25.1.2024 | 00:28
Lægð dagsins
Nú (rétt fyrir miðnætti miðvikudag 24.janúar 2024) nálgast illskeytt lægðarkerfi landið. Við látum Veðurstofuna og aðra til þess bæra aðila alveg um viðvaranir - en lítum á nokkur veðurkort - flest sjaldséð. En allar gerðirnar hafa þó sést á hungurdiskum áður. Kortin gilda öll kl.6 á fimmtudagsmorgni - tíminn sá er þegar liðinn þegar flestir lesendur fletta pistlinum.
Rétt er að senda út fjólubláa viðvörun gagnvart textanum hér að neðan - hann er við það að vera óskiljanlegur (en ekki samt alveg). Og enga spá er hér að finna.
Fyrsta kortið er kunnuglegt, litirnir sýna hita í 850 hPa-fletinum (rúmlega 1 km hæð). Mjög hlý tunga er yfir landinu. Hiti um frostmark í þessari hæð. Jafnþykktarlínur eru heildregnar, þykktin er líka allmikil (hún sýnir hita í neðri hluta veðrahvolfs), við sjáum 5360 metra jafnþykktarlínuna - loftið um 6 stigum hlýrra heldur en að meðaltali.
Hér á að taka sérstaklega eftir því hversu gisnar jafnþykktarlínurnar eru í hlýju tungunni. Rétt vestan við land (við kuldaskil lægðarinnar) eru jafnþykktarlínurnar hins vegar mjög þéttar - ekki langt í kalda loftið.
Næst lítum við á stöðuna í 500 hPa-fletinum í rúmlega 5 km hæð. Jafnhæðarlínur eru mjög þéttar og vindörvar sýna að vindur er meiri en 50 m/s þar sem mest er. Yfir landinu eru jafnhitalínur gisnar, en vestur af eru þær mjög þéttar - alveg í samræmi við þykktarkortið. Þegar vindur er svona hvass í miðju veðrahvolfi og jafnþykktarlínur eru þéttar eru líkur á því að hvassir háloftavindar nái mun neðar en vant er. Ritstjóri hungurdiska talar um að hes heimskautarastarinnar teygi sig í átt til jarðar. Þetta ástand er sérlega varasamt á hálendinu og norðan fjalla og fjallgarða.
Fyrir vestan land er vindurinn ámóta mikill í 500 hPa, en talsvert minni niður við sjávarmál. Þarna eru jafnþykktarlínur þéttar - þykktarbratti mikill. Þegar best tekst til getur hann nærri því vegið háloftavindinn upp - því dregur fljótt úr vindi þegar brattasvæðið (kuldaskilin) kemur inn á land.
Reglan er því í aðalatriðum svona:
a) Mikill háloftavindur og lítill þykktarbratti = mikill vindur nærri jörð;
b) Mikill þykktarbratti og mikill háloftavindur = lítill vindur við jörð. Í tilviki b verður þó að taka fram að þykktarbrattinn vegur háloftavindinn best upp þegar bratti þrýstisviðs og þykktar hafa sömu stefnu (kalda loftið sömu megin) og jafnþykktarlínur eru jafnþéttar jafnhæðarlínunum;
c) Mikill þykktarbratti og lítill háloftavindur = mikill vindur nærri jörð.
Kortið að ofan sýnir lóðstreymi, bláu svæðin uppstreymi, en þau brúnu niðurstreymi. Því dekkri sem litirnir eru því ákafari er upp- eða niðurstreymið. Við þykjumst sjá skilakerfi lægðarinnar í bláa litnum. Landið býr til miklar bylgjur upp- og niðurstreymis - yfir því skiptist á ákaft uppstreymi - og niðurstreymi. Hér sjáum við að lægðin á að vera um 958 hPa í miðju.
Við getum líka kortlagt svonefnt úrstreymi og andstöðu þess, ístreymi. Blái liturinn sýnir ístreymi á undan lægðinni og skilum hennar í 850 hPa-fletinum. Loft sópast inn að skilunum - lyftist þar (eins og við sáum á fyrra korti) - myndi annars bunkast upp.
Á síðasta kortinu erum við komin upp í 400 hPa (í um 7 km hæð). Þar er mikil úrstreymisklessa (rauð) rétt á undan lægðinni - og ástæða dýpkunar lægðarinnar - úrstreyminu verður að mæta með uppstreymi - og enn neðar ístreymi. Gróflega má segja að jafnvægið á milli úrstreymis uppi og ístreymis niðri ráði úrkomumyndun - og þrýstiháttum lægðarinnar - hvort hún dýpkar eða grynnist. Er uppstreymið nægilega afkastamikið til að hafa í við úrstreymið? Getur ístreymið haft við? Úrkomumyndun - (rakaþétting) getur síðan haft afgerandi áhrif á afköstin (hún auðveldar uppstreymið).
Svipuð lögmál gilda líklega á plötumótum Reykjanesskaga. Hvort kemur þar fyrst - úrstreymi eða ístreymi? - Koma fasabreytingar við sögu á milli úrstreymisins uppi og ístreymisins niðri? - En rétt er að hætta sér ekki lengra í þeim vangaveltum (þær eru bara settar hér sem moli handa þeim sem þrátt fyrir allt hafa komist í gegnum textann hér að ofan - algjörlega án ábyrgðar - eins og allt sem birtist á hungurdiskum.
Flokkur: Vísindi og fræði | Facebook
Um bloggið
Hungurdiskar
Færsluflokkar
Heimsóknir
Flettingar
- Í dag (9.11.): 241
- Sl. sólarhring: 331
- Sl. viku: 1675
- Frá upphafi: 2408543
Annað
- Innlit í dag: 227
- Innlit sl. viku: 1507
- Gestir í dag: 219
- IP-tölur í dag: 218
Uppfært á 3 mín. fresti.
Skýringar
Eldri færslur
- Nóvember 2024
- Október 2024
- September 2024
- Ágúst 2024
- Júlí 2024
- Júní 2024
- Maí 2024
- Apríl 2024
- Mars 2024
- Febrúar 2024
- Janúar 2024
- Desember 2023
- Nóvember 2023
- Október 2023
- September 2023
- Ágúst 2023
- Júlí 2023
- Júní 2023
- Maí 2023
- Apríl 2023
- Mars 2023
- Febrúar 2023
- Janúar 2023
- Desember 2022
- Nóvember 2022
- Október 2022
- September 2022
- Ágúst 2022
- Júlí 2022
- Júní 2022
- Maí 2022
- Apríl 2022
- Mars 2022
- Febrúar 2022
- Janúar 2022
- Desember 2021
- Nóvember 2021
- Október 2021
- September 2021
- Ágúst 2021
- Júlí 2021
- Júní 2021
- Maí 2021
- Apríl 2021
- Mars 2021
- Febrúar 2021
- Janúar 2021
- Desember 2020
- Nóvember 2020
- Október 2020
- September 2020
- Ágúst 2020
- Júlí 2020
- Júní 2020
- Maí 2020
- Apríl 2020
- Mars 2020
- Febrúar 2020
- Janúar 2020
- Desember 2019
- Nóvember 2019
- Október 2019
- September 2019
- Ágúst 2019
- Júlí 2019
- Júní 2019
- Maí 2019
- Apríl 2019
- Mars 2019
- Febrúar 2019
- Janúar 2019
- Desember 2018
- Nóvember 2018
- Október 2018
- September 2018
- Ágúst 2018
- Júlí 2018
- Júní 2018
- Maí 2018
- Apríl 2018
- Mars 2018
- Febrúar 2018
- Janúar 2018
- Desember 2017
- Nóvember 2017
- Október 2017
- September 2017
- Ágúst 2017
- Júlí 2017
- Júní 2017
- Maí 2017
- Apríl 2017
- Mars 2017
- Febrúar 2017
- Janúar 2017
- Desember 2016
- Nóvember 2016
- Október 2016
- September 2016
- Ágúst 2016
- Júlí 2016
- Júní 2016
- Maí 2016
- Apríl 2016
- Mars 2016
- Febrúar 2016
- Janúar 2016
- Desember 2015
- Nóvember 2015
- Október 2015
- September 2015
- Ágúst 2015
- Júlí 2015
- Júní 2015
- Maí 2015
- Apríl 2015
- Mars 2015
- Febrúar 2015
- Janúar 2015
- Desember 2014
- Nóvember 2014
- Október 2014
- September 2014
- Ágúst 2014
- Júlí 2014
- Júní 2014
- Maí 2014
- Mars 2014
- Febrúar 2014
- Janúar 2014
- Desember 2013
- Nóvember 2013
- Október 2013
- September 2013
- Ágúst 2013
- Júlí 2013
- Júní 2013
- Maí 2013
- Apríl 2013
- Mars 2013
- Febrúar 2013
- Janúar 2013
- Desember 2012
- Nóvember 2012
- Október 2012
- September 2012
- Ágúst 2012
- Júlí 2012
- Júní 2012
- Maí 2012
- Apríl 2012
- Mars 2012
- Febrúar 2012
- Janúar 2012
- Desember 2011
- Nóvember 2011
- Október 2011
- September 2011
- Ágúst 2011
- Júlí 2011
- Júní 2011
- Maí 2011
- Apríl 2011
- Mars 2011
- Febrúar 2011
- Janúar 2011
- Desember 2010
- Nóvember 2010
- Október 2010
- September 2010
- Ágúst 2010
Bæta við athugasemd [Innskráning]
Ekki er lengur hægt að skrifa athugasemdir við færsluna, þar sem tímamörk á athugasemdir eru liðin.