Hvenær er hlýjasti dagur ársins (venjulega)?

Í ár, 2023, ber miðsumar gamla íslenska tímatalsins upp á 24.júlí. Fyrir sex árum (2017) birtist pistill á hungurdiskum af sama tilefni (þá var dagsetningin að vísu 23.júlí). Þar var spurt hvenær meðalhiti á landsvísu næði hámarki á sumrin - (og sömuleiðis meðallágmark, meðalhámark og ýmislegt fleira). Lesendur eru hvattir til að rifja þann pistil upp (Meira af miðsumri). 

Það sem hér fer á eftir er einskonar framhald (sjálfstætt þó). Við spyrjum nú fyrir einstök ár - hver hefur verið hlýjasti dagurinn. Deila má um skilgreiningar - og víst er að sjaldnast er hann samtímis um land allt (mætti þó athuga það mál sérstaklega). Ritstjóri hungurdiska reiknar daglega út meðalhita í byggðum landsins, bæði fyrir mannaðar og sjálfvirkar stöðvar. Gögn eru auðaðgengileg aftur til 1949. Sömuleiðis getum við reiknað daglegan meðalhita í Stykkishólmi sæmilega örugglega aftur til 1846 (og megnið af þeim tíma fyrir Reykjavík líka). Akureyri eigum við til auðaðgengilega daglega aftur til 1936. Því er þó ekki að neita að nokkur óvissa er alltaf í reikningi meðalhita einstakra daga og má því ekki taka því sem hér fer á eftir sem skotheldum vísindum. 

Fyrsta mynd dagsins sýnir dagsetningar (dagur ársins talinn frá áramótum). leitað er að hlýjasta degi hvers árs og fundið númer hvað hann er á árinu. Þetta eru 74 ár. Langoftast er hlýjasta daginn að finna annað hvort í júlí (36 sinnum) eða ágúst (25 sinnum). Sjö sinnum hefur hlýjasti dagur ársins (á landsvísu) verið í júní, 4 sinnum í september og einu sinni í maí og október. Leitni er ekki marktæk yfir tímabilið. Meðaldagsetning er 29.júlí - og miðdagsetning líka. 

Næsta mynd sýnir meðalhita hlýjasta dags ársins. Hann virðist fara hækkandi. Reiknuð leitni er mikil, +2,2 stig á öld. Við skulum þó ekki endilega taka mark á henni (sjá síðar). Hlýjustu dagarnir tengjast einstökum hitabylgjum - nördin kannast við þær. 

En það er hollt að reyna að líta til lengri tíma. 

Hér er samskonar dagsetningamynd fyrir Stykkishólm. Sjá má að þar er 29.júlí líka að meðaltali hlýjasti dagur ársins. Um helmingur daganna er í júlí, og tæpur þriðjungur í ágúst, (19 í júní og 14 í september). Þarna birtist 9. október 1959 líka. 

Svo má sjá meðalhita hlýjasta dag ársins í Stykkishólmi. Mismunandi reikniaðferðir valda því að við getum ekki alveg treyst öllu - en þó eru aðalatriði trúlega rétt. Þarna má sjá 10-árakeðjumeðaltal (rauður ferill) og 30-árakeðju (grænn ferill). Hvor tveggja ferillinn er á uppleið fram um 1950, en hrapar síðan nokkuð skarpt - og fer síðan að lyftast aftur. 

Síðasta myndin ber saman 10-árakeðjur meðalhita hlýjasta dags ársins. Græni ferillinn sýnir Stykkishólmshitann, sá rauði landsmeðalhita mannaðra stöðva og sá blái landsmeðalhita sjálfvirkra stöðva. Það sem höfuðmáli skiptir er að ferlarnir liggja nokkuð nákvæmlega samsíða - þeir eru að sýna það sama. Rauði ferillinn byrjar í falli - og sá græni er í falli á sama tíma. 

Mjög mikið af gögnum sem verið er að birta á alþjóðavísu nær ekki nema aftur til annað hvort 1979, eða aftur til upphafs áreiðanlegra háloftaathugana um 1950. Gömlum mönnum eins og ritstjóra hungurdiska finnst óþægilegt hversu margir eru fúsir til þess að draga miklar ályktanir af þessu stutta tímabili eingöngu. Það kann að vera eitthvað vit í því á heimsvísu, en þegar farið er að líta á minni svæði eins og t.d. Ísland og Grænland er of langt gengið. Það mun þó þannig að þeir reynslumeiri og/eða betur lesnu eru varkárari. Yfir langt tímabil er leitni hita hlýjasta dags ársins í Stykkishólmi +0,2 til +0,4 stig (eftir því hvernig reiknað er) - en ekki +2 stig eins og hún hefur verið síðustu 70 árin. 

Eins og venjulega segja leitnireikningar ekkert um framtíðina (og varla fortíðina heldur). Smávegis nördafóður í viðhenginu. 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Smávegis nördafóður