Af hitafari á Vestur-Grænlandi - og fleiru

Lesendur hungurdiska kannast vonandi orðið vel við hitasveiflur síðustu 200 ára eða svo á Íslandi. Við lítum nú til Vestur-Grænlands. Mælt hefur verið í Nuuk (Godthaab) nokkurn veginn samfellt frá 1866 en eldri mælingar á fáeinum stöðvum hafa verið notaðar til að giska á eldri tölur - á svipaðan hátt og giskað hefur verið á hita í Stykkishólmi fyrir 1846. Ekki hefur þó enn tekist að búa til samfellda röð lengra aftur en til ársins 1840 - eldri tölur eru á stangli.

Myndin sýnir þessa samsuðu. Hún fylgir röðinni frá Nuuk í aðalatriðum - sveiflur eru þær sömu. Súlurnar sýna einstök ár en rauða línan er 7-ára keðjumeðaltal - [sú tímalengd er alltaf í nokkru uppáhaldi hjá ritstjóra hungurdiska]. Á 19.öld vekur kannski helst athygli okkar hér að 8.áratugurinn er áberandi hlýrri heldur en sá 9. - og mesti kuldinn á þeim 7. ekki eins langvinnur og hér á landi. Þó er kaldasta árið 1863. 

Það hlýnaði hægt og bítandi undir lok 19. aldar og fyrstu 2 áratugi þeirrar 20. - rétt eins og hér á landi og eftir 1920 hlýnaði snögglega - líka eins og hér á landi. Eftir 1947 fóru hlýindin aðeins að gefa sig - ekki ósvipað og hér á landi líka. Hér á landi kólnaði strax 1965 og 1966 - en ívið síðar á Vestur-Grænlandi (sem ekki frétti strax af auknum hafís austan Grænlands) - en skömmu síðar kólnaði verulega þar líka. Kuldaskeiðið nýja stóð svo ámóta lengi á Grænlandi og hér - en sá var munurinn þó að síðasti þriðjungur þess - sem var heldur hlýrri hér á landi en þeir tveir fyrstu - var kaldastur, þá komu fjölmörg afskaplega köld ár í röð á Vestur-Grænlandi. Kaldasta árið í syrpunni var þó 1983 - í öðrum þriðjungi kuldaskeiðsins. 

Um aldamótin hlýnaði verulega - hlýindin hafa heldur gefið eftir allra síðustu árin. Árið 2015 var t.d. nokkuð kalt - en árið 2010 sker sig úr hvað hlýindi varðar - enda ótrúlega „ruglað“ ár á flestan hátt. 

Við skulum nú bera 7-árasveiflur í Nuuk og í Stykkishólmi saman - og skjóta Englandi inn í líka.

Hér er hiti í Nuuk á vinstri kvarða - og ferill blár, en hiti í Stykkishólmi á þeim hægri og ferill rauður. Hér má glöggt sjá að stærstu sveiflurnar eru í aðalatriðum samtíma - hliðrast í mesta lagi til um 2 til 3 ár - en nokkuð sitt á hvað. Athugið að það munar 5 stigum á kvörðunum. Sveiflurnar í Nuuk eru heldur stærri. Hlýindin um 1930 eru að tiltölu enn meiri þar en í Hólminum og kuldinn á síðasta þriðjungi kuldaskeiðsins síðasta miklu meiri. Núverandi hlýindi hafa ekkert gefið sig enn í Hólminum - en varðandi Grænland er rétt að hafa í huga að vægi ársins 2010 eins og sér er mikið - um leið og það datt út úr 7-ára keðjunni datt meðaltalið niður. 

Af myndinni sjáum við glögglega að Ísland og Grænland eru nágrannar í veðrakerfi heimsins.

Hér sjáum við sama feril fyrir Stykkishólm (rautt - hægri kvarði) - en á vinstri kvarða (blár ferill) er hiti á Mið-Englandi. Hér munar 6 stigum á kvörðunum tveimur. Samræmi er ekki sérlega mikið - jú, 20.aldarhlýskeiðsins gætir aðeins á Englandi, en ekki líkt því eins og hér (og á Grænlandi). Hlýindin á síðustu áratugum eru einstök á Englandi - og þar fór að hlýna heldur fyrr en hér - en hér munar enn ekki mjög miklu á núverandi hlýskeiði og því fyrra. 

Hlýindi síðustu áratuga einskorða sig ekki við norðurslóðir við Atlantshaf - eins og 20.aldarhlýskeiðið - þau eru miklu víðtækari.

Athugasemdir

[Björn Kristinsson (IP-tala skráð) 15.6.2020 kl. 10:13]

Mjög áhugavert.

Gæti verið að það sé einhver tímahliðrun á milli þessara staða ?  Og þá vegna smá breytinga á hafstraumum sem gætu tekið ákveðin ár að eiga sér stað.  Sérstaklega þegar kemur að löndum eins og Bretlandi (og þá mögulega vestur Evrópu).

[Torfi Stefánsson (IP-tala skráð) 15.6.2020 kl. 15:25]

Athyglisvert þetta sem Trausti segir um Grænland (Nuuk):

"hlýindin hafa heldur gefið eftir allra síðustu árin. Árið 2015 var t.d. nokkuð kalt". 

Ég man ekki til þess að hann hafi nokkurn tímann sagt það sama um Ísland, þrátt fyrir að nákvæmlega það sama hafi gerst hér á landi, a.m.k. hér á suðvesturhorninu. Ef mig misminnir væri fróðlegt að sjá tilvísun í umfjöllun um þetta hjá meistaranum. 

[Trausti Jónsson, 15.6.2020 kl. 23:33]

Björn - hliðranir eru tilviljanakenndar og á báða bóga. Torfi - það hefur ekki enn borið á neinni kólnun hér á landi - ekkert kalt ár komið í nærri 25 ár. Það kemur sjálfsagt - og þess verður þá getið.