Af árinu 1870

Árið 1870 markaði ákveðin þáttaskil, þá komu allt í einu fjórir hlýir mánuðir og í fyrsta sinn síðan 1857 að svo margir mánuðir sama árs væru hlýir. Almennt má segja að árin 1870 til 1880 hafi tíðarfar verið heldur skárra heldur en báða aðliggjandi áratugi. Varla þætti okkur það þó gott. Þeir fjórir hlýju mánuðir ársins 1870 voru maí, ágúst, október og nóvember. Kalt var hins vegar í mars, apríl, júní og september. 

Meðalhiti í Stykkishólmi var 3,8 stig, 1,3 stigum ofan meðallags næstu tíu ára á undan. Í Reykjavík var meðalhitinn 4,2 stig og er áætlaður 4,6 stig á Stórhöfða í Vestmannaeyjum (mælt var við Ofanleiti). 

Í Stykkishólmi voru 15 dagar mjög kaldir, mikið kuldakast kom dagana 11. til 15. mars og einnig um mánaðamótin febrúar/mars og 8. til 10.september. Fimm dagar ársins voru að tiltölu mjög hlýir í Hólminum, 9. ágúst og svo fjórir dagar í röð 30.nóvember til 3.desember. Hinn 9.ágúst var (að þessu tali) fyrsti hlýi dagur í Hólminum síðan í nóvember 1857. 

Úrkoma í Stykkishólmi mældist 633,5 mm. Mjög úrkomusamt var þar í apríl og september og nokkuð úrkomusamt í júlí. Þurrt (að tiltölu) var aftur á móti í október, og úrkoma einnig nokkuð undir meðallagi í febrúar, ágúst, nóvember og desember.

 

Þrýstingur var óvenjuhár í ágúst og desember og einnig hár í febrúar, mars og nóvember. Lægstur var hann að tiltölu í apríl. Þrýstiórói var einnig með mesta móti í apríl, bendir það til órólegrar og vindasamrar tíðar. Lægsti þrýstingur ársins mældist í Stykkishólmi þann 6.febrúar 954,1 hPa, en sá hæsti þann 9.desember, 1039,7 hPa. Líklega var veðrið 21. til 22. september af völdum leifa Atlantshafsfellibyls númer 5 (1870).  

Janúar. Tíð þótti almennt hagstæð en snjór frá fyrri mánuðum var til ama.  

Norðanfari birti þann 19.mars bréf af Melrakkasléttu, Langanesi og úr Húnavatnssýslu:

[Melrakkasléttu 19.janúar] Um næstliðnar veturnætur, voru hér bærileg veður, en litlar hlákur, svo snjórinn sem kom í skaðaveðrinu og þar á eftir í október tók ekki upp nema að nokkru leyti; upp frá því spilltist tíðin með fannkomu og miklum frostum, og fyrir jólaföstuna gjörði tvívegis skemmdarrigning, með talsverðum krapaslettingi, svo heita mátti að jarðlaust yrði. Veðrin hörðnuðu æ meir frá 21.-30.nóvember með mikilli snjókomu og frostgaddi, enda var þá ísinn kominn, og jakar landfastir víðsvegar um Sléttuna. 2.desember var hér hlákubloti, svo nokkur jörð kom upp í Núpasveit og á vestur Sléttu, en að kalla engin á Austursléttu. 6.[desember] komu ísar að nýju, en þó varð fannkoman mest 8. og 9. s.m. og úr því stöðugar hríðar og veðragangur með frosthörku fram að jólum og á aðfangadaginn var ákafasta bleytuhríð, svo snjóþyngslin voru orðin eins og mest á ótíðarárunum að undanförnu; líka var þá komin talsverður hafíshroði hér inn á víkur og flóa, og víst magnís úti fyrir. Frá nýári gengu lenjuhríðar fram til þess 13. þ.m. Í gær var hér hláka, svo jarðarsnöp er komin í Núpasveit og á Vestursléttu, en engin á Austursléttu, enda tekur hér ávallt lítið nema í landsunnanátt. Það eru því verstu horfur með skepnuhöld manna, því að mun heyjaðist lítið í sumar til að þola slík harðindi. Víða hraktist hér nokkuð af töðu og hjá flestum allt úthey, og sumstaðar er af því enn nokkuð undir fönn, er slegið var í fjarlægð. Bjarndýr kom hér á land á Harðbak, sem varð unnið.

[Langanesi 20.janúar] Þetta næstliðna sumar [1869] færði þessari sveit með minnsta móti björg af sjó; ísinn sem lá framundir haust, tálmaði bæði selveiði og lágvaðaveiði og þann stutta tíma sem sjórinn var auður í haust, var fiskafli mjög lítill. Ekki fór heldur sveitin varhluta af grasbrestinum; úti á nesinu varð úthagi varla ljáberandi, og moðsalli einn upp úr túnunum. því urðu fóðurbirgðirnar allri venju framar minni, og fóðurpeningur — svo fár sem hann er nú orðinn — í mestu hættu staddur; því hrakningsveður voru svo mikil framanaf, og jarðlaust orðið á jólaföstu ; snjór með langmesta móti á þessum tíma. Bloti var hér í gærdag, svo að yddi á stöku hæð. Með jólaföstukomu rak inn íshroða dálítinn, sem fyllti fjörurnar með storku og fór síðan. En þótt lítill væri móts við íshellur fyrri ára færði hann óvenjulega gesti, heilmörg bjarndýr, ekki færri enn 8 héldu menn, og hefir eitt unnist; hin fóru sum með hroðanum aftur, sum eru hér enn að vappa en eru meinlaus og stygg og vinnast því síður.

[Húnavatnssýslu 1.febrúar] Miklar voru hér fannkomur, hríðar og illviður framan af í vetur; hygg ég að enginn muni jafnmikil fannalög í lágsveitunum hér í sýslu fyrri part vetrar, sem nú; mátti heita að bjarglaust væri orðið fyrir allar skepnur yfir gjörvalla Húnavatnssýslu, fyrir jól, mest af snjóþyngslum. En síðan á sólstöðum hefir verið blíðasta veðurátta og oft þíður, svo nú er komin víðast jörð, og hún nægileg í öllum lágsveitum.

Þjóðólfur segir þann 26.janúar:

Sjómenn þeir, er komið hafa norðan úr Húnavatnssýslu 23.-25. þ.mán. segja, að harðindi, jarðbannir og snjóþyngslin hafi verið og viðhaldist hin sömu allt til þess þeir lögðu af stað undir miðjan f.mán. Þá voru menn þar um sveitir farnir að skera niður af heyjunum, og Miðfirðingar ráku af sér hross og sauði (um 120) til hagagöngu vestur í Borgarfjörð. — Hér sunnanlands hefir verið mildasta og besta veðrátta (einstöku daga 4—6°R hiti [5-8°C]) síðan um miðjan [janúar], og eru nú allstaðar komnir hér upp bestu hagar fjær og nær.

Baldur segir frá 2.febrúar:

Ís kom á Húnaflóa á jólaföstu; hefir hann eigi legið við frá því í sumar, heldur er það víst nýr ís, sem sjá má af því að bjarndýr hafa gengið á land af honum. Upp úr sólstöðunum fór að hlána hér, og hefir verið við og við frostlaust síðan eða frostlítið, og nú að líkindum víðast auð jörð.

Febrúar. Lengst af allgóð tíð. Harðnaði nokkuð í lokin. 

Þann 26. segir veðurbók frá Flögu í Þistilfirði að hafís sé kominn í landsýn og daginn eftir rak hann inn. Hafísinn rak síðan þar frá landi 4. til 9. mars.

Norðanfari segir af tíð þann 21.febrúar:

Að svo miklu vér höfum frétt og oss hefir verið skrifað bæði að austan, norðan og vestan, eins og líka hér í nærsveitunum, hefir allan þorrann út, verið dæmafá um þann árstíma, öndvegistíð, ýmist þíður eða þá lítið frost svo víða í sveitum er orðið öríst og nálega í flestum ef ekki öllum byggðarlögum komin upp nokkur jörð. Sumstaðar hafa sauðir ekki verið hýstir og á stöku stöðum eigi heldur ær. Þó nú komi harður kafli, þá er sagt, að flestir muni hafa fóður framúr handa skepnum sínum.

Þjóðólfur birti þann 24.febrúar stuttan pistil um árferði:

Tíðarfarið hefir verið hið mildasta og besta víðsvegar um land að því frést hefir, og snjólaus jörð einkum síðan um miðjan [janúar], þó að til batans brigði út úr jólunum; sumstaðar hét ekki að vetrarharkanna í október til desember yrði vart, síst svo að fyrir haga tæki, t.d. ekki neinstaðar fyrir vestan Gilsfjörð, en einkum var það í Ísafjarðarsýslu og um allar sveitirnar milli Þjórsár og Mýrdalssands, að harðindanna hét ekki að verða vart.

Baldur segir frá 2.mars:

[Þ. 2.febrúar] fórst skip af Seltjarnarnesi í lending suður í Leiru; drukknuðu þar 8 menn, þar á meðal formaðurinn Einar Einarsson í Ráðagerði, en 2 varð bjargað. — Í lausum fregnum hefir borist, að skiptapi hafi orðið skömmu eftir nýár norðan undir jökli, hafi þar 6 menn farist, en 3 verið bjargað.

Eftir því, sem frést hefir vestan, hafði varla orðið vart þar harðindanna, sem gengu hinn síðasta fjórðung f.árs, t.d. fyrir vestan Gilsfjörð og einkum í Ísafjarðarsýslu. Hér og annarstaðar, þar sem frést hefir, hefir verið mildasta og besta tíð frá því á jólum; jörð alauð, og grænkaði hér jörð á nokkrum stöðum á þorranum. Síðari hlut vikunnar, sem leið, gjörði hér hörku-grimmd og norðanfrost með bálviðrisstormi, og helst það enn, nema hvað í gær og fyrradag hefir verið nokkuð minni stormurinn.

Mars: Kalt og illviðrasamt lengst af, en þó komu hlýindakaflar inn á milli. 

Í veðurbók frá Flögu í Þistilfirði segir: „22. til 26. mars: Allan þennan tíma voru hin mestu harðindi og jarðleysur stöðugt; frost meiri en nokkrir muna 21° og þar um bil móti sól“.

Baldur segir frá þann 19.mars:

Í Múlasýslum er sagt að hafi gengið blotar og snjór og harðindi hin mestu, frá því fyrir jól, og fram yfir miðjan janúar. Um 17. dag þess mánaðar hafði farið að hlána og þíða komið, og þar sem eigi voru því meiri snjóþyngsli, hafði jörð allvíða verið upp komin, einkum á uppsveitum í Fljótsdalshéraði og svo um suður-firðina við sjóinn. — Hér um sveitir hefir og síðan vér gátum síðast, verið nægst af þíðum og blíðviðri, þó snjóað hafi lítið eitt og stormar og frost hafi verið fáeina síðustu dagana, enda er þíðan nú komin aftur síðan í fyrradag. Austan yfir fjall er alveg hið sama að frétta og héðan.

Norðanfari segir þann 19.mars:

Að sunnan er að frétta bestu tíð svo þar sást varla klaki á mýri; og nokkrir, sem byrjaðir voru á túnasléttum. Á þorraþrælinn 19.febrúar um kvöldið, brast hér í norðanbyl með gaddi. Frá því og allt til 4 mars, var veðurstaðan norðan og oft hörkur miklar mest 10—19 gr. R [-12 til -24°C], en snjókoma lítil. En 4. mars skipti aftur um veðuráttuna með hlákum og blíðviðri, mest 12 gr. hita á R á daginn [+15°C], en 8 gr. á nóttunni [+10°C]. Á þorranum var á stöku stað farið að votta fyrir gróðri. Í seinustu þorravikunni var á Hofi í Skagafjarðardölum gengið til gras. 10. [mars] brast í norðanhríðargarð harðan, og alltaf til þess 17. dag þ.m. hafa verið meiri og minni heljur, frá 17—21 gr [-21 til -26°C] og snjófall nokkurt; mörgum þykir líklegt, að mikill hafís sé skammt undan landi, og fáir jakar hafa í seinustu illviðrunum orðið hér út með firðinum landfastir. Fyrir skömmu síðan hafði bjarndýr verið skotið fyrir ofan bæinn á Kilsnesi á Sléttu; og í vikunni sem leið hafði bjarndýr komið á land í Ólafsfirði. Með manni nýkomnum að sunnan, er að frétta sömu góðu tíðina og áður, og fiskafla mikinn um allt Suðurland.

Þjóðólfur segir af skipsköðum í pistli 24.mars:

Skiptapinn undir Jökli, sem getið var [áður], varð 20.janúar, frá Keflavík þar undir Jökli, og skal verða skýrt gjör frá honum von bráðar. — 2 menn fórust af bát í lendingu vestur á Snæfjallaströnd um síðustu mánaðamót; þriðja manninum var bjargað. — Laugardaginn 20. þ.mán. var hér syðra allgott veður framan af degi, en bráðhvessti af útnorðri þegar upp á daginn kom; margir reru þá um morguninn og fóru í aðrar sjóferðir; fór þá suður, meðal fleiri, báturinn frá Mýrarhúsum, voru 2 menn á skagfirskir: Pétur frá Nautabúi í Tungusveit, rúmlega 60 ára, og Sveinn Gottskálksson , nál. 40 ára, úr Lýtingsstaðahreppi; brot af bát þessum hafa fundist rekin, en til mannanna hefir eigi síðan spurst.  

Norðanfari birti þann 16.apríl bréf rituð í mars og tíðarpistil að auki:

[Melrakkasléttu 15.mars] Allur þorrinn var hér bærilegur og harðviðralaus, einkanlega seinni hlutinn, með þíðviðrum nótt og dag í viku. Með góukomu komu miklar frostgrimmdir með hafísreki, en eigi miklum snjó, og hélst þetta fram til hins 3. [mars] að bæði rak hafísinn frá og hlánaði og veðurblíður til hins 10. þ.m., skipti þá aftur um til hins sama með frosthörkum suma dagana 15 jafnvel yfir 20 gr á R [-25°C] og hafísreki svo nú eru hér hafþök, og mögru fé ekki líft að koma út þó jarðir séu. Líka eru nú farin að koma niður nokkur fönn.

[Húnavatnssýslu 28.mars] Tíðarfarið hefir mátt heita gott, og sjálfsagt mjög líkt og nyrðra. Íhlaupin á góunni voru hörð, bæði með frost og veðurhæð, en snjókoma lítil. Frostið varð stundum hér fast að 20 tröppum á R [-25°C]. Í fyrra kastinu kom mikill hafíshroði hér að Skaga, en í því síðara talsverður hér inn í fjörð. Síðan með einmánuði hefir verið góð veður og þíður.

Austanpósturinn Daníel Sigurðsson systurson Níelsar pósts, kom [til Akureyrar] að kveldi hins 10. [apríl], hafði hann farið frá Eskjufirði 2. s.m. Að austan er að frétta líkt um tíðarfarið og hér hefir verið. Hafísinn hafði rekið að og inn á Austfirði, og lengst suður að Eystrahorni. Frostgrimmdirnar 12—18 gráður á Reaumur [-15 til -23°C] og veðurharðneskjan oft verið dæmafá, svo varla var vært í húsum, hvað þá fyrir nokkra skepnu að vera úti. Aftur var þess á millum, sem hér, veðurblíða, stundum 9 gr. hiti [11°C] í forsælunni. Sjóhörkurnar hafa verið alstaðar eystra og nyrðra fjarskalegar og dæmafáar svo firðina hefir lagt og sumstaðar verið gengir, enda Skjálfandaflói frá Kaldbaksskerjum að Varganesi í Náttfaravíkum. Mestallan Vopnafjörð hafði lagt, og ísinn svo sterkur, að útselur lagðist upp á hann. Það er líka sagt að einn maður þar hafi skotið og náð um þær mundir 9 selum. Eyjafjörð lagði út fyrir Toppeyri; Ólafsfjörð út að Flyðrubekkjará og Siglufjörð út að Strákum. Nýlega hafa Grímseyingar verið hér á Akureyri staddir, og sögðu þeir hafísþök væri það augað eygði upp fyrir Grímsey. Ísinn var og sagður landfastur í Mánáreyjar, Sléttu og Langanes; en 12. [apríl] komu menn af Langanesi, er nú sögðu þar íslaust og meðfram Sléttu, og hverju hafskipi hægt að ná höfn á þessari leið.

Þjóðólfur greinir þann 4.apríl frá miklum skipsköðum:

Nóttina milli 23. og 24. [mars] rak frakkneska fiskiskipið Cauchoise, 126 tonneaux, ... inn undir Sandgerðisreka á Miðnesi, og var þá svo bilað og laskað annaðhvort í ofviðrunum undanfarna daga eður meðfram þá er lands kenndi, að skipverjar álitu óhaffært eftir, gengu af því og gáfu upp sem strand; þeir voru 18 tals að meðtöldum skipstjóra, og sakaði engan þeirra, og komu allir með heilu og höldnu hingað inneftir 2. [apríl]. — En þó skyldi samt skip þetta til stórslysa draga og manntjóns; því daginn eftir 25. [mars], þegar nálega 20 menn innlendir voru þar út á skipinu staddir, til að færa kost, fatnað og annan farm á land (þar á vitum vér eigi fulla grein), þá kastaðist skipið, í því það sökk, á hliðina, tók út 4 menn, 2 þerra úr reiðanum að sagt er, og drukknuðu þeir allir þá þegar; ... Þar að auk tvær fiskiduggur frakkneskar sagðar nýstrandaðar upp við Mýrar; alls 45 skipverjar komust af.

Að morgni mánudagsins 28.[mars] var spakt veður og kyrrt en næsta útlitsljótt. Þá reri almenningur víðsvegar hér og um allar syðri veiðistöðvarnar, en þegar leið að hádeginu, mátti hann heita bráðrokinn með ofsaveður fyrst af austri landnorðri, en gekk von bráðum fram í hafsuður. Hrakti þá almenning ýmist í landróðrinum syðra, ýmist yfirborð þeirra er héðan reru að innan af Álftanesi og Seltjarnarnesi, því mjög fáir voru þeir, er sneru til lands í tíma, en margir voru og í suðurleið, og er t.d. sagt, að nálega 300 sjóhraktra aðkomumanna hafi náð landi á Vatnsleysunum og verið þar um bæina hina næstu nótt. En ekki áttu nærri allir því láni að fagna, því þennan dag fórust 4 fjögramannaför og tveir bátar, að menn ætla, á rúmsjó; af einum bát, áralausum þó og fullum af sjó, var mönnunum bjargað af Kristni bónda Magnússyni í Engey, aðframkomnum hér á rúmsjó, og ýmsum bátum var bjargað þar um Ströndina og Voga, jafnt og þá bar að landi, bæði af Kristni og öðrum þar innlendum. Hið 7. skipið fórst eður brotnaði í uppsiglingu nærri landi í Keflavík; fyrir því skipi var Jón Finnsson bóndi á Hundastapa á Mýrum, var honum bjargað og öðrum manni, en hinir 5 drukknuðu allir; meðal þeirra er sagt að hafi verið sonur Guðmundar hreppstóra Sigurðssonar í Hjörtsey og einn af sonum ekkjunnar mad. Þórdísar Jónsdóttur í Knarrarnesi á Mýrum, báðir efnilegir menn. [Tvö] fjögramanna-förin, sem fyrr var getið, voru af Vatnsleysuströnd og annar báturinn; fyrir honum var formaður Símon Teitsson (Símonarsonar) bónda á Ásgarði í Andakíl [langalangömmubróðir ritstjóra hungurdiska], en háseti mágur hans Jón Jónsson (Pálssonar) bóndi á Hvanneyri [langalangafi ritstjóra hungurdiska]. Fyrir öðru 4 mannafarinu var formaður Helgi Guðbrandsson á Ásláksstöðum eður þar í hverfinu; Um 3 hásetana er með honum fórust vantar enn skýrslur; svo er og um hitt 4 mannafarið, er var frá Auðnum, og mun formaðurinn og flestir þeirra 3 háseta hans hafa verið útlendir menn. Eins ætlum vér verið hafi um hin tvö fjögramannaförin og bátinn er fórust, og voru öll þau fiskiför af Álftanesi með samtals 10 manns; báturinn er sagt að hafi verið eign Jens snikkara Steingrímssonar á Sviðholti; [fjögurramannaförin] voru annað frá Vigfúsi á Hliðsnesi, hitt frá Hliði og eign Helga, húsmanns þar, Guðmundssonar, og mun næsta blað geta fært greinilegri upplýsingar um þessa hina drukknuðu menn; en 4 af fiskiförum þessum fundust rekin á Akranesi, 2 að morgni 29. [mars] en hin 2 morguninn eftir; í öðru þeirra, er rak upp á Innrahólmi fyrradaginn, var lík eins manns, en annar var útbyrðis við skipið, flækt í stjórafæri og öðrum reiðskap, „EE“ var saumað í nærföt þess er í skipinu var og sömu stafir á signeti, er á honum_fannst (það er nú afhent á skrifstofu þessa blaðs). Lík Símonar Teitssonar fannst rekið síðarnefndan dag upp í hólmann hjá Ytra-Hólmi og þekktist þegar. En eigi var hér með lokið mannskaðanum, þótt ærinn mætti virðast orðinn. Föstudag 1. [apríl] var veður fremur gott víðsvegar hér syðra, og reri almenningur yfir allt; hefur og eigi annað spurst en að öllum hafi lenst vel fjær og nær og hrakningslaust. En er Pétur Jónsson, bóndi á Grjóteyri í Kjós og hreppstóri þar í sveit, sigldi nú upp á áliðnum degi til lendingar einnar þar við „Tangabúðina" „Bjeringstangann") í Brunnastaðahverfinu, var hann að sögn eigi frekar en svona vel hlaðinn af fiski, virtist reyndar komin kvika nokkur í sjóinn, enda sagði hann til háseta sinna, — þar sem hann sat undir stýri á uppsiglingunni „sitjið nú laust heldur og liðugt piltar, þegar þessi kemur", og í sama vetfangi reið holskefla, er hásetar eigi höfðu tekið eftir á skipið, og tók upp í mið siglutrén; færðist þá skipið óðar í kaf og hvolfdi síðan, en alla mennina tók útbyrðis; komust þeir þá brátt á kjöl nema Pétur formaðurinn, honum skaut aldrei upp svo að sæist; en um skammt kom nýtt ólag og skolaði þeim öllum af kjölnum, en þó náðu þangað 2 þeirra í annað sinn, og var þeim báðum einum bjargað og það með miklum dugnaði og fylgi af Magnúsi Eyjólfssyni bónda í Lykkju, er var fyrir nokkru lentur, en varð undan öllum öðrum til að manna skip sitt og fara út, en atburður þessi varð talsvert frá landi. — Að meðtöldum þeim 2 Skagfirðingum, er fórust á Mýrarhúsabátnum og getið var í síðasta blaði og þeim 4, er fyrr var getið að út tók af strandskipinu Cauchoise, þá hafa hér farist í sjó samtals 35 manns í veiðistöðvunum innanverðan Faxaflóa um næstl. ½ mánuð.

Enn segir Þjóðólfur af skiptöpum - bæði 16. og 30. apríl og svo í samantekt þann 18.maí:

[16.apríl]: Af skipströndunum vestur um Mýrar er það enn fremur að segja, að brátt eftir að þau tvö frakknesku fiskiskipin, sem fyrr var frá skýrt að orðið hefði að skipbroti, nóttina milli 28. og 29. [mars], og sem hétu annað St. Joseph, frá Portrieui, og hitt Puebla frá Dieppe — það var nálægt Gömlueyri á Mýrum, og þar björguðu skipverjarnir sér á land, — sannspurðist, að 20 lík af frakkneskum sjómönnum væri fundin rekin vestur um Staðarsveit, og hið 21.? nokkru vestar og all-langt frá, svo að auðsætt þykir, að þar um slóðir hafi hlotið að farast hið 3. skipið; og enda eigi líkindalaust, að jafnvel 4. skipið hafi tapast hér við austanverðar Mýrarnar, þar sem um framanverða fyrri vikuna hafði rekið farvið og annað góss á land við Hjörtsey og þar umhverfis, en ekki þykir það geta verið neitt af Gömlueyrarskipunum, og því síður hinu, sem dauðu mennirnir reknu voru af, sakir þess að veðurstaðan hafði verið þar, eins og hér var, öll af austurátt. — 12.? þ.m. rak frakkneska fiskiduggu, „L'Independent" upp undir Býasker á Miðnesi, skipverjar höfðu verið 21, og drukknuðu 7 þeirra, og varð að strandi. — Samtals 9 frakknesk fiskiskip hafa hleypt hér inn undanfarna daga, 4 löskuð, 2 með veika menn; 7 af skipum þessum lágu hér enn í morgun.

[30.apríl] Í [mars] fórst í hákarlaróðri skip eitt frá Finnstaðanesi á Skagaströnd, og týndust allir mennirnir, er á voru, 4 að tölu, og var mannaval að dugnaði, eftir því sem sagt er; formaðurinn var Sigurður Guðmundsson frá téðum bæ; ... Skiptapinn frá Keflavík undir Jökli, sem fyrrvar getið, bar að fimmtudaginn 20.janúar, með þeim atvikum að skipið var í sátri þennan dag fyrir fisk, og var nýbúið að vinda upp segl til að halda til lands; strax við fyrsta „rið" (sjó) hálffyllti skipið, svo formaðurinn, Bjarni frá Drápuhlíð, skipaði dragreipismanninum, er heitir Jón Sveinsson, kenndur við Hóla í Helgafellssveit, að „lækka", en stóð fast fyrir honum í blokkinni, svo að eigi lét að, reið þá samstundis að skipinu annað "riðið" og hvolfdi því þá þegar; von bráðar komst yfirborð skipverja á kjöl, en skipið tók þá veltu og alla mennina af kjölnum; en einir 3 náðu aftur að komast á kjöl, er Hákoni formanni frá Hellu þar í Keflavík (heldur en á „Sandi"), sem þar lá fyrir fisk eigi alllangt frá, auðnaðist að bjarga fyrir snarræði sitt; hann var að „draga lóðina", er hann sá skipið á hvolfi, og mennina á kjölnum, skar hann lóð sína í sama svip, og tók stjórann og fór sem hraðast þangað, er hinir voru í lífsháskanum; það var formaðurinn og dragreipismaðurinn, er fyrr voru nefndir, og Jón Gíslason frá Orraholi á Fellsströnd hinn 3. En hinir 6 drukknuðu allir.

[10.maí] Eftir því sem spurst hefir og minnst hefir verið smám saman í undanförnum blöðum Þjóðólfs, hafa um þá 3 næstliðnu mánuði af þessu ári drukknað í sjó samtals 62 manns; 46 hér á Suðurlandi, 8 norðanlands og 8 vestanlands.

[18.maí] Um skipaströnd frakkneskra fiskimanna fyrir Mýrasýslu og Staðarsveit í mannskaðaveðrinu 23.—29. mars, eftir að búið var að ganga og kanna rekana til hlítar strandlengju frá Miklaholti og út að Vatnsholtsá, og að selja allt, sem að landi bar, við opinbert uppboð dagana 20, 21. og 22. [apríl] ... þykir nú helst mega ráða, eftir því sem frá er skýrt í Stykkishólmsbréfum 4.-5. [maí], að fiskiskip þau, er hafi farist þar um slóðir, hafi verið samtals 6, auk þeirra 2, er fórust fyrir Gömlueyri og fyrr er frá skýrt. Alls ráku þar vestra 28 lík, er öll voru jörðuð að Staðastað; aðeins eitt líkið þekktist af fingurhring úr gulli, er sá maður bar, því innan í hringinn var grafið „L.le Corf", efnaður skipstjóri að sagt er, enda hafði einnig fundist á honum talsvert af gullpeningum. Eigi fundust reknar nema 2 fjalir, er bæri með sér nöfn skipanna, önnur í Miklaholti með nafninu Louis Philippe", hin vestar með nafninu „Josephine Binic“.

Apríl. Mjög kalt um tíma, en skánaði heldur þegar á leið. 

Norðanfari birti þann 1.júní fregn eftir bréfi úr Garði í Kelduhverfi, dagsett 26.apríl:

Á þriðjudaginn þann 12. [apríl] var í blíðviðri, sólskini og hægri sunnanátt, þilskipið „Veturliði" — eign ekkju Aðalbjargar Halldórsdóttur á Bakka á Tjörnesi, sett fram til hákarlaveiða, en þegar það var nýkomið á flot, snerist veðrið til norðurs með ofsa og stórsjó, samt gátu skipverjar búið svo um, að það lá fast fyrir akkerum, fóru þá 4 hásetarnir í land, eftir þurrum fötum og fæðu handa sér og þeim sem á skipinu voru, en litlu þar eftir hvolfdist skipið í einni svipan svo brot af möstrunum fóru að reka í land. Við þetta hörmungatilfelli drukknuðu ungir og efnilegir 6 menn.

Maí. Allgóð tíð og hlý, einkum þó síðari hluta mánaðarins, nokkuð var þó kvartað um næturkulda og sömuleiðis virðist hafa verið kalt við sjávarsíðuna um landið norðanvert. 

Norðanfari segir af tíð og hafís þann 1.júní:

(Af Vesturlandi). Veturinn var þar yfirhöfuð góður, og betri fyrri hluti hans, en hér á Norður- og Austurlandi. Á þorranum voru hlaðnir grjótgarðar og nokkrir sem byrjaðir voru á túnasléttun. ... Alltaf öðru hvoru, hefir tíðarfarið verið hér (við Eyjafjörð) kalt og með smáhretum og úrkomum, og oftar meiri og minni frost á nóttunni, en dag og dag gott veður og sunnanátt til landsins, en norðan eða austan til hafsins, sem haldið hefir hafísnum nær og fjær landi og sumstaðar landföstum, því fyrir skömmu fréttist hingað, að hafþök væru af ís frá því vestan fyrir Grímsey og austur fyrir Vopnafjörð, og víða á þessu svæði ísinn landfastur.

Júní. Allslæmt hret gerði snemma í mánuðinum, síðan var veður óstillt, en varð síðan aftur betra. Sem heild var mánuðurinn kaldur. 

Þann 22.júní getur Séra Þorleifur í Hvammi í Dölum um snjóhríðarkrapa. 

Þjóðólfur segir þann 11.júní: „Alla liðna viku kalsa-norðanstormar og gaddur til sveita“.

Gangleri (ódagsettur) rekur fréttir frá 1.apríl til 30.júní:

Tíðarfar hefir verið yfir höfuð að tala mjög gott, allan seinni part vetrarins, en þó sér í lagi á Suður-og Vesturlandi; og í sumum sveitum er veðurátta talin hin besta er menn muna eftir, svo sem í milli Þjórsár og Mýrdalssands. Snjór hefir allstaðar fallið mjög lítill, en umhleypingasamt hefir oft verið og frost nokkur. Á Norður- og Austurlandi hefir líka seinni partur vetrarins mátt heita góður og einkar snjólítill, en oft hafa hörkur verið all miklar þá hafátt hefir gengið, því hafís hefir sífellt verið fyrir norðan land og það allt suður fyrir Héraðsflóa að austan. Oft hefir ísinn á ýmsum stöðum verið landfastur, en þó einkum við Langanes; enda voru verslunarskip frosin inni á Austfjörðum, og komust eigi norður fyrir land allt fram í fardaga; tíðarfar hefir líka eftir því sem sögur hafa af borist nú í vor, verið kalt, eða kaldara en annarstaðar, á öllum útkjálkum austanlands og í nyrðri hluta Þingeyjarsýslu, en þó mun nú gróður vera kominn þar hér um bil í meðallagi á öllum úthaga, en tún kvað vera lakari, því þau hafði kalið mjög af vorhörkunum. Hér um Eyjafjörð, og víðar er til hefir frést upp til sveita, má fullyrða að grasvöxtur sé kominn í betra meðallagi, svo til góðs grasárs horfir, enda hefir grasveður oftast verið allgott, því þótt stundum hafi verið nokkuð kalt, þá hafa þó oftast komið hlýindi upp á og vætur góðar. Seinustu vikuna af maímánuði var hér hiti mikill, svo hann náði allt að 20 gr. á R [+25°C], en úr hvítasunnu [5.júní] eða hinn 8. [júní] og allt fram yfir trínitatis [12.júní] kólnaði mikið; gjörði þá snjó dálítinn, bæði á útkjálkum og fram til dala með frosti um nætur; síðan og til Jónsmessu hefir veðurátta líka verið heldur köld og óstillt, en nú hlýtt orðið aftur; í kuldum þessum kom nokkur kyrkingur í grasvöxt, en þó eigi mikill, því gróður var orðinn kjarkmikill.

Norðanfari segir fréttir af veðri og skepnuhöldum 27.júlí - og birtir úr bréfum:

Veðuráttan hefir yfirhöfuð í vor, verið hér á Norðurlandi oftast þurr en köld og stundum meiri og minni frost, einkum til fjalla og uppsveita; grasvöxturinn er því minni en horfur voru á um hvítasunnu [5.júní], einkum á mýrlendi; jörð er líka sumstaðar kalin. Tún og harðvelli er sagt víðast sprottið í meðallagi. Skepnuhöldin eru hér að kalla hvarvetna hin bestu. Málnyta er víðast sögð í meðallagi. Flestir byrjuðu nú heyskapinn með fyrra móti.

[Borgarfirði 24.júní] Vetur og vor í betra lagi, þó hefir oft í vor verið næðinga- og frostasamt einkum á nóttunni hér upp til fjallanna, og grasvöxtur því fengið hnekki, ekki síst utantúns.

[Reykjavík 24.júní og 1.júlí] Tíðin er indæl bæði til sjós og sveita, en ákaflegur grasmaðkur er sagður í Mýrdal austur og í Rangárvallasýslu, sem eyðileggur allt gras bæði á túnum og útjörð.

[Seyðisfirði 1.júlí] Veðuráttan hefir fram um mánaðamótin verið mjög storma- og vætusöm, en nú lítur út fyrir umskipti til batnaðar.

Júlí. Votviðrasamt syðra, en þurrara um landið norðaustan- og austanvert. 

Norðanfari birti þann 17.september bréf úr Berufirði, dagsett 29.júlí:

Almenn umkvörtun er undan grasbresti, og kenna menn kuldakasti um eða eftir hvítasunnuna [5.júní]. Aflast hefir nokkuð vel síðan fór að sumra. Æðarvarp hefir brugðist.

Ágúst. Heldur votviðrasamt suðaustanlands, en annars betri tíð. Hlýtt var í veðri, nema e.t.v. við sjávarsíðuna nyrðra og eystra. 

Norðanfari birti þann 17.september bréf að austan, dagsett í ágúst:

[Norðfirði 18.ágúst]: Grasvöxtur í rýrara lagi á túnum og eigi meira enn í meðallagi á engjum, harðvelli varla í meðallagi. Málnyta rýr hjá almenningi. Heyskapartíð góð, nema þessa viku óþurrkar.

[Fáskrúðsfirði 24.ágúst]: Mesti grasbrestur er á túnum og engjum, og versta ótíð af stormum, kalsa og rigningum í allt vor.

[Reyðarfirði 31.ágúst]: Mestu óþurrkar hafa verið hér í Reyðarfirði og fáir hafa náð töðu sinni óskemmdri, en í næstu sveitum hefir gengið betur, þar sem þokan ekki hefir skyggt á jörðina. Afli er hér út í firðinum, en lítill innar.

September: Fremur kalt og úrkomusamt. Síðari hlutinn hlýrri. Mikil hvassviðri gerði í mánuðinum.

Þann 7.september segir séra Þorleifur í Hvammi: „Kóffjúk og alsnjóa að nóttu, blindél“.

Gangleri - ódagsettur - rekur tíðarfar frá júlí fram til septemberloka:

Tíðarfar hefir yfir höfuð að tala, mátt heita í meðallagi gott. Í Skagafirði og Eyjafirði var tíðarfar hið besta allan júlímánuð og fram í miðjan ágúst, á þeim tíma heyjaðist líka vel í téðum sýslum og nýting varð hin besta; en á þeim tíma hafði á Austfjörðum og á Suðurlandi og allt norður í Húnavatnssýslu verið heldur votviðrasamt, svo hey manna höfðu hrakist nokkuð, og á Suðurlandi allmikið. Seinnipartur ágústmánaðar var hér nyrðra nokkuð vætusamur, en þann tíma hafði betri þerrir verið á Suðurlandi og annarstaðar þar sem óþurrkar voru áður. Eftir höfuðdag gjörði hér á Norðurlandi allmikið hret, er hélst til hins 10. september, með norðaustan hafátt, úrkomu mikilli og snjóhríð á fjöllum og það víða allt ofan í byggð, féll þá svo mikill snjór, að víða var ófært yfir fjöll, og við skaða lá með afréttarfé; en snjóinn tók brátt upp aftur, svo ekki hefir fé drepist það teljandi sé. Hret þetta gjörði mikinn hnekkir með heyföng manna, þar víða varð eigi verið við heyverk um viku og þar yfir. Um 10. þ.m. hefir líka kalt verið á Suðurlandi og gjört þar töluvert frost, svo t.d. tjörnin við Reykjavík hafði skænt nokkuð og ekki tekið af í tvo daga. Seinnipart mánaðarins hefir verið góð veðurátta, og oftast nær sunnan og vestan hlýindavindar, svo allir hafa náð heyrum sínum vel þurrum; en stundum hafa komið ofsaveður, t.d. hinn l. svo við tjóni hefir legið sem síðar mun sagt. Eftir því sem fregnir hafa af borist, má víst telja heyafla manna í fullu meðallagi, nema ef vera skildi á einstaka útkjálka þar sem grasvöxtur var rýr.

Aðfaranóttina hins 21. september og allan þann dag og aftur fram á nótt var fjarska sunnan- og vestan veður, fauk þá allvíða nokkuð af heyjum, — sem komin voru þó undir þak, — bæði hér og um Skagafjörð; líka fuku þök af húsum og stykki úr veggjum. Tvö timburbús höfum vér frétt að raskast hafi á grundvelli sínum, annað var kirkjan á Sjávarborg í Skagafirði, hafði hún næstum farið af grundvellinum; hitt var allstórt timburhús í Syðrihaga vestanmegin Eyjafjarðar.

Þjóðólfur segir þann 11.nóvember frá skipstrandi þann 15.september:

[Þ.15. september] þegar jagtin Vilhelmin Söeborg, skipstjóri Heinzemann, eign agents H.A.Clausens í Kaupmannahöfn en fermd með 190 tonnum hákarlslýsis er kaupmaður Sveinn Guðmundsson átti, lá seglbúin til Hafnar þar rétt fyrir utan skipaleguna við Búðir, rak hana þar í land, í hvassveðri, og laskaðist svo að ekki var sjófær svo að selt var bæði skip og farmur við uppboðið; mennirnir komust allir af lífs og heilir.

Norðanfari segir af tíð þann 17.september:

Síðan fyrir höfuðdag hefir hér verið mikil ótíð, fyrst rigningar og síðan fannkoma, svo sumstaðar varð alhvítt í byggðum. Víða til fjalla og afrétta kvað vera illkleyf fönn, svo líklegt þykir að fé hafi þar fennt, og í illviðrunum mikið hrakast. Sumstaðar er og kvartað yfir dýrbíti. Fyrir áfellið voru bestu horfur á því að fé mundi verða hið vænsta og gott til frálags. Vegna óþerranna og ótíðarinnar, sem nú er búin að standa í meir enn hálfan mánuð, er víða sagt fjarska mikið úti af heyjum, svo ef þau hrekjast mikið eða nást ekki, hnekkir það mjög heyaflanum; en það er að vona, að úr þessu rætist, og að enn sé í haust góð tíð fyrir hendi. Eftir seinustu fréttum að sunnan, þá hættu óþerrarnir þar, þegar þeir byrjuðu hér, og menn náðu þá heyjum sínum þar meira og minna hröktum, og töðurnar sumstaðar forskemmdar, jafnvel maðkaðar.

Norðanfari birti 29.október fréttir úr bréfum sem rituð voru í september:

[Að austan - ótilgreindur staður, 8.september] Héðan er allt að frétta bærilegt — tíð og heilsa manna um þessar mundir — því þó nú hafi gengið óþurrkar og kuldar rúma viku þá er það lítið að telja þegar minnst er hinnar löngu blíðu, sem var hér alla tíð síðan í 8. viku sumars. Það er ein hin stöðugasta blíðutíð, sem ég man eftir. Frostin sem komu eftir hvítasunnu [5.júní] kyrktu grasvöxtinn, svo lítið spratt lengi á eftir og varð mikill grasbrestur, en alltaf var að spretta fram undir höfuðdag, svo sum jörð varð á endanum sprottin í meðallagi, einkum þurrlendi. Mýrar hafa verið mikið lélegar hér á uppsveitum, nema þar sem vatn hafði staðið yfir framan af, þar spratt með besta móti. Fyrir grasbrestinn eru heyföng heldur lítil enn þá, mun verða í meðallagi ef það hirðist sem nú er úti. Í þessu hreti hefir snjóað á öll fjöll og víða í byggð. Lengi voru óþurrkar hér í Suðurfjörðum, meðan blíðurnar stóðu, þokur og úðar, þegar þurrviðri, hiti og sólskin var í Héraði.

[Melrakkasléttu 17.september] Síðan snemma í júlímánuði og til þess viku fyrir höfuðdag, var hér þægilegt tíðarfar, oftast suðaustlæg átt, en úr því gekk í hafhryglu með áhrunarigningum og kulda, sem fór vaxandi, og 5. [september] féll snjór yfir fjöll og byggð, en þetta varaði skamma stund, því næstliðna viku hafa gefist frægustu þerrar, svo bæði taða og úthey, sem úti var í áfellinu, hefir fengið bestu hirðingu. Grasspretta varð á endanum í meðallagi á úthaga, en vellir bráðónýtir af kali vegna vorkuldanna, voru þó geymdir venju framar eftir sprettu.

[Suðurlandi 12.september] Mikill hefir verið munurinn á veðrinu fyrir norðan og hér í sumar; fyrir norðan hafa verið þurrkar og æskilegasta veður, en hér einlægar svækjur og rigningar nálega í 2. mánuði, eða í júlí og fram yfir 20 ágúst. Síðan hafa hér verið þurrkar og kuldar, og frost nálega á hverri nóttu.

Þjóðólfur rekur veðráttu sumarsins í pistli þann 26.september - og segir einnig af ofsaveðri og skipströndum:

Hér á Suðurlandi, að minnsta kosti austur að Skeiðará, hófust rigningar og óþurrkar með lognmollum þegar í byrjun sláttarins, seint í 13. viku sumars, og hélst sama veðrátta við hundadagana út, svo að almennt má segja, að varla var baggi nokkurs staðar í garð kominn 23. ágúst, og leiddi af því, að töður allar voru meir eða minna hraktar, og jafnvel skemmdar, nema þar sem snemma var tekið til sláttar, svo sem í Viðey og á Bessastöðum. Sama veðurlag gekk yfir Borgarfjörð og allt Vesturland og vestari hluta Húnavatnssýslu; þó voru undantekningar nokkrar, svo sem hér í Kjósinni og fram til dala í Borgarfirði; þar komu flæsudagar svo, að töður náðust þar mjög lítt hraktar. Í Múlasýslum aftur á móti og mestum hluta Norðurlands er sagt að hafi verið þurrkatíð góð allan túnaslátt og nýting á heyjum hin besta. Að hundadögunum liðnum þornaði hér upp, og varð hér hin besta nýting á útheyi 3 vikna tíma; en nú hefir hinn síðasta hálfan mánuðinn aftur brugðið til óþurrka, svo að heyskapur varð sökum þess mjög endasleppur. 4.—11. [september] var hér norðanstormur allmikill og kuldi, og snjóaði þá aðfaranótt hins 7. talsvert niður eftir Esjunni; en í Þingeyjarsýslu og Eyjafjarðarsýslu snjóaði um þá dagana svo á fjöllum, að kviðsnjór varð, en slyddubylur í byggðum, en sagt er, að minna muni hafa orðið úr snjókomunni þar vestur undan.

Nóttina milli 21. og 22.[september] kom hér syðra slíkt ofsaveður af suðri, að menn minnast varla slíks, og hélst mestallan hinn 21. Skip það, sem getið er um hér á undan að komið hafi hingað til konsúls Smiths, lá hér á höfninni, og var aðeins búið að flytja úr því um 200 tunnur salts; en milli hádegis og dagmála tók það að reka undan, og var þá höggvið úr því annað siglutréð, en það hjálpaði eigi, og rak skipið upp á sker við Engey sunnanverða, og laskaðist þar, svo að mest það salt, sem í því var, rann í sundur og ónýttist, og við skipið eigi gjörandi hér. Skip kaupm. W. Fischers, Nancy, skipstjóri H. Fischer, sem kom frá Liverpool hinn 19.þ.m., hlaðið með salt, hamp og steinolíu, lá þá á Vogavík syðra, með því að flytja átti nokkuð af saltinu þar í land, en skip þetta rak upp þegar um nóttina, skömmu eftir að ofviðrið datt á, og rak á land, og brotnaði svo og skemmdist, að eigi varð sjófært. Hampurinn náðist allur, en saltið fór mestallt, og munu bæði þessi skip að líkindum verða seld við opinbert uppboð, og salt það, sem bjargað hefir orðið. Stórskaðar hefir enn eigi frést hingað að orðið hafi aðrir af óðviðri þessu, en hér á nesinu tók upp nokkur skip og báta, er löskuðust; trjágrindur féllu hér víða um í bænum, og helluþak reif hér nokkuð á einu húsi. Skip lá á Eyrarbakkahöfn, og slitnuðu festarnar, er það var bundið með í skerin og kastaði sjórinn því síðan langt á land upp; er reyndar sagt, að það sé heilt að öðru en því, að undirkjölurinn hafi farið undan, en óvænt þykir, að það verði sett á sjó, og muni því verða höggvið upp.

Október. Hlýtt í veðri. Rigningasamt austanlands, en lengst af þurrviðrasamt á Vesturlandi. 

Norðanfari greinir frá tíð í pistli 29.október:

Frá því 12. september næstliðinn og til þess 16. [október], var hér norðanlands stöðug sunnanátt og veðurblíða og suma daga 10—16 stiga hiti á R [13 til 20°C]; en þann 17. brá til norðanáttar, úrkomu og snjóa, svo víða kom mikil fönn í byggðum, og að sínu leyti meiri til innsveita og dala enn á útkjálkum, Nóttina hins 19 þ.m. var 8 gr. frost. Frá þeim degi fór veðrið að hlýna og sjaldan verið frost, en úrkomur fleiri daga, svo snjóinn tók upp í byggðum að mestu. Dagana 23.—25., var hér aftur öll þau dægur stórrigning, en snjókoma til fjalla. Af Suður-og Vesturlandi hefir nýlega frést hingað, að þegar góðviðrin gengu hér, þá hafi þar verið mikil ótíð í hvassviðrum og rigningum. Vegna hinnar hagstæðu veðuráttu, er var hér norðanlands yfir allan heyskapartímann, nema áfellisdagana í september, urðu heyföng manna víðast með meira móti, og nýting á þeim nálega allstaðar með besta móti. Ofsaveður var hér eitthvert hið mesta 21. og aftur um nóttina hins 28. [september], urðu þá víða miklir skaðar og skemmdir á heyjum og húsum t.a.m. á Kjarna í Möðruvallaklausturssókn, tók úr umbúnum heyjum 60—70 hesta af töðu og útheyi; í Syðri-og Ytri-Haga á Árskógsströnd 20—30 hesta af töðu og útheyi; á Syðrihaga ýttist stórt timburhús eitthvað til á grundvelli sínum og hefði farið um koll, ef eigi hefðu staðið sperrur við það. Á Völlum og Tjörn í Svarfafardal misstust af engjum á hverjum bænum fyrir sig, 20—30 hestar af heyi. Á Litlu-Hámundarstöðum tók baðstofuna báða veðurdagana ofan að veggjum, en skemmu alveg úr tóftinni á Stóru-Hámundarstöðum Fjós fauk á Hellu ofan að veggjum. Víða var það, sem veðrið braut minna og meira af veggjum og svipti þökum af húsum inní rjáfur og rafta. Á Kvíabekk í Ólafsfirði fuku af engjum hér um 60 hestar af heyi, og úr Gegnishólma, sem er millum Héraðsvatna í Skagafirði fuku 60 hestar af heyi. Kirkjan á Sjávarborg hafði ýst út af grundvelli sínum 6—8 álnir á annan veginn en 2 álnir á hinn.

Norðanfari birti þann 21.janúar 1871 bréf að austan:

[Breiðdal, 12.nóvember] Kuldakastið eftir hvítasunnu olli því, að grasvöxtur varð hér í minna lagi, og sumstaðar kól útjörð til skemmda en tún minna, en þó nokkuð; allt fyrir þetta hefir heyjast vel í meðallagi og góð hirðing á heyi. Um og eftir veturnæturnar gengu hér dæmafáar rigningar, svo hús hröpuðu og hey skemmdust sumstaðar.

[Norðfirði, ódagsett] Hausttíðin hefir mátt heita hin besta hér fyrir austan, að sönnu komu hér um veturnæturnar gróf rigningaköst, svo að víða hlupu skriður á beitilönd og engi manna. Flestir heyjuðu nú með betra móti.

Nóvember. Lengst af hlýtt og tíð almennt talin góð. 

Norðanfari greinir stuttlega frá tíð þann 28.nóvember:

Veðuráttan, hefir nú um tíma verið mjög úrkomusöm, og stundum stórrigning í byggð en bleytuhríð til fjalla, og nú sem stendur mun hér um flestar sveitir vera, vegna áfrefða og storku, mjög slæmt á jörð, nema fremst til dala og upp á fjöllum, hvar talsverður snjór er kominn.

Þann 20.desember fór Þjóðólfur yfir hausttíðina:

Eins og fyrr var frá skýrt, varð heyskapurinn mjög endasleppur allstaðar hér sunnanlands sakir stormviðra og illviðranna er gengu hér allan síðari helming september, en framanverðan þann mánuð urðu miklir gaddar hér syðra, en féll allmikill snjór norðanlands, einkanlega fyrir norðan Öxnadalsheiði og það austur til Múlasýslna; urðu um þær sveitir innistöður sakir snjókyngisins, og tók þar fyrir allan heyskap um rúman vikutíma. Aftur hefir allan október og nóvember mátt kalla hreina sumarblíðu til landsins og það víðsvegar yfir allt land að kalla má; eður þá víst um allt Vesturland og norður að Öxnadalsheiði, og austur til Breiðamerkursands að sunnan; úr Hornafirði eru skrifaðar miklar rigningar allan október, og svo, að nokkrir bændur áttu þar enn hey úti undir mánaðarlokin og þó engir að mun. Fyrir norðan Öxnadalsheiði gengu í fyrra mánuði [nóvember] krapaveður og bleytubylir með áfreðum þegar á mánuðinn leið, og það svo að hagskart mjög var þá orðið um Öxnadal eftir bréfum þaðan 24.[nóvember]; þá hafði þar aldrei komið meira frost en 5°R [-6°C]. En í öðru bréfi úr Skagafirði um sama mund er sögð hin besta og blíðasta tíð, svo hefir og verið allstaðar hér sunnanlands, allt fram til 16. [desember]; eigi sést snjór á jörð nema á efstu fjallatindum og frostlaust að öllu, oftari allan [nóvember]+ 5—8°R [6 til 10°C]. En sakir þess hvað töður manna nauðhröktust hér sunnanlands og í nærsveitunum hér að vestanverðu, þá er almenn kvartan yfir einstaklegum málnytubresti af kúm hér yfir allt.

Þess hefir og verið ógetið, af því engi vísbending kom um það til Þjóðólfs fyrr en nú um veturnæturnar, að næstliðinn vetur urðu 2 menn úti vestanlands, vinnumaður frá Rauðamel ytri, og kvenmaður einn á Fróðárheiði; hvorugt þeirra nú fundið um byrjun október.

Desember. Fremur hlýtt framan af og tíð almennt góð. Heldur síðra er á leið og fennti þá nokkuð fyrir norðan. 

Gangleri segir frá tíð í ódagsettum pistli undir lok árs:

Tíðarfarið hefir mátt heita hið besta allt til skamms tíma, og einkar frostalítið, allstaðar þar sem til hefir spurst. Hér norðanlands var góð hláka fyrripart októbermánaðar, en síðan stilling og dálítil frost til hins 24., að þá gjörði norðaustan hafátt og rigningar miklar í byggð, en snjóhríð á fjöllum, og hélst það því nær til mánaðarloka. Með nóvembermánaðarbyrjun þiðnaði aftur svo alla fönn tók upp og ár urðu marþíðar sem á sumardag; síðan kom stilling, oftast góðviður og frostlítið til hins 20., að þá gjörði norðaustan bleytuhríð; kom þá fönn allmikil á fjöllum og áfreði í byggð, svo jarðskarpt varð nokkra daga. Þá þiðnaði aftur um mánaðamótin, svo alla fönn tók upp og ís rann af ám og vötnum; frysti svo og hélst góð tíð til hins 11.desember, að þá gjörði fannkomuhríð af norðri, er haldist hefir að öðru hvoru til hins 20.; allmikill snjór er því nú kominn hér nyrðra, en beit er þó víða allgóð, þar sem til jarðar nær, því snjó þenna lagði á í hreinu. Frá því um sólhvörf í fyrra, að tíðarfar gekk til batnaðar, hefir árferðið mátt heita mjög gott og afleiðingasælt, bæði hvað veðuráttu og afla hefir snert.

Norðanfari birti þann 27.febrúar 1871 úr bréfi úr Múlasýslu þar sem farið er yfir tíðarfar ársins 1870 þar um slóðir:

Árið, sem nú er nýliðið, var eitt hið besta sem lengi hefir komið yfir okkur hér á Austurlandi í flestum sveitum. Frá því batinn kom um og eftir þrettándann í fyrra vetur, var jafnan auð jörð eða nógar jarðir í flestum sveitum hér og vetrarveðrátta harla góð allan veturinn það eftir var — fór snemma að gróa og skepnur gengu furðu vel undan, svo bágur sem undirbúningurinn var í fyrrahaust — féð margt og heyin lítil og skemmd. Um sumarmálin komu bleytu snjóveður og fraus krap, og snjódriftir, einmitt þegar gróðrarlíf var komið í rætur. Af þessu kól tún býsnamikið og eins þurrlendi í úthaga einkum í sumum fjarðasveitum og töluvert í Héraði. Eftir það var vorið eitt hið besta og lánaðist sauðburður vel. Var kominn mikill gróður um hvítasunnu [5.júní]. — En þá gerði kuldakast með snjóhreytu og næturfrostum. Þetta kyrkti grasvöxtinn og sýndist lítið spretta einar 3 vikur á eftir, þó tíð væri hin blíðasta. Fyrir þetta varð grasvöxtur lítill víðast hvar nema á vatns- og flæðiengjum, sem vatn lá yfir í frostunum. Sumartíðin var og hin allrabesta í Héraði, en þokur og muggur víða í fjörðum, svo töður hröktust meinlega. Í Héraði varð heyjanýting hin allrabesta, en heyin lítil. Um höfuðdag kom illviðrakast með snjó í byggð á sumum stöðum. Mátti þó víðast vera við heyskap nema 1 til 3 daga og losaðist víða töluvert af heyi. Eftir það komu bestu þurrkar og blíðutíð frameftir haustinu. Hirtust heyin vel. Um haustverslunartímann var og lengst af besta tíð. Undir vetur komu rigningar einkum í fjörðum, en síðan öndvegistíð og hélst hún lengst af það sem eftir var ársins — og var varla neinstaðar gefið fé nema lömbum, fram að nýári. Létt þykja mönnum heyin.

Norðanfari birti þann 13.júlí 1871 þýðingu á bréfi [J.H.=Jón Hjaltalín?] sem birtist í Berlinske í Kaupmannahöfn 17.nóvember 1870:

Reykjavík 12. október 1870. Bæði síðastliðið sumar og haustið, sem nú er þegar á enda, hefir verið mjög gott hér á landi. Hitinn var óvenjulega mikill, og jafnvel þótt næstum sífelldar þokur og rigningar hnekktu heyskapnum nokkuð, varð hann þó allgóður, því að í lok ágústmánaðar létti rigningunum, og í septembermánuði var mjög þægileg og hlý veðrátta; á Norðurlandi varð heyskapur jafnvel með besta móti, því að þar verður jafnan minna af rigningunum, með sunnanátt en á Suðurlandi, og valda fjöllin því: þau liggja í útnorður og austur, og dregst því regngufan frá sjónum sunnan að þeim og á það sér og stað í öllum löndum, þar sem fjöllin liggja í austur og vestur eð í útnorður og landsuður. Hin stöðugu, hlýindi og miklu rigningar á heitasta tíma árs hafa gjört það að verkum, að menn muna eigi til að svo vel hafi leyst af fjöllum sem í sumar. Hitinn í sjónum var og í meira lagi (í ágústmánuði komst hann upp í 12°R [15°C]), og hefir hann sjálfsagt unnið talsvert á hafísnum frá Grænlandi, sem vanur er að liggja í stórum spildum norðan fyrir landinu.

Lýkur hér að sinni frásögn og samantekt hungurdiska um árið 1870. Fáeinar tölur eru í viðhenginu.  

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• tölur ársins 1870 (ekki margar)

Athugasemdir

[Guðjón Bragi Benediktsson, 9.8.2020 kl. 14:19]

Þú ritar:

"Árið 1870 markaði ákveðin þáttaskil, þá komu allt í einu fjórir hlýir mánuðir og í fyrsta sinn síðan 1857 að svo margir mánuðir sama árs væru hlýir. "

Þessi setning er að mínu mati óskiljanleg.  Ætlaðir þú að rita að árið 1870 hafi komið fjórir hlýir mánuðir og  þá hafi slíkt ekki gerst síðan 1770?

[Trausti Jónsson, 9.8.2020 kl. 15:03]

Átta mig ekki á athugasemdinni - hvar kemur 1770 inn? Það stendur 1857 og það er það sem átt er við. Það komu fjórir hlýir mánuðir 1857 og síðan aftur 1870 - en ekkert ár þar á milli voru hlýir mánuðir jafnmargir eða fleiri saman árið.