jökulsins frá einum tíma til annars. Svo virðist sem jökullinn falli fram yfir sig og skríði fram þegar hann hafi náð vissri hæð. Athyglisvert er að Drangajökull gengur fram mun hægar en t.d. Síðujökull, sem fyrir fáum árum gekk fram um 1 km á 2 mánuðum. Það tók Drangajökul 4 ár að ná sömu skriðlengd í Kaldalóni.

Þann 7.september gekk til norðaustanáttar sem stóð í viku. Hún varð mjög hörð um tíma, verst þann 11. og olli snjókomu á heiðum og fjárleitamenn lentu í vanda. Dagur segir frá 12.september:

„Hér er vitlaust veður og vonskufæri og það dregur í stöðugt stærri skafla og því gengur mjög illa og er að verða ófært fyrir farartæki. Við gengum á fimmtudag [10.] vesturhlutann og vorum svo að klára þar suður úr. Við förum trúlega ekkert austur fyrir fjöll núna því það eru ekki líkur á að veðrið lagist," sagði Agnar Kristjánsson í Norðurhlíð í Aðaldal, gangnastjóri á Þeistareykjum. Agnar telur að í gær hafi þeir verið búnir að ná megninu af fénu og því muni þeir halda til byggða í dag. Ætlunin er að rétta í Hraunsrétt í Aðaldal á sunnudag og telur Agnar að það muni takast. Agnar segist álíta að liðlega 2.000 fjár verði í Hraunsrétt. Auðkúluheiði var smöluð í gær af Húnvetningum í roki, kulda og bleytu og verður réttað í Auðkúlurétt í dag. Þeir sem gengu Grímstungu- og Haukagilsheiðar hrepptu svipað hret og var réttað í Undirfellsrétt. Ekki hafði þó snjóað á þessum slóðum.

Gangnamenn úr Biskupstungum fá þurrviðri en þó nokkuð stífa norðanátt og hætt er við að víða á Suðurlandi þurfi gangnamenn að glíma við sandbylji sem gæti eitthvað tafið rekstur til byggða. Réttað verður í Tungnarétt í dag, og búist við fjölda manna og málleysingja þangað um helgina eins og ætíð. Einar Sveinbjörnsson, veðurfræðingur á Veðurstofu Íslands, segir að áfram verði úrkoma á Norðurlandi í dag, en úr henni dragi á sunnudag en ekkert bendi til þess að það hlýni í veðri. Hitastig á Austurlandi mun hins vegar fara eitthvað hækkandi. „Ég veit um bændur í Vopnafirði sem hafa haft áhyggjur af sínu fé á Sandvíkurheiði en þeir geta eitthvað andar léttar. En á Norðurlandi eystra verður hríð eða slydda og hvasst á heiðum, allt að 10 vindstigum, og vestan til á Norðurlandi verður slydda og hríðarhraglandi alveg fram á sunnudag. Það gætu því verið slæptir gangnamenn sem koma til byggða um helgina. Það verður hins vegar áfram þurrt á gangnamönnum á Suðurlandi, til dæmis þeim sem ganga úr Biskupstungum en vindbelgingur og kuldi. Bændur þar gætu hins vegar þurft að glíma við ryk og sandfok," segir Einar Sveinbjörnsson, veðurfræðingur.

Morgunblaðið segir þann 12.september frá hrakningum á Fjarðarheiði:

Fimmtán til tuttugu bílar sátu fastir á Fjarðarheiði í gær [11.], en mjög hvasst var í veðri á Norður- og Austurlandi og talsverð úrkoma. Færð spilltist á fjallvegum. Þungfært var á Öxarfjarðarheiði og Lágheiði og Hellisheiði eystri var ófær. Hálka var sumstaðar á vegum norðanlands og á Vestfjörðum. Reiknað er með að veður gangi niður í dag. Hvasst var einnig á Suðurlandi í gær. Fleki af gám fauk t.d. á lítinn bát á Höfn í Hornafirði og er báturinn talinn ónýtur.

Morgunblaðið segir 17.september af vatnavöxtum í Þórsmörk, sennilega var það í rigningunum um mánaðamótin:

Flugbrautin í mynni Húsadals í Þórsmörk sópaðist svo gott sem í burtu nýverið þegar varnargarður, sem halda átti Markarfljóti frá vellinum, brast. Hefur fljótið síðan runnið yfir stærstan hluta vallarins, sem er nefndur lendingarstaður eftir skilgreiningu Flugmálastjórnar, og verður hann því ónothæfur uns hann hefur verið endurbyggður.

Morgunblaðið segir frá breytingum í Þjórsárverum í pistli 25.september:

Er fjallmenn Gnúpverja voru við smalamennsku í Þjórsárverum kom í ljós að Arnarfellskvísl hefur skipt um farveg og valdið skemmdum í innsta hluta Arnarfellsmúla. Talið er að þetta hafi gerst í fyrri hluta ágústmánaðar því ferðamenn höfðu enga breytingu séð á rennsli árinnar í lok júlí.

Framhlaup var í Hagafellsjöklum í sunnanverðum Langjökli. Morgunblaðið segir frá 30.september

Athuganir á Eystri- og Vestri-Hagafellsjökli í suðurenda Langjökuls benda til þess að framhlaup sé hafið og að á næstu mánuðum megi búast við framskriði þeirra og að lokum flóði. Aurburðurinn gæti valdið truflunum á lax- og silungsveiði í Hvítá. ... Hagafellsjöklarnir skriðu síðast fram árið 1980, vesturjökullinn um tæpa 700 metra og austurjökullinn um 900 metra. Sá síðarnefndi náði þá niður í Hagafellsvatn. Nú er sporður jökulsins um 700 metra frá vatninu en Helgi [Björnsson] segir að í framhlaupi næstu mánuði gæti hann skriðið aftur niður að því. Hann segir að oft endi þessi atburðarás með því að vatnið brjótist fram undan jöklinum í flóði og meðal annars hafi það líklega verið skýring flóðsins sem kom úr Drangajökli í Kaldalón fyrir nokkrum vikum. Þegar vatnið nær framrás undan jöklinum dragi skyndilega úr hröðu framskriði og framhlaupi ljúki. Helgi segir að Hagafellsvatn myndi draga úr krafti flóðs úr Hagafellsjöklunum og brýr í þeim ám sem flóðið færi í myndu ekki vera í hættu. Flóðið myndi fara úr Hagafellsvatni með Sandá, Ásbrandsá og Tungufljóti í Hvítá og gæti aurburðurinn þar valdið truflunum á lax- og silungsveiði.

Tíðarfarið í október var kalt og fremur rysjótt einkum um norðan- og austanvert landið. Norðaustlægar áttir voru ríkjandi og óvenjumikið snjóaði sums staðar norðanlands upp úr miðjum mánuðinum. Dagana 25 til 29. október mældist snjódýpt í Kálfsárkoti og í Lerkihlíð yfir 80 cm, mest 85 cm (þ.29. í Kálfsárkoti og þ.26. í Lerkihlíð). Þetta er mesta snjódýpt sem mælst hefur hér á landi í október. 

Þann 12. fauk stór vinnupallur við hús á Keflavíkurflugvelli, þrír menn slösuðust lítillega (Víkurfréttir 15.október). Nokkuð kröpp lægð var á Grænlandshafi. 

Þann 20. var djúp og víðáttumikil lægð fyrir sunnan land. Hún þokaðist til norðausturs og norðan og vestan við hana var mikill vindstrengur. Lægðin dýpkaði talsvert þann 22. og fór norður með austurströndinni. Gerði þá mikla norðan- og loks norðvestanhríð um landið norðanvert. Þann 24. var farið að lægja, en norðanátt hélst mánuðinn út og var hvöss með köflum. 

Morgunblaðið segir frá 23.október:

Tvö snjóflóð féllu síðdegis í gær [22.]. Kom annað flóðið úr Eyrarhlíð og féll á veginn milli Ísafjarðar og Hnífsdals, og hitt flóðið féll skammt frá Arnarneshamri við Súðavík. Að sögn lögreglunnar á Ísafirði féll flóðið við Súðavík um klukkan 17 í gær og myndaði það um tveggja metra háa skafla á veginum. Strax var hafist handa við að ryðja veginn og var hann opnaður aftur um klukkan 21 í gærkvöld. Flóðið úr Eyrarhlíð var heldur minna og var vegurinn ruddur á u.þ.b. hálfri klukkustund. Ekki hefur verið gefin út aðvörun um snjóflóðahættu, og var reiknað með því að vind lægði með nóttinni fyrir vestan, en þar var mikill vindur og úrkoma.

Morgunblaðið segir af snjó 24.október:

Mikinn snjó hefur sett niður á skömmum tíma norðanlands og á Vestfjörðum í vonskuveðrinu sem gekk yfir landið á fimmtudag og í gær. Ófært var í gær um Víkurskarð og var mokstri frestað þar til í dag. Slæmt veður var víða í Þingeyjarsýslum í allan gærdag og fram eftir kvöldi og vegir meira og minna ófærir. Töluverðar skemmdir urðu á hafnarsvæði og flotbryggju í höfninni á Húsavík í fyrrinótt [23.] þegar mikill sjór gekk inn í höfnina. Snjó hefur kyngt niður í Ólafsfirði síðasta sólarhring. Í gær [23.] rofaði aðeins til og fóru þá margir út að moka snjó. Fjárflutningabíll fauk út af hjá Fossvöllum, 25 km norður af Egilsstöðum, fuku tveir bílar út af veginum, að sögn fréttaritara Morgunblaðsins. Í gærmorgun fauk fjárflutningabíll með 80 lömb út af án þess að velta. Hann var bundinn við tvær dráttarvélar til þess að hann fyki ekki um koll. Var lömbunum gefið í vagninum. Í gærkvöldi valt gærubíll út af veginum og fór á hliðina. Engan sakaði. Þá fór bifreið út af Djúpvegi, rétt norðan við Hólmavík, um sexleytið í gær vegna hálku. Tvær konur voru í bílnum og sakaði þær ekki, en töluverðar skemmdir urðu á ökutækinu. Moka á helstu vegi í dag.

Víkurblaðið á Húsavik segir af sjávaflóðinu þar í pistli 28.október:

Sjógangur var verstur á háflóði á aðfaranótt föstudags [23.]. Stefán Stefánsson hafnarvörður var þá staddur ásamt fleirum í hafnarskúrnum sem stendur 20 metra inni á hafnarstéttinni, þegar mikil alda braust upp á stéttina, skall á skúrnum og færði hafnarvogina á kaf. Óttuðust menn í fyrstu að verulegar skemmdir hefðu orðið á hafnarvoginni, en við nánari athugun kom í jós að tjónið var minna en álitið var í fyrstu. ... Skemmdir urðu á flotbryggjunni þar sem nokkrir bátar voru bundnir og rifnuðu 1-2 fingur af bryggjunni. ... Sjór gekk stöðugt yfir veginn í Norðurfjöru, skolaði burtu lausu efni og bar stórgrýti á land upp. ... Stefán Stefánsson sagði og að það hefði verið eins gott að þetta veður kom  ekki fyrr í mánuðinum þegar straumur var sem mestur, þá hefði nánast örugglega farið ver. Hugsanlega er þetta fjórði mesti sjógangur á Húsavík á Öldinni. Menn tala enn um norðvestanfárviðrin sem ollu gríðarlegu tjóni 1934 og 1956. Og enn er mönnum í fersku minni þegar sjór gekk hátt á land 16. nóvember 1982. [Athugasemd: Spurning hvort 1956 á að vera 1957, en þá gerði allmikið flóð á Húsavík]. 

Tíðarfar í nóvember þótti fremur hagstætt. 

Dagana 7. til 10. nóvember voru mjög djúpar lægðir í námunda við landið. Sú fyrri fór til norðvesturs fyrir suðvestan land, en sú síðari til norðurs og síðar norðvesturs- og vesturs fyrir austan og norðan land. 

DV segir frá 9.nóvember:

„Við hættum öllum mokstri á fjallinu upp úr klukkan 19 á laugardagskvöld vegna mikils slagveðurs og um það leyti voru komin 9-10 vindstig," sagði Guðmundur Þorsteinsson, vélamaður hjá Vegagerðinni Reyðarfirði, við DV. Á laugardag féll snjóflóð úr Hátúni sem lokaði veginum en það var hreinsað strax. Á sunnudagsmorgun féll annað flóð yfir veginn úr Oddsdal og stöðvaðist umferð vegna þess um tíma. Engin slys urðu á fólki eða eignatjón. Á Eskifirði var komið hávaðarok síðdegis á laugardag. Litlir lækir, sem renna í gegnum bæinn urðu allt í einu að brúnum stórfljótum. Þá slitnuðu landfestar rækjubátsins Þóris SF 77. Einungis eitt tóg hélt honum við bryggjuna. Tókst að koma í veg fyrir tjón með aðstoð björgunarsveitarinnar á Eskifirði. Um nóttina losnuðu þakplötur af leikskólanum sem er í byggingu. Tókst að fergja þakið með saltsekkjum. Í gærmorgun mátti sjá ýmislegt smálegt sem hafði fokið um bæinn. Á Fagradal féllu 20 aur- og krapaflóð. Að sögn vegagerðarmanna voru þau allt að 2 metra þykk og 150-200 metra breið. ... -ÞH

Morgunblaðið segir frá 11.nóvember:

Miklar skemmdir urðu í Fagradal á Norðfjarðarvegi á um þriggja kílómetra kafla milli Egilsstaða og Reyðarfjarðar aðfaranótt sl. sunnudags [8.] af völdum snjó- og aurflóða. Flóðin komu niður á mörgum stöðum, að sögn Guðjóns Þórarinssonar rekstrarstjóra Vegagerðarinnar á Austurlandi, og ollu miklum spjöllum. Flóðin fóru yfir veginn en hann tók hvergi í sundur. Vegurinn varð ófær en var opnaður á hádegi á sunnudag. Guðjón segir að skemmdir séu víða, fyllingar og kantar hafi flotið í burtu. Nokkurra daga vinna sé framundan við að keyra nokkra þúsund rúmmetra af jarðefni í veginn. „Ég hef verið við vegagerð í 20 ár og ég man ekki eftir viðlíka skemmdum á vegum hér,“ sagði Guðjón. Hann sagði að tjónið hlypi á nokkrum milljónum króna. Einnig urðu lítilsháttar skemmdir á veginum í Oddsdal þar sem snjóflóð féllu og vegurinn fór í sundur í Breiðdal. Einnig urðu vegaskemmdir í Mjóadal og innansveitar í Borgarfirði. Mikið vatnsveður var á Neskaupstað og urðu þar töluverðar skemmdir. Auk mikillar rigningar hlýnaði þar mikið og sá snjór sem kominn var bráðnaði ört og jók enn á vatnsflauminn. Vatn flæddi inn í íbúðarhús og fyrirtæki, ræsi stífluðust víða svo að vatnsflaumur fór yfir húsalóðir og götur. Þá fór aðalæð Vatnsveitunnar í sundur og var bærinn vatnslaus í um tíu tíma. Ekki varð neinstaðar stórtjón.

Morgunblaðið segir af grjóthruni 13.nóvember:

Ljóst er að andartak hefur skilið á milli feigs og ófeigs er Jón Bjarni Geirsson, rannsóknarlögreglumaður á Ísafirði, slapp ómeiddur, þegar um 30 tonna bjarg lenti rétt fyrir aftan bifreið hans um áttaleytið í gærmorgun [12.]. Jón Bjarni var á leið inn Ísafjarðardjúpið og ók fyrir fjallið Óshorn, þegar grjótskriða féll úr Óshlíðinni og laskaði bifreiðina mikið. Grjóthnullungar á stærð við mannshöfuð og aðrir hnullungar þaðan af minni mölvuðu rúður farþegamegin bifreiðarinnar, bæði í framsætinu og aftursætinu og beygluðu hægri hlið bifreiðarinnar. Jón Bjarni vissi strax hvað til síns friðar heyrði og jók ferðina til að komast út úr hríðinni, sem hann giskar á að hafi spannað um tíu metra langan kafla á veginum. Hann segir að skriðan hafi fallið úr um 30-40 metra hæð fyrir ofan veginn, en bjargið stóra, sem valt út á veginn, kom úr mun minni hæð. Litlu mátti muna að bjargið merði bifreið Jóns Bjarna þegar það valt út á veginn fyrir aftan bifreiðina með miklum dynk. Sprengja þurfti bjargið vegna stærðar þess og var brotunum sópað fram af vegbrúninni.

Enn urðu jarðskjálftar á Suðvesturlandi. Morgunblaðið segir frá 14.nóvember:

Kröftugur jarðskjálfti, 5 á Richter, reið yfir Suðurland í gærmorgun. Skjálftinn átti upptök sín suður af Skálafelli. Ragnar Stefánsson jarðskjálftafræðingur segist telja að á svæðinu sé efniviður í skjálfta upp á 5,5 á Richter en erfitt sé að segja fyrir um hvenær von sé á honum. „Það sem hefur gerst þarna er að u.þ.b. kílómetra löng sprunga hefur hreyfst. Færslan ofan í jörðinni hefur verið 10-15 sentimetrar á þessari sprungu, sem er um tveim km vestan við Hjallahverfið í Ölfusi. Það hafa orðið eftirskjálftar annars vegar norður eftir sprungunni sem hreyfðist til í júní og hins vegar til vesturs. Við fylgjumst vel með eftirskjálftunum og einkum því hvort þeir færast til norðurs. Ef þeir gera það aukast líkur á því að það komi jarðskjálfti á sprungunni sem liggur til norðurs. Við teljum að það sé þarna efniviður í skjálfta upp á 5,5, en það er ekki víst að orkan, sem þarf til að leysa slíkan skjálfta úr læðingi, sé nægjanlega mikil. Það er hins vegar þarna haft sem gæti borið uppi þetta öflugan skjálfta,“ sagði Ragnar. Stóri jarðskjálftinn varð kl 10:38, en stuttu seinna kom annar skjálfti sem var um 4,3 á Richter. Ragnar sagði að allmargir eftirskjálftar hefðu komið síðan og þær stærstu hefðu verið á milli 3,5-4. Órói hefur verið á þessu svæði frá 1994. Kröftugur jarðskjálfti varð þar síðast 4. júní sl. og olli hann m.a. tímabundnu rafmagnsleysi í Hveragerði. Upptök skjálftans, sem var 5,1 á Richter, voru í Litla-Skarðsmýrarfjalli. Ragnar sagði að skjálftinn í júní hefði verið langdregnari en skjálftinn í gær vegna þess að brotaflöturinn hefði verið stærri.

Fleiri allstórir skjálftar urðu næstu daga. Morgunblaðið 1.desember:

Jarðskjálfti upp á 3,8 á Richter, sem átti upptök sín um 6 km norðnorðaustan við Krísuvík eða á mótum Sveifluháls og Kleifarvatns, fannst í gær klukkan 10:41. Nokkrir vægari eftirskjálftar komu í kjölfarið, en búist var við að hrinunni linnti að sólarhring loknum.

Desembermánuður var fremur hlýr og lengst af góðviðrasamur. Dagana 12. til 17. fóru þrjár djúpar lægðir til norðausturs skammt undan Suður- og Suðausturlandi. Morgunblaðið segir frá  15.desember:

Víða var mjög hvasst um sunnanvert landið í gær [14.] og lentu ökumenn í vandræðum. Hvergi urðu þó alvarleg slys. Síðdegis fór að lægja sunnanlands en þá herti í vindinn fyrir norðan. Einna hvassast varð á Kjalarnesi þar sem tíu vindstig voru um tíma ... Minniháttar skemmdir urðu á þaki tveggja íbúðarhúsa í Vestmannaeyjum í gær þegar vindhraði í norðaustanátt í gær, fór upp í 80 hnúta [42,7 m/s, 58,7 m/s (114 hnúta) í hviðu] við Stórhöfða. Mestur var vindurinn um klukkan 6 að morgni og lægði hann þegar líða fór á daginn.

Morgunblaðið segir frá því 8.janúar að í veðrinu 14.desember hafi um 200 metrar af vegklæðningu fokið í Öræfum. Vindhraði fór þá í 41,7 m/s á Fagurhólsmýri og er það mesta sem þar hefur mælst. 

Þann 18. hófst eldgos í Grímsvötnum. Gosið var nokkuð öflugt í byrjun, en hjaðnaði fljótt. Morgunblaðið segir frá 19.desember:

Gos hófst í Grímsvötnum í Vatnajökli í gærmorgun, á sama stað og gaus 1983 og 1934. Gosið nú er talið mun stærra en 1983. Mökkinn frá eldstöðvunum lagði í allt að 10 km hæð. Ekki er talin hætta á svo miklu hlaupi úr Grímsvötnum, að ógnað geti mannvirkjum á Skeiðarársandi. Gosvirknin í Vatnajökli undanfarin ár gefur vísbendingu um að nýtt óróatímabil gosstöðva undir jöklinum sé að hefjast, að sögn Guðrúnar Larsen jarðfræðings á Raunvísindastofnun.

Lýkur hér samantekt hungurdiska um veður og veðurfar ársins 1998. Að vanda eru fjölbreyttar tölulegar upplýsingar (meðalhiti, mánaðarúrkoma ofl.) í viðhenginu.  

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• tölur ársins 1998

Sneið - frekar en heil kaka?

Nokkuð hlýrra loft hefur verið í námunda við landið síðustu daga heldur en annars að undanförnu. Landshámarkshiti dagsins mældist 26,3 stig á Egilsstaðaflugvelli - nokkuð yfir væntingum og talsvert hærri heldur en næsthæsta mælingin (23,5 stig á Hallormsstað). 

Reiknimiðstöðvar hafa undanfarna daga verið að stinga upp á því að enn hlýrra loft komi til landsins um helgina eða upp úr henni, en enn er það frekar sýnd veiði heldur en gefin. Auk þess hefur ekki verið samkomulag um það hvort við fáum bara til þess að gera þunna sneið af mjög hlýju lofti - en ekki heila köku eins og var í maí. Sá er munurinn að sneiðar nægja venjulega ekki öllu landinu - og klárast að auki á augabragði. 

Sem stendur er meginlíkan evrópureiknimiðstöðvarinnar frekar á að gefa okkur sneið - kannski í þykkara lagi þó. Við lítum á tillöguna eins og hún er á hádegismatseðli hennar.

Kortið sýnir þykktina og hita í 850 hPa-fletinum á mánudagskvöld (15.júlí). Þykktin yfir landinu suðvestanverðu er um 5600 metrar - og það má upplýsa að vindátt er austlæg þannig að hiti ætti að vera ofan við 20 stig - alla vega inn til landsins. Fyrir norðan er enn meiri þykkt, allt upp í 5650 metra - nærri því sem mest verður hér við land. Það fer auðvitað eftir alls konar tilviljunum hversu hátt landshámark þykkt sem þessi gefur - fer m.a. eftir því hvort sjávarlofti verður haldið í skefjum eða ekki. Látum vera að velta vöngum yfir því - þetta er allt harla óáreiðanlegt. Hiti í 850 hPa er spáð á bilinu 1ö til 12 stig yfir Suðvesturlandi, en yfir 14 stig við Norðurland. Metið yfir Keflavíkurflugvelli er 13,9 stig (reyndar ótrúverðug mæling) - áreiðanlegri eru 13,6 stig þann 29.júlí 2018. Þá féll slatti af hitametum - og það ótrúlega gerðist að hæsti hiti dagsins - og ársins - á landinu mældist á Patreksfirði. - En þetta var bara flís af hlýindum - varla sneið. Sama dag árið eftir kom þó heil sneið (en ekki meir) - hún dugði í 26,8 stig í Hjarðarlandi - og varð líka hæsti hiti ársins það árið (2019). 

Spáin fyrir laugardaginn kemur (12.júlí) er trúlega aðeins áreiðanlegri. 

Kortið gildir um hádegi á laugardag. Heildregnu línurnar sýna hæð 500 hPa-flatarins, af þeim ráðum við vindátt og vindstyrk í miðju veðrahvolfi. Litir sýna þykktina, hún mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs. Mikill sunnanstrengur er fyrir vestan Bretlandseyjar, miðja hans er rétt austan við Ísland. Mjög hlýtt loft berst til norðurs með sunnanáttinni, en strengurinn markar jafnframt skörp skil sem eru nærri sjávarmáli - undir strengnum. Köld lægð er suðvestur í hafi. Örlög hlýindanna ráðast mjög af hegðan þessarar lægðar. Hreyfist hún lítið gæti hún sveigt hlýindin nægilega til vesturs til að við fáum notið þeirra. Reiknað er með því að það gerist - en nú sem stendur á lægðin síðan að nálgast okkur. Geri hún það stuggar hún við hlýindunum og sneiðin hörfar til norðurs og norðausturs - en við lendum í köldu lofti lægðarmiðjunnar (eins og oftast við svipaðar aðstæður). 

Fleira má benda á á kortinu. Lægð er yfir austanverðri Evrópu. Hún heldur mestu hlýindunum í skefjum þar, en sér til þess að Skandinavía nýtur þeirra - þykktinni á sunnudag er spáð upp í 5700 metra yfir Mæri í Noregi á sunndag. 

Kuldapollurinn á norðurslóðum er hér mjög öflugur, en spár eru ekki sammála um hvað hann svo gerir í framhaldinu. Mjög öflug lægð er á austurjaðri hans, við Baffinsland.

Dálítið þrumuveður við Austurland

Háloftalægðin sem fjallað var um í pistlinum á undan þessum er þegar þetta er skrifað (sunnudagakvöld 6.júlí 2025) við Austfirði og fer hratt til suðausturs. Í tengslum við hana virðist hafa myndast þrumuveður við Austfirði. Spár höfðu gefið möguleika á slíku í skyn, en ritstjóri hungurdiska var heldur vantrúaður á að úr því yrði. En nú hafa þegar mælst nærri 50 eldingar á þessum slóðum. 

Myndin sýnir annars vegar staðsetningu eldinga milli kl.18 og 20:30 í dag, en hins vegar er 500 hPa-kort - svipað því sem sýnt var í síðasta pistli, en gildir kl.21 í kvöld. Lægðin á hraðri leið til suðausturs. Þrumuveður eru heldur sjaldséð á þessum slóðum - og ekki alveg augljóst hvaða smáatriði koma hér við sögu. - Við sleppum því að fimbulfamba eitthvað um orsakirnar - en geymum dæmið í huga. Háskýjaglópar fengu líka eitthvað fyrir sinn snúð hér vestanlands í dag - klósiga af ýmsum gerðum - þó heldur væru þeir veigalitlir flestir.