Hlýjustu mánuðir (reiknikúnstir fyrir nördin)

Þegar fjallað er um hlýjustu mánuði er oftast um að ræða samanburð innan hvers almanaksmánaðar fyrir sig. Þannig er hægt að búa til lista yfir hlýjustu febrúarmánuðina á hinum aðskiljanlegu veðurstöðvum auk þess sem hægt er að búa til lands- og landshlutameðaltöl mánaða og lista yfir þau. Fyrir venjuleg fólk er þetta auðvitað heldur smámunasöm iðja - en við veðurnördin fylgjumst með af athygli - rétt eins og áhugamenn um hjónabandserjur poppgoða smjatta á hinum smæstu fréttum af þeim. En hvers vegna mega veðurnörd ekki líka smjatta fyrir framan alþjóð? Og við gerum það í dag.

Reiknum út hverjir eru hlýjustu mánuðir allra tíma á landinu öllu og í tveimur landshlutum (fleiri eru til) - nú á þann hátt að hinir ólíku mánuðir eru bornir saman á ímynduðum jafnréttisgrundvelli staðalvika. Strangt tekið er það réttlæti ekki algjört - en er eitthvað réttlæti til yfirleitt?

Fyrsta listabrotið nær yfir landið allt - gerð hans er reyndar nokkuð vafasöm - hann nær yfir lengra tímabil en skynsamlegt er við að eiga. Þegar ámóta listi verður næst birtur (hver veit hvenær það verður) má búast við annarri niðurstöðu - en látum slag standa: Sex hlýjustu mánuðir landsins alls - allt frá 1823 eru:

	ár	mán	mhiti	staðalvik
1	1824	6	11,30	3,11
2	1941	9	10,57	2,89
3	1939	9	10,44	2,79
4	1996	9	10,23	2,63
5	1932	2	3,95	2,58
6	2003	8	12,20	2,55

Við útreikning staðalvika hvers almanaksmánaðar var notast við allt tímabilið 1823 til 2011. Alvöru veðurnörd sjá auðvitað að það er grunsamlegt að þarna eru þrír septembermánuðir - eitthvað einkennilegt það. Efstur er júní 1824 - er hann frægur fyrir eitthvað? Við leyfum honum samt að sitja þarna. Aðrir mánuðir eru allir frægir fyrir einstök hlýindi.

Suðvesturlandsröðin er „normuð“ með tuttugustualdargildum eingöngu - en nær samt aftur til 1866. Hér eru sex hlýjustu mánuðirnir:

	ár	mán	mhiti	staðalvik
1	2003	8	12,74	2,89
2	1932	2	4,91	2,65
3	1929	3	5,95	2,56
4	1945	11	5,85	2,55
5	1880	8	12,43	2,49
6	1939	9	11,09	2,47

Hér kunna veðurnörd vel við sig - allt saman gamlir og góðir kunningjar. En ágúst 2003 í sigursætinu og annar frægur ágústmánuður í 5. sæti - 1880. Febrúar 1932 er auðvitað mættur á svæðið.

Og norðausturland:

	ár	mán	mhiti	staðalvik
1	1932	2	3,17	2,67
2	1974	4	5,24	2,58
3	1941	9	10,19	2,52
4	1946	10	6,60	2,52
5	1996	9	10,17	2,51
6	1929	3	4,06	2,45

Toppurinn er febrúar 1932 - apríl 1974 vekur auðvitað góðar minningar og þarna er september 1941 í stað sama mánaðar 1939 á Suðvesturlandi. Mars 1929 er á báðum listum.

Hægt er að upplýsa að mars 1929 er efstur á lista yfir hlýjustu mánuði um landið norðvestanvert en sá listi nær aðeins rétt aftur fyrir aldamótin 1900. Febrúar 1932 er í öðru sæti. Á Suðausturlandi er ágúst 2003 hlýjastur en september 1941 í öðru sæti.

Lokum nú metabókinni að sinni.

Átján lægðir á 29 dögum (jafnvel fleiri)

Nú er febrúar lokið - hann var hlýr um land allt. Mikil úrkoma var um landið sunnanvert og órólegt veðurlag. Að minnsta kosti átján lægðir eða lægðardrög fóru framhjá landinu á 29 dögum mánaðarins - um það bil tvær lægðir á hverjum þremur dögum.

Þetta er örugglega óvenjumikið - en talsvert verk er að leita uppi ámóta mánuði - eða að finna einfalda leið til að negla þá. Nokkrir mánuðir eru þó grunaðir - en ekkert er látið upp um það að sinni hverjir þeir eru.

En hvernig var talið að þessu sinni? Aðferðin er auðvitað ekki skotheld og þar að auki gamaldags. Notast var við línuritið hér að neðan.

Það sýnir lægsta loftþrýsting hverrar klukkustundar á sjálfvirku stöðvunum á landinu allan mánuðinn. Síðan voru lágmörkin í línuritinu fundin og tala sett við hvert þeirra. Talin voru 18 lágmörk. Sé rýnt í ritið má finna enn fleiri lágmörk - kannski voru lægðirnar 21. Ámóta línurit voru líka gerð fyrir hæsta þrýsting hverrar klukkustundar, meðalþrýsting og einnig var gert línurit sem sýndi lágmarksþrýsting á mönnuðu stöðvunum á þriggja stunda fresti. Talning lágmarka hvers þessara atriða gaf tölu á bilinu 18 til 21.

Það vekur athygli að lægsti þrýstingur mánaðarins var ekkert sérstaklega lágur, 969,1 hPa, - en heiðarlegt samt. Flestar lægðirnar voru ekki sérlega kröftugar, einna mest var sú númer fimm. Af línuritinu má ráða að þær hafa flestar verið smáar um sig.

Lítið var um útbreidd illviðri í mánuðinum - oft hvessti verulega í einstökum landshlutum en ekki um land allt. Það var helst lægð númer 5 sem skar sig úr hvað þetta varðar.

Við skulum einnig líta á mynd sem sýnir bæði meðalvindhraða hverrar klukkustundar og mun á hæsta og lægsta þrýstingi klukkustundarinnar.

Blái ferillinn sýnir mismun hæsta og lægsta þrýstingsins og sá rauði meðalvindhraða. Veðrið þann 7. sker sig úr. Þá varð þrýstimunurinn mestur, nærri 26 hPa og meðalvindhraði á landinu (hálendið með) var 16 m/s - sem er ansi mikið.

Við sjáum að hámörk og lágmörk ferlanna fylgjast vel að. Hér má telja hámörk til að leita að lægðakerfum, útkoman er svipuð og á fyrri mynd - ef sá sem telur er ekki allt of smámunasamur.