Órólegar hitamælingar

Mörg veðurnörd hafa sjálfsagt veitt því eftirtekt að hiti fór í dag upp fyrir 20 stig á veðurstöðinni við Fagradalsfjall - þó slíka hlýinda hafi alls ekki gætt annars staðar á Reykjanesskaga. Fljótlega eftir að gos hófst í mars var veðurstöð komið fyrir í námunda við eldstöðvarnar. Nú er svo komið að mælistaðurinn er umlukinn hrauni á alla vegu - og fer e.t.v. undir hraun að lokum. Stöðin er venjuleg að því leyti að hitamælir er í hefðbundinni hæð frá jörðu - og ekki er vitað til þess að sólgeislunaraðstæður séu afbrigðilegar. Fljótlega eftir að mælingarnar hófust kom í ljós að hiti var þarna óstöðugri heldur en algengast er á veðurstöðvum og munur á hámarks- og lágmarkshita hverrar klukkustundar meiri en títt er. 

Ritstjóri hungurdiska athugaði málið og komst að því að mjög stórar hitasveiflur (>8 stig á klukkustund) eru ekki tíðari heldur en dæmi eru um en „hóflegri“ sveiflur (>3 stig á klukkustund) hins vegar talsvert algengari heldur en á öllum öðrum stöðvum landsins á sama tímabili. 

Svo virðist sem hlýir straumar af hrauninu séu orðnir býsna tíðir á stöðinni - t.d. í dag, laugardaginn 26.júní þegar hiti fór í 23,9 stig kl. 9:40. 

Ritstjórinn taldi sér til gamans fjölda þeirra klukkustunda á öllum veðurstöðvum landsins frá 1.apríl þegar meira en 3 stigum munaði á hámarks- og lágmarkshita klukkustundar. 

Tíðni slíkra „atburða“ var mest á Fagradalsfjalli, 337 (fram á síðdegi 26.júní). Næstflestir voru þeir á Dyngjujökli, 210 - en sú stöð er ekki „lögleg“, hitamælir ekki í réttri hæð. Í þriðja sæti er síðan önnur ekki lögleg stöð, í Drangagili ofan við Neskaupstað, með 206 tilvik. Fæst voru tilvik af þessu tagi hins vegar á Suðurnesi á Seltjarnarnesi - aðeins eitt. Á Skarðsmýrarfjalli - við Hellisheiði voru tilvikin aðeins 2 og sömuleiðis á Siglunesi. 

Hraunið er heitt og hitar loftið sem það snertir mikið - enda sjáum við strók standa upp af því. Oftast liggur vindur inn að hrauninu - loft streymir að í stað þess sem upp fer - en stundum nær vindur að feykja hlýjum strókum í átt að hitamæli stöðvarinnar. Staðan fer að verða flókin þegar svo er komið að hraun er á allar hliðar. 

En við verðum líka að hafa í huga að rétt hugsanlegt er að stöðin sé alls ekki alltaf að mæla lofthita - geislunarvarmi frá mjög nálægu hrauni gæti komið við sögu. Ritstjóri hungurdiska er einfaldlega ekki nægilega kunnugur staðháttum - og því síður þróun þeirra síðustu daga - en flest í þessu umhverfi virðist breytast hratt. Það verður athyglisvert að gera þessar mælingar upp þegar að því kemur.

Athugasemdir

[Þórhallur Pálsson, 27.6.2021 kl. 08:52]

Athyglisvert !
Þegar hnjúkaþeyr er í algleymingi hér eystra hef ég tekið eftir því að lofthitinn getur sveiflast talsvert frá einu augnabliki til annars. Á göngu úti getur maður fundið fyrir "gusu" af hlýrra lofti og síðan aðra rétt á eftir af mun svalara lofti. Sama er hægt að finna vel ef hliðargluggi bílsins er opnaður á ferð við þessi skilyrði og hönd haldið úti í golunni.  Loftið er ekki alltaf sérlega vel blandað.
Þess vegna hef ég velt fyrir mér hvort til séu hitamælar sem séu nógu snöggir að bregðast við breytingum, svo unnt sé að meta hversu stórar þessar "ör-sveiflur" eru. Því gaman væri að vita hversu stórar þessar sveiflur eru.

[Trausti Jónsson, 28.6.2021 kl. 12:20]

Mælarnir þreifa stöðugt á hitanum - það sem síðan er skráð og geymt er meðaltal - langoftast tveggja mínútna. Það er talið svipað og viðbragðstími hefðbundinna kvikasilfursmæla. Væri styttri meðaltalstími notaður fara að koma inn alls konar túlkunar- og skilgreiningarvandamál - því fleiri eftir því sem tíminn er styttri. Mælingar á sekúndukvarða eru stundum skráðar í smáatriðum við rannsóknir á varmaflæði. - Síðan er hitt málið - að mannslíkaminn er mjög ónákvæmur lofthitamælir. Auk þess að nema skynvarma (varmaflæði við snertingu lofts og húðar) nemur húðin einnig varmageislun - sem oft hefur ekkert með lofthitann að gera - sömuleiðis er oft ósramræmi milli lofthita og varmaflæðis um húð, t.d. sé húðin rök. Tilfinning okkar fyrir því hversu hlýtt loft er er því oft mjög fjarri lofthitanum (þó að meðaltali sé auðvitað eitthvað til í tilfinningu okkar þar um). Rannsóknir sýna að skammtímasveiflur hita eru misjafnar frá einum tíma til annars - og misjafnar eftir staðháttum - þetta á raunar við hvaða tímakvarða sem vera skal.