Spurt var - og tilraun gerð til svars

Á dögunum vildi svo til að hæsti hiti dagsins á landinu mældist á höfuðborgarsvæðinu. Ritstjóri hungurdiska var í framhaldi af því spurður um það hversu oft þetta gerist. Ekki átti hann svarið á reiðum höndum en gat þó svarað því að þetta væri kannski ekki óskaplega óalgengt - og gat auðveldlega séð að síðast átti þetta sama sér stað seint í júní í sumar - það liðu ekki nema rúmir tveir mánuðir á milli atvika. 

Lengra var í ítarlegra svar, en með flettingum í gagnagrunni Veðurstofunnar var til þess að gera auðvelt að finna eitthvað nokkurn veginn. Reyndust þá að meðaltali um 25 dagar milli atvika af þessu tagi - einu sinni í mánuði það er að segja. En grunur var þó um að þetta kynni að vera árstíðabundið. Það sem hér fer á eftir er örlítið ítarlegra - sýnir aðallínu, en er samt ekki mjög nákvæmt. Við svona talningar koma alltaf fram einhverjar villur í gögnunum sem erfitt er að komast framhjá nema með töluverðri vinnu. 

Myndin sýnir þetta grófa svar. Lárétti ásinn sýnir mánuði ársins en sá lóðrétti hversu stórt hlutfall allra daga það er sem hámarkshiti landsins þann daginn lendir á höfuðborgarsvæðinu. Það er algengast í nóvember, 7 dagar af hundrað - um það bil 13 dagar líða á milli atvika. Svipað er í febrúar. En í águst eru það ekki nema tveir hundraðshlutar daga sem þetta á sér stað, einn dagur af fimmtíu. Það er því greinilega ekki algengt að sumarlagi að hlýjasti staður landsins sé á höfuðborgarsvæðinu. Mun sjaldgæfara er að þessi stöð sem á hæsta hitann sé einmitt sú á Veðurstofutúni, það hefur gerst aðeins um einu sinni á ári síðustu 30 árin. Það eru Skrauthólar á Kjalarnesi sem standa sig best, sérstaklega yfir vetrartímann, sú ofanhlýindi sem vindsveipir Esjunnar draga til jarðar ná hins vegar ekki til aðalbyggðarinnar í Reykjavík. Af stöðvum sunnan Kollafjarðar er það Korpa sem stendur sig hvað best. Tíminn verður að leiða í ljós hvort aðrar (þá nýlegar) stöðvar geta keppt við hana. 

Til þess að hafa þennan pistil aðeins ítarlegri gerði ritstjórinn lauslega talningu á sama hátt fyrir öll hin hefðbundnu spásvæði landsins. höfuðborgarsvæðið er þar talið með Faxaflóa. Faxaflói í heild stendur sig betur í keppninni heldur en höfuðborgarsvæðið eitt og sér. Stöðvar eins og Húsafell í Borgarfirði (að sumarlagi) og Garðskagaviti (haust og vetur) eru býsna drjúgar að hala inn met. 

Myndin hér að ofan sýnir þetta. Athugið að kvarðinn er annar en á fyrstu myndinni. Það er vegna þess að fleiri myndir (með þessum sama kvarða fylgja í kjölfarið). Hlutur Faxaflóa er blár á myndinni. Það er rúmlega einu sinni í viku á vorin og snemmsumars - og svo aftur í nóvember sem Faxaflóastöð nær efsta sætinu. Hinar súlurnar eru heldur aumingjalegar, þær brúnu sýna hlut Breiðafjarðarstöðva, hann er mestur í nóvember og desember, hiti er hæstur þar um það bil einu sinni í mánuði, af stöðvum má nefna Gufuskála að vetri og Ásgarð í Dölum að sumarlagi. Vestfirðir eru með grænar súlur, mjög sjaldan sem hæsti hiti dagsins á landinu er á Vestfjörðum, kemur þó aðeins fyrir. Þar má nefna Bíldudal.

Svipað er á Ströndum og Norðurlandi vestra, heldur rýr uppskera. Þó er hún heldur betri en á höfuðborgarsvæðinu einu, best í apríl þegar nærri þrír dagar í mánuði lenda á Norðurlandi vestra. Norðurland eystra er mun metasæknara, þar er mikil árstíðaskipting, einn dagur á um það bil tveggja mánaða fresti yfir háveturinn, en að sumarlagi einn dagur af fimm. 

Á austanverðu landinu er mikil árstíðasveifla. Brúnu súlurnar sýna hlut Austfjarða. Í febrúar er hiti hæstur þar nærri fjórða hvern dag og mjög oft allt frá því í september og fram í mars. En að sumarlagi er uppskeran rýrari, þó betri heldur en á höfuðborgarsvæðinu á þeim árstíma. Bláu súlurnar taka til Austurlands að Glettingi, fimmti til sjötti hver dagur í maí til september lendir þar, en síður að vetrarlagi.

Að lokum eru það Suðausturland og Suðurland. Mjög algengt er að hæsti hiti landsins sé á öðru þessara svæða. Suðausturland (bláar súlur) lætur aðeins undan um hásumarið þegar það grípur um tíunda hvern dag, á sama tíma er Suðurland með sitt hámark. Hér er rétt að benda á að spásvæðið Suðurland er ólíkt spásvæðum Austurlands að því leyti að þar eru bæði útnesjastöðvar (t.d. þær í Vestmannaeyjum) og innsveitir (t.d. Hjarðarland) - kannski nokkuð ósanngjarnt í svona metingi. 

Það er erfiðara að meta hlut einstakra stöðva á „réttlátan“ hátt vegna þess hversu mislengi þær hafa athugað. Byrja þyrfti á því að norma athugunartímann - eitthvað sem ritstjórinn gæti í sjálfu sér gert, en mun ekki gera. 

Að lokum má geta þess að það kemur fyrir að hæsti hiti landsins er á hálendinu. Það er helst yfir hásumarið, en þó eftir að snjó hefur tekið upp. Það er að meðaltali um einu sinni til tvisvar á ári sem stöð á hálendinu nær hæsta dagshita landsins. Þetta gerist nær eingöngu í júlí og fyrri hluta ágúst - og svo eru stök tilvik eins og þegar stöðin á Eyjabökkum náði í hámarkshita landsins fyrir febrúarmánuð - einstakt tilvik sem fékk sinn pistil á hungurdiskum á sínum tíma. 

Svipað hefur verið gert fyrir lægsta hita á hverjum degi - en við látum það má eiga sig að sinni.