Þurrir dagar

Úrkoma það sem af er mars hefur aðeins mælst 1,5 mm í Reykjavík. Það er reyndar alls ekki einsdæmi þessa sömu daga, hefur gerst nokkrum sinnum að hún hefur mælst enn minni og sömu daga árið 1962 hafði ekki einu sinni orðið vart við úrkomu. Hugur ritstjórans reikar - eins og oft áður til þeirra daga. Þetta var fyrsti veturinn sem segja má að hann hafi fylgst með veðri frá degi til dags. Febrúarveðráttan 1962 var mjög ruddaleg framan af (svipað og nú) en síðan reis upp fádæma mikið háþrýstisvæði (öflugra en nú) - fyrst austan við land og yfir því en það þokaðist síðan vestur um og til Grænlands og Baffinslands. Varð alveg sérlega þaulsetið og varð marsmánuður sá þurrasti sem nokkru sinni er vitað um bæði í Reykjavík og í Stykkishólmi. Norðaustanlands var éljagangur viðloðandi, en sjaldan hríðarveður. 

Upp úr miðjum mánuði varð lítilsháttar breyting - heldur hlýrra loft komst til landsins, en þó hélst þrýstingur hár og norðanáttin var viðvarandi út mánuðinn. Frostið fór mest í -33,2 stig í Möðrudal, það var mesta frost sem mælst hafði á landinu frá 1918. - Meira frost hefur mælst síðar. 

Á kortinu giskar evrópureiknimiðstöðin á meðalhæð 500 hPa-flatarins, meðalþykkt og þykktarvik (miðað við 20.öldina). Norðvestanátt er ríkjandi í háloftunum. Mjög hlýtt vestan Grænlands, en kalt í Skandinavíu og á Íslandi. 

Spáin fyrir næstu 10 daga sýnir svipaða stöðu, nema að neikvæðu þykktarvikin eru mest yfir Íslandi. Við þurfum að vara okkur á því að kortið frá 1962 sýnir meðaltal mánaðar, en kortið að neðan aðeins mánaðarþriðjung (10 daga). Líklega smyrjast vikin eitthvað út þegar tölur mánaðarins alls verða teknar saman. 

En við sjáum stöðuskyldleikann vel. Ritstjórinn minnist þess að einhvern tíma var verið að ræða um það hvenær hafísárin hafi byrjað. Þótt það sé út af fyrir sig skemmtileg umræða og athyglisverð spurning verður svarið samt alltaf nokkuð út í hött - sérstaklega ef farið er að negla hina meintu byrjun niður á ár, mánuð eða dag. Auðvitað kom hafísinn ekki að landinu fyrr en seint í febrúar 1965, eftir alveg sérlega óvenjulega þráláta suðvestanáttarstöðu. En til að geta komið í þeirri stöðu þurfti hann að vera til. 

Eins og fjallað hefur verið um hér á hungurdiskum áður er það ólíkt með ís í Barentshafi annars vegar og við Austur-Grænland hins vegar, að hinn fyrrnefndi hverfur nær alveg hvert einasta sumar, en það gerir ísinn við Austur-Grænland hins vegar ekki (eða hefur alla vega ekki gert það hingað til). Austur-Grænlandsísinn er í árstíðabundnu hámarki seint í mars eða byrjun apríl. Magnið tengist nýmyndunarákefð vetrarins, en líka leifinni frá fyrra vetri. Sú hugmynd kom upp að þessi marsmánuður, 1962, hafi bætt vaxtarskilyrði við Norðaustur-Grænland og rutt þykkari ís út úr Norðuríshafinu, búið í haginn fyrir næstu ár. Það er ekki mikið um það talað að veturinn 1963 var nærri því orðinn að ísavetri. Þá var þrýstifar við Ísland mjög óvenjulegt - og hagstætt ís við Norðaustur-Grænland. Ísinn komst upp að Hornströndum í fáeina daga í lok janúar - en ríkjandi austanáttir í febrúar og mars flæmdu hann suðvestur um Grænlandssund - það voru sérlega hlýir og hagstæðir mánuðir. Nærveru íssins gætti hins vegar í páskahretinu fræga 1963 - sem var (í eftiráskýringu) eins konar forboði hafísáranna. 

Það er ólíkt með stöðunni þá og nú að ís hefur verið sáralítill við Austur-Grænland í vetur. Hugsanlega minni en dæmi eru um. En hann er ekki lengi að myndast - fái hann frið til þess. Dálítil sýning kannski - því hann yrði svo þunnur. Þunnur ís væri fljótur að eyðast aftur. 

En það verður samt athyglisvert að gefa ísnum gaum næstu vikurnar. Hvessi mjög á norðurslóðum er hann líklega dauðadæmdur, sömuleiðis ef austan- og suðaustanáttir ná sér aftur á strik, en haldist núverandi háþrýstistaða - með aðstoð hugsanlegra vestan- og suðvestanátta sýnist ritstjóranum að hann eigi meiri möguleika heldur en í meir en áratug. 

Takið ekki of mikið mark á þessum vangaveltum - þær eru óábyrgar og klukkan að verða eitt.