Kólnandi veður

Undanfarna daga hefur verið tiltölulega hlýtt loft yfir landinu, jafnvel frostlaust eða frostlítið á fjallatindum. Himinninn hefur hins vegar verið nánast heiður og vindur mjög hægur þannig að talsvert hefur náð að kólna í allra neðstu lögum, sérstaklega á flatlendi inn til landsins og í dældum í landslagi. Um leið og vind hefur hreyft lítillega hefur þetta kalda loft náð að blandast upp og hiti farið upp undir eða yfir frostmarkið. Þar sem ofanloftið hefur náð niður - eins og á stöku stað við fjöll hefur hiti jafnvel farið í 6-8 stig. Í veðurlagi sem þessu má hafa talsverða skemmtan af því að fylgjast með bílhitamælum. Geta menn ekið úr 4 til 7 stiga hita inn í talsvert frost á aðeins fáeinum kílómetrum (eða enn styttri vegalengd). 

En hið raunverulega kalda norðanloft sækir nú að fyrir alvöru. Fram á miðvikudag á hiti í neðri hluta veðrahvolfs að falla um á að giska 5 stig og síðan jafnvel önnur fimm fram á föstudag. Þar sem vindur vex jafnframt eitthvað mun þessa hitafalls gæta í mjög mismiklum mæli - og það jafnvel snúast við sums staðar þar sem frostið hefur verið hvað mest undanfarna daga. 

Hér má sjá kort sem sýnir stöðuna (að mati evrópureiknimiðstöðvarinnar) síðdegis á miðvikudag. Jafnhæðarlínur eru heildregnar. Af þeim má ráða vindstefnu og styrk í rúmlega 5 km hæð. Í stað hægviðrisins sem ríkt hefur yfir landinu að undanförnu er farið að blása ákveðið af norðvestri í háloftum og ber norðvestanáttin grunn lægðardrög með sér að vestan til suðausturs yfir Grænland (rauðar punktalínur). Jafnframt læðist mjög kalt loft úr norðri til suðurs með Grænlandi austanverðu og í átt til okkar með norðlægari átt í neðri lögum. Í dag (mánudag 12. desember) var þykktin yfir landinu 5280 metrar (um 30 metrum yfir meðalagi árstímans), en við sjáum af kortinu (litirnir) að síðdegis á miðvikudaginn er búist við að þykktin verði komin niður í um 5140 metra yfir miðju landi. Það hefur kólnað um 140 metra, eða um 7 stig. Eins og áður sagði kólnar sums staðar svo mikið, en annars staðar nærri því ekki neitt - vegna betra sambands milli þess lofts sem hefur fengið að kólna í friði yfir landinu undanfarna daga og þess sem ofar liggur. 

Eins og sjá má á kortinu eru þessi norðvestanlægðardrög heldur veigalítil að sjá þarna á miðvikudaginn. Gagnvart þeim eiga reiknilíkön í ákveðnum erfiðleikum. Grænland truflar framrás þeirra mismikið eftir hæð - og síðan eru samskipti þeirra við sjóinn og loftið að norðan vandamál - þar sem einhver smáatriði kunna að skipta höfuðmáli fyrir frekari þróun. 

Svo virðist sem fyrra lægðardragið geri ekki mikið. Éljabakkar myndast þó ábyggilega á Grænlandshafi. Fram á föstudag á síðan að kólna ennþá meira. Spáruna dagsins gerir ráð fyrir því að kaldast verði á föstudagamorgunn, þá verði þykktin yfir miðju landi ekki nema 5040 metrar. Sé þetta rétt hefur kólnunin frá í dag og fram á föstudag orðið 12 stig. Það er verulegt. 

Hvað síðan gerist á föstudaginn vitum við ekki gjörla. Nái þetta síðara lægðardrag - eða fylgja þess að grafa um sig á Grænlandshafi getur í raun allt gerst - allt frá því að þetta renni hjá tiltölulega tíðindalítið - yfir í verulega lægðarmyndun með illviðri og úrkomu. Færi þá eftir því hvar og hvenær sú myndun ætti sér stað hvort hann hrykki í hríðargír eða hláku. Við veltum ekki frekari vöngum yfir því hér í dag, en ætli sé samt ekki betra að gera ráð fyrir einhverju veseni frá og með föstudegi - það vesen gæti staðið í nokkra daga. Fylgist alla vega vel með spám Veðurstofunnar.