Kíkjum á septembermetin 3

Hér eru hitamet í september í Reykjavík og á Akureyri. Enn er taflan kauðaleg.

ár	mán	dag	einkunn	°C	staður
1954	9	27	landslágmark	-19,6	Möðrudalur
1899	9	29	stöðvarlágmark	-4,8	Lægsti hiti í  Reykjavík
1954	9	27	stöðvarlágmark	-8,4	Lægsti hiti á Akureyri
1949	9	12	landshámark	26,0	Dalatangi
1939	9	3	stöðvarhámark	20,1	Hæsti hiti í  Reykjavík
1939	9	1	stöðvarhámark	22,0	Hæsti hiti á Akureyri

 

Það er alveg raunhæft að hámarksmet Reykjavíkur eða Akureyrar verði slegin næstu daga (skrifað að kvöldi 2.). Ég tel að líkur á hvoru um sig sé um 30% (góður þessi). Líkur á að bæði metin verði slegin reiknuðust þá 9%, en í september eru metalíkur staðanna ekki óháðar, þegar mjög hlýtt loft er yfir landinu er líklega hlýtt á báðum stöðum. Líkur á metum á báðum stöðum myndi því reiknast aðeins hærri en 9%. En þessar tölur eru auðvitað út í bláinn - hringið frekar í alvöru veðmangara.

Vonandi verður fjallað um fleiri septembermet á næstunni, en kíkjum þó á eina töflu til viðbótar. Hún nær reyndar ekki lengra aftur en til 1949 og sýnir hæsta hita á hverjum einstökum athugunartíma í Reykjavík í september. Aldrei að vita nema einhver af þeim metum verði slegin sem sýnir að lengi má finna atriði til að leita að metum. Fleiri tölur gera þó hlutina meira spennandi - er það ekki?

 

Hæsti hiti á einstökum athugunartímum í september í Reykjavík og á Akureyri 1949-2009:

Reykjavík
kl	dagur	mán	ár	°C
3	14	9	2006	15,5
6	1	9	1998	14,9
9	2	9	1998	14,6
12	10	9	1971	16,3
15	11	9	1968	18,3
18	10	9	1971	18,1
21	24	9	2000	16,8
24	13	9	2006	15,5
Akureyri
kl	dagur	mán	ár	°C
3	6	9	1991	18,0
6	12	9	1958	17,0
9	2	9	2003	17,8
12	12	9	1949	19,0
15	23	9	1997	21,1
18	11	9	1958	20,1
21	5	9	1984	20,2
24	5	9	1984	19,0

 

Segjum nú pass.

Kíkjum á septembermetin 2

Ekki er hægt að skilja lágmörkin útundan fyrst hámörk voru auglýst. Taflan sýnir lægsta lágmarkshita í nokkrum septembermánuðum. Stöðvarnar sem eiga allra lægstu tölurnar eru í byggð, en á síðari árum er algengast að hálendisstöðvar eigi lægstu tölu mánaðarins. Svo vill hins vegar til að við höfum ekki fengið mjög heiftarleg kuldaköst í september á síðari árum. Því má búast við því að hart verði sótt að þessum lægstu lágmörkum á næstu árum - hvað sem líður hlýnandi tíðarfari. Annars er Möðrudalur alveg í sama flokki hvað vetrarkulda áhrærir og hálendið, það er helst að stöðin á Brúarjökli sé skæður keppinautur. Stuðning við byggðina er einnig að fá á sjálfvirku stöðvunum í Svartárkoti og Mývatn er ekki liðleskja heldur. En hér er taflan:

ár	mán	dagur	stöð	°C	nafn
1954	9	27	490	-19,6	Möðrudalur
1943	9	26	468	-16,1	Reykjahlíð
1918	9	29	490	-15,0	Möðrudalur
1975	9	30	447	-13,3	Vaglir
1995	9	29	490	-13,2	Möðrudalur
2003	9	26	6657	-13,0	Veiðivatnahraun
2005	9	25	6975	-12,9	Sandbúðir

 

Dálkurinn stöð sýnir sem fyrr stöðvanúmer í kerfi Veðurstofunnar. Áður fyrr, áður en sjálvirku stöðvarnar komu til sögunnar hafði maður öll númerin á reiðum höndum og þurfti enga minnislista, en nú er öldin önnur, ný stöðvanúmer hrúgast inn og eldri stöðvar deyja.

Kuldakastið í september 1954 var mjög óvenjulegt, en þó ekki nema svosem eins og viku til tíu dögum á undan ámóta köstum snemma í október. Einhver man kannski eftir þeim?

Kíkjum á septembermetin 1

September í ár hefst með miklum hlýindum. Þegar þetta er skrifað að kvöldi annars dags mánaðarins hefur hiti hæst komist í 23,0 stig. Það var í dag á sjálfvirku stöðinni á Húsavík. Eldri háar tölur úr skrám Veðurstofunnar:

ár    mán dagur stöð °C   nafn
1949  9    12    620  26,0 Dalatangi
1988  9    14    620 25,8 Dalatangi
1981  9    1      525 25,3 Vopnafjörður
1939  9    3      220 25,0 Lambavatn
1941  9    15    580 24,4 Hallormsstaður
1991  9    3      620 23,8 Dalatangi
1938  9    5      220 23,7 Lambavatn
2002  9    13  4300 23,4 Mývatn
1958  9    5      477 23,2 Húsavík
1966  9    23    675 23,1 Teigarhorn

Lesendur eru beðnir að afsaka að bloggari er ekki alveg klár á töfluuppsetningum í blogginu, - það kemur vonandi. En hér eru skýringar á töflunni og aðvaranir. Tölur í dálknum stöð eru númer stöðvar í kerfi Veðurstofunnar - ekki nauðsynlegt hér - en ávani bloggara.

Taflan sýnir hæsta hámarkshita (meiri en 23,0 stig) sem mælst hefur í einstökum septembermánuðum. Hún sýnir hins vegar ekki lista yfir allar athuganir sem eru hærri en 23,0 stig. Sá listi væri ekki eins. Talan frá Lambavatni hefur löngum verið talin vafasöm, en látum hana samt kitla okkur þar til einhvers konar úrskurður fæst (hvenær?). Metið frá Dalatanga er orðið meira en 60 ára, en ekkert bendir til annars en að það sé rétt.

Til gamans má kíkja á lægsta hámarkshita septembermánaðar.  

ár	mán	dag	stöð	°C	nafn
1982	9	1	525	14,3	Vopnafjörður
1899	9	9	675	14,0	Teigarhorn
1879	9	9	348	13,6	Skagaströnd
1892	9	5	816	13,5	Vestmannaeyjar
1876	9	14	348	13,3	Skagaströnd
1874	9	7	178	11,7	Stykkishólmur

Lægstu tölurnar eru gamlar, þá voru veðurstöðvar mjög fáar á landinu, flestar við svalar strendur þar sem hámarkshiti er sjaldan hár. Við getum því varla talið 19.aldartölurnar með. Fyrsta alvöru samkeppnistalan er sú sem er efst í töflunni. Það er ótrúlegt, en hæsti hiti sem mældist á landinu í september 1982 var 14,3 stig á Vopnafirði (kauptúninu).

Meira í framhaldsbloggi.

 

Tvær færeyskar veðurbækur

Fyrir rúmum tveimur árum var mér bent á að út væri komin færeysk veðurfræðibók. Ég kannaði málið nánar og fann bókina sem mér var bent á, en einnig aðra nýlega.

Bækurnar eru:

Veður og tíðindi í Föroyjum 1875-2002 tekin saman af Petur Skeel Jacobsen og Veðurlæra eftir Hanus Kjölbro. Svo vildi til að fyrri bókin varð fyrri til mín og kostaði nánast ekki neitt fannst mér, minna en ódýr vasabrotsbók þrátt fyrir að vera í ágætu bandi. Veðurlæra er hins vegar ein sú dýrasta sem ég hef keypt - miðað við lengd og umfang.

Veður og tíðindi er svipuð bók og sú sem sá sem þetta ritar tók saman 1993, Veður á Íslandi í 100 ár. Töflur eru settar upp á svipaðan hátt, nema hvað töflurnar hér virðast eingöngu geta um veður í Þórshöfn. Töflurnar eru fróðlegar, en athugasemdir um skaðaveður og þess háttar mættu vera ítarlegri. Við fáum þó að vita um sauðburð og heyskap í flestum árum. Gaman er að bera saman veður á Íslandi og á sama tíma í Færeyjum.

Á hverri opnu er taflan á vinstri hönd, en á þá hægri er mynd frá Færeyjum auk texta um helstu tíðindi ársins þar um slóðir. Mikill fróðleikur er þar víða sem vekur forvitni og þrá eftir meiru. Sem dæmi má nefna stutta frásögn af svokölluðu læknastríði í Klaksvík 1955 þar sem danskt herskip með menn og hunda var sent á staðinn. Eitthvað hafði maður heyrt minnst á þetta áður og væri gaman ef einhver duglegur útvarpsmaður eða bloggari tæki að sér að rifja upp þetta mál.

Árið 1955 var sólríkasta ár sem vitað er um í Þórshöfn og komst hámarkshiti í júlí í 22,1 stig. Margir hér muna enn rigningasumarið mikla suðvestanlands og blíðuna nyrðra og eystra sama ár.

Veðurlæra Hanusar Kjölbro er byrjendabók í veðurfræði með áherslu á sjóveðurfræði, Hanus mun vera skipstjóri, ritstjóri og sjómannaskólakennari. Bókin er vel og skýrt fram sett og hún er satt best að segja betri og ítarlegri en þær kennslubækur sem til hafa verið á Íslensku. Þó er hún ekki efnismeiri en svo að flestir veðuráhugamenn munu kunnugir nær öllu sem í henni stendur. Ég mæli með bókinni ef hægt er að nálgast hana á lægra verði en ég þurfti að greiða (12 þúsund krónur).