Fyrri hluti júlí

Meðalhiti fyrri hluta júlí í Reykjavík er 11,2 stig, nákvæmlega í meðallagi sömu daga áranna 1991 til 2020 og +0,3 stigum ofan meðallags síðustu tíu ára. Hitinn raðast í 12. hlýjasta sæti aldarinnar (af 23). Hlýjastir voru þessir sömu dagar 2007, meðalhiti þá 13,3 stig, en kaldastir voru þeir 2013, meðalhiti 9,6 stig. Á langa listanum raðast hitinn í 51. sæti (af 151). Fyrri hluti júlí var hlýjastur 1991, meðalhiti þá 13,5 stig, en kaldastur 1874, meðalhiti 7,7 stig.

Á Akureyri er meðalhiti fyrri hluta júlí 9,0 stig, -1,8 stigum neðan meðallags 1991 til 2020 og -2,0 stigum neðan meðallags síðustu tíu ára. Síðustu 88 árin vitum við um 8 kaldari fyrri hluta júlí á Akureyri, síðast 2015.

Hita er nokkuð misskipt um landið. Langhlýjast hefur verið á Suðurlandi. Þar er hiti í 6. hlýjasta sæti aldarinnar. Aftur á móti er þetta kaldasta júlíbyrjun hennar á Ströndum og Norðurlandi vestra, og sú næstkaldasta á Norðausturlandi og Austurlandi að Glettingi. Þriðjaköldust er hún á Miðhálendinu.

Miðað við síðustu tíu ár hefur verið hlýjast í Selvogi, þar er hitinn +1,7 stig ofan meðallags. Kaldast - að tiltölu - hefur verið í Möðrudal þar sem hiti hefur verið -2,8 stig neðan meðallags.

Úrkoma í Reykjavík hefur mælst 16,4 mm, um tveir þriðju hlutar meðalúrkomu. Á Akureyri hefur úrkoman mælst 14 mm og er það í tæpu meðallagi.

Sólskinsstundir hafa mælst 188.1 í Reykjavík og hafa aldrei mælst fleiri fyrri hluta júlímánaðar - og dægursólskinsmet tveggja daga slegin. Á Akureyri hafa mælst 74,4 sólskinsstundir og er það í meðallagi.

Nokkrir lesendur hungurdiska hafa nefnt það við ritstjórann að meðalhiti síðustu tíu ára sé lægri heldur en meðaltalið 1991 til 2020. Þetta átti líka við um fyrstu tíu daga mánaðarins. Tölurnar sem eru nefndar hér á eftir eiga við Reykjavík eingöngu. Sé málið rannsakað nánar kemur í ljós að meðalhiti einstakra daga ársins síðustu tíu ár hefur í 150 tilvikum (af 366) verið lægri heldur en meðalhitinn 1991 til 2020, 21 dag er hann jafn, en 195 daga er hann hærri. Tilhneigingin er til aukins hita. Fimmtán dagar ársins hafa síðustu 10 ár verið meir en 1 stigi kaldari heldur en meðaltalið 1991 til 2020, en 51 dagur hefur verið meir en 1 stigi hlýrri. Tilhneiging einnig til aukins hita. Ef við skiptum um viðmiðunartímabil og notum 1921 til 2000 í stað 1991 til 2020 eru aðeins fjórir dagar ársins meir en 1 stigi kaldari á síðara tímabilinu (síðustu tíu ár) heldur en því fyrra en aftur á móti 124 dagar meir en einu stigi hlýrri. 

Nú verðum við að hafa í huga að breytileiki frá degi til dags er auðvitað meiri í 10-ára meðaltali heldur en 30- eða 80 ára meðaltölum. Það sést vel á myndinni hér að neðan.

Græni ferillinn sýnir árstíðasveiflu hitans (frá degi til dags) í Reykjavík 1921 til 2000. Tiltölulega „mjúkur“ ferill, meðalbreytileiki frá degi til dags er um 0,2 stig. Blái ferillinn er 30-ára meðaltalið 1991 til 2020. Eins og sjá má er hann nærri því alltaf ofan við þann græna - það eru þó 49 dagar þegar munurinn er fyrra og lengra tímabilinu í hag. Meðalhitinn er jafn 15 daga, en hærri 302 daga. Meðalmunur frá degi til dags á 30-ára tímabilinu er 0,3 stig. Síðustu tíu árin (rauður ferill) er breytileikinn meðaltalsins meiri, um 0,5 stig, enda árin fá. Hoppar hann mjög til, bæði langt upp fyrir hin meðaltölin tvö, en einnig niður fyrir (en oftast mun minna). 

Þó hnattræn hlýnun hafi sinn gang er hún til allrar hamingju ekki svo langt gengin að kaldir dagar, mánuðir eða jafnvel ár séu alveg úr sögunni. Það verður seint svo (vonandi). Það er samt þannig að fregnir af hnattrænni hlýnun virðast vera mikið í tísku þessar vikurnar - einkennilega mikið. Allt sem með nokkru móti getur talist öfgakennt er þefað uppi með smásjá og lagt fram sem sönnunargögn um syndsamlega hegðun mannskyns. Nóg um það. 

Viðbót 17.júlí:

Til og með 16. júlí hafa sólskinsstundir í Reykjavík mælst 197,3, munurinn á 1. sæti (nú) og 2. (1968) er nú 18,6 stundir (og 42,7 stundir eru niður í 3. sætið frá toppnum). Þann 6. mældust sólskinsstundirnar 19,0 í Reykjavík, það mesta sem mælst hefur á einum degi í júlímánuði. Þann 12. mældust sólskinsstundirnar 17,8, 0,9 fleiri en mest hafði áður mælst þann almanaksdag (1941).

Við verðum að hafa í huga varðandi dægurmetin að mælirinn sem nú er notaður getur í heiðskíru veðri mælt lengur á kvöldin heldur en fyrri mæligerð gat. Dregur það úr vægi metanna. Aftur á móti er munurinn svo mikill á heildarsummu mánaðarins til þessa og næsthæstu tölu að mæligerðin skiptir þar varla máli.

Flestar urðu sólskinsstundirnar í júlí öllum árið 1939, 308,4. Okkur vantar því 111,2 stundir afgang mánaðarins til að slá þá tölu út. Árið 1970 mældist 177.1 stund dagana 17. til 31. júlí. Standi júlímánuður nú sig svo vel færum við upp í 374,4 stundir. Mesta sólskin í einum mánuði í Reykjavík mældist í júní 1928, 338,3 stundir. Fæstar sólskinsstundir frá 17. til 31. júlí mældust 1955 (rigningasumarið mikla), 15,9.

Eins og áður sagði er það fyrri hluti júlí 1968 sem hefur átt sólskinsmetið fram að þessu (178,6 stundir). Þá var hins vegar „slökkt á sólinni“ og ekki mældist nema 23,1 stund afgang mánaðarins og hann rétt marði 200 stundir. Af þessu má sjá að fyrri hlutinn segir ekkert um þann síðari. Hvernig nú fer vitum við auðvitað ekki.