Af árinu 1866

Eitt af mestu harðindaárum 19.aldar. Kaldasta ár mæliraðarinnar úr Stykkishólmi ásamt 1859 (meðalhiti 1,0 stig, 0,9 stig 1859 - en aðeins munar einum hundraðshluta sé reiknað með tveimur aukastöfum - sem er algjörlega ómarktækur munur. Sennilega kaldasta ár mæliraðar í Reykjavík - meðalhiti 2,1 stig, en mælingar voru ekki staðlaðar (þó gerðar). Hugsanlega var ámóta kalt á þessum stöðum 1812. Meðalhiti í maí var undir frostmarki bæði í Hvammi í Dölum og á Siglufirði. Veðurlag síðari hluta ársins var mun skárra en fyrri hlutann og heyskapur tókst ekki mjög illa. 

Þrátt fyrir þetta lága ársmeðaltal telst einn mánuður hlýr, það var október, en enginn mánuður annar náði meðallagi og 11 voru kaldir, þar af sex afarkaldir - meðal þeirra 5 til 6 köldustu hver um sig. Það voru janúar til mars, maí, ágúst og september. Fjörutíu og sex dagar teljast mjög kaldir í Stykkishólmi, en allir komu þeir fyrir ágústlok. 

Þurrt var um landið vestanvert í mars og einnig í ágúst, en mjög úrkomusamt í október og einnig var úrkoma í meira lagi í júní og framan af júlí. 

Árið sker sig ekki úr hvað loftþrýsting varðar, þrýstingur varð hvorki sérlega hár né lágur. Síðari hluta vetrar og um vorið var hann þó vel yfir meðallagi, undir því í júní og framan af júlí, en lágur í september. 

Mikill hafís var við landið, sérstaklega Norðurland. Þann 4. janúar er greint frá hafís í dagbók veðurathuganamanns á Hvanneyri í Siglufirði. 

Mjög slæm inflúensa gekk um vorið og dóu alls um 3000 manns á árinu, um þúsund fleiri en gerist nú á dögum þó mannfjöldi sé nú fimmfaldur. Vafalítið má kenna bæði harðindum og inflúensu. Landhagskýrslur segja að sauðfé hafi heldur fjölgað - reyndar eftir mikla almenna fækkun næstu árin á undan - en nautpeningi fækkaði. 

Ritstjóra hungurdiska hefur ekki tekist að finna „samtímaheildarmat“ á árinu, en ræður af blaðafregnum að góðir þurrkkaflar á heyskapartíma og til þess að gera hagstæð haustið hafi bjargað miklu - rétt eins og árið áður. Hér að neðan eru blaðafrásagnir af tíð og veðri. Eins og venjulega er stafsetning að mestu færð til nútímaháttar. 

Janúar. Óvenjukalt í veðri og hríðasamt. 

Norðanfari birti þann 13.mars bréf af Melrakkasléttu, dagsett 16.janúar:

[Þ.] 3. [janúar] sáu menn hér fyrst hafísinn, og 10. — 12. janúar var frostið hér 9-12°R [-11 til 15°C]. Nú hafa verið um tíma fannkoma og stórhríðar og allar skepnur komnar á gjöf, og ískyggilegt með skepnuhöldin fari þessari veðráttu lengi fram. Í Þistilsfirðinum hafa 26 kindur á ýmsum bæjum fennt eða flætt.

Norðanfari segir af tíð þann 25.janúar:

Síðan 4. þ m. hefir veðuráttan verið fremur hörð með norðanátt og snjókomu og stundum gaddhörku, einkum 10.—11., en þó mest 12. þ.m., því þá var hér á Akureyri hartnær 18 stiga frost á Reaumur [-22,5°C] 20 á Hálsi í Fnjóskadal [-25°C], en 23 á Þverá í Laxárdal [-29°C]. Víða er komin töluverð fönn, einkum á útsveitum, svo þar er sumstaðar sagt hagskart.

Norðanfari birti þann 13.mars bréf úr Hrútafirði dagsett 10.febrúar:

Hafíshroði er sagður kominn inn á Húnaflóa. Allstaðar sem til hefir spurst, eru miklir snjóar komnir og víðast hvar heylítið fyrir útigangspening, og lítur út fyrir vandræði vegna heyskorts, ef harðindin haldast lengi. 28. [janúar] kom Jóhann Guðmundsson sem sumir kalla Knút, og á heima á Strjúgsstöðum í Langadal, hingað úr suðurferð sinni. Hafði hann lagt af stað úr Reykjavík 19. janúar, en þegar hann kom norður að Holtavörðuheiði varð hann vegna stórhríða og ófærðar að liggja þar hátt á aðra viku um kyrrt, láta drepa 2 hesta sína en koma þeim þriðja niður, skilja eftir klyfjar af 2 hestum en fara með hitt á sleða norður yfir Holtavörðuheiði. Fjarska fönn hafi verið komin syðra, einkum fyrir norðan Hvítá. [Tveir] blotar höfðu komið og hleypt öllu í gadd; einnig í Húnavatns- og Skagafjarðarsýslum, og víðast hvar hagskart, annaðhvort vegna áfreða eða fanndýptar. 

Febrúar. Óvenjuköld tíð og jafnframt illviðrasöm. 

Þann 13.febrúar er sagður lagís á öllum Siglufirði. 

„Nú er frost á fróni, frýs í æðum blóð“ orti Kristján Jónsson fjallaskáld undir heitinu „Þorraþrællinn 1866“ og birti í Þjóðólfi 28. febrúar sama ár. Hér eru ekki aðstæður til að fullyrða hvort titillinn er hans eða ritstjórans en Kristján hefur varla ætlast til þess að kvæðið væri eins konar veðurlýsing á þorraþrælsdaginn sjálfan (síðasta dag þorra), heldur fremur almenn lýsing á því harða tíðarfari sem ríkti á landinu um þessar mundir - og von um betri tíð. Þorraþrælinn 1866 bar upp á 17. febrúar, en þorraþræll er síðasti dagur þorra samkvæmt gamla íslenska tímatalinu og er ætíð laugardagur.

En hvernig var veðrið á þorraþrælinn 1866?
Veðurathuganir í Stykkishólmi og ljósrit af fáeinum veðurbókum eru til á Veðurstofunni sem sýna veður þennan dag. Fleiri veðurbækur má finna á Handritadeild Landsbókasafns og í Þjóðskjalasafni.

Árni Gíslason, Kornbrekkum, Rangárvöllum lýsir veðrinu svo: Norðan kuldi, bráðhvessir á sunnan með sliddu bil og svo stórgerða rigningu.

Séra Þorleifur Jónsson í Hvammi í Dölum:
SV stormur, krapi, blikufullt loft, hvass vindi S með fjúki og S.A. krapa að kvöldi.

Séra Jón Sveinsson á Hvanneyri í Siglufirði:
Kaldi, blika – þyknaði og dimdi að – hvessti af S og þiðnaði m.kv.

Björn Halldórsson, Laufási í Eyjafirði:
Sunnan ofsa stormur, frosthægur.

Athuganir í Stykkishólmi sýna ört fallandi loftvog, hvassviðri eða storm, fyrst af austri, síðan suðaustri og suðri, með snjókomu fram yfir hádegi, en síðan rigningu. Veður hlýnaði mjög, kl.7 um morguninn var hitinn -6,6°C, kominn upp í +1,0°C kl. 14 og í 2,9°C um kvöldið. Hámark dagsins var +3,3°C. Morguninn eftir var komið vægt frost í suðvestanhvassviðri og éljagangi.

Þessi örstutta hláka sést vel á hitariti mánaðarins og ber athugunum í Stykkishólmi og í Siglufirði vel saman. Á loftþrýsti- og hitaritinu í Stykkishólmi má sjá að loftvog féll ört þennan dag og að næstu dagana á eftir hafa að minnsta kosti þrjár lægðir farið hjá eða yfir áður en mikið háþrýstisvæði fór yfir 26. og 27.

Á þorraþrælinn 1866 gerði dæmigert íslenskt vetrarillviðri og spilliblota og hefur varla aukið mönnum bjartsýni. En harðindunum lauk ekki með þessu veðri og von skáldsins um betri tíð og sigraða þraut brást eins og frægt er um fleiri vonir þess.

Norðanfari birti þann 30.júní bréf af Snæfellsnesi, dagsett 10.febrúar (lýst tíðarfari 1865):

Frá júnímánaðarbyrjun til ágústmánaðarloka mátti veðuráttan heita góð og hagstæð og var það blessaður kafli, eftir hin miklu og affaraslæmu hret, hverra sumir að líkindum bera nokkuð langvinnar menjar. Með höfuðdeginum breyttist veðuráttin — eins og jafnaðarlegast hér — til stórfelldra og langvinnra illviðra og úrfella, og mátti varla heita að þornaði hér af steini í dagstæðar 5 vikur; en í þessum langa og afar óhagkvæma illviðrakafla, eru mér þó og víst mörgum hér, minnisstæðastir rigninga- og stórviðrisdagarnir 18.— 24. sept. Þá brotnuðu nokkur skip og bátar og stórflóðið í vatnsföllunum tók víða hey af engjum, einkum í Borgarfirði; það hey sem á engjum var þá umskipti, varð víða að litlum notum, þó einhverju af því væri hangað inn marghröktu og hálfblautu; þar á ofan drápu víða hey í görðum og töðunni til meiri og minni skaða. Grasvöxtur var hér á túnum í betra meðallagi, og nýting góð á túnum, sem þó nú reynast léttar og áburðarfrekar, en engjar einkum þær votu, spruttu naumast í meðalagi, og svo varð nýtingin heldur enn ekki endaslepp, svo vetrarundirbúningurinn var ekki sem bestur né búmannlegastur enda er varla um búskap að tala hér í sveit síðan sjórinn brást. Í október var oftast allgott veður og heldur stillt, þangað til seinustu dagana. Í nóv. og des. mátti veðuráttan heita mild og væg vetrarveðurátt, þó hún væri heldur óstöðug og stundum heldur úrfella- eða rigningasöm, og jörðin alltaf snjólaus, og þetta hélst árið út.

Mars. Óvenjuköld tíð og hríðasöm, einkum fyrir norðan. Úrkomuminna vestanlands - og trúlega sunnanlands líka. Mikill lagnaðarís, m.a. við Faxaflóa. 

Norðanfari segir 13.mars:

[Þ.] 9. þ m. [mars] kom Níels póstur að austan [til Akureyrar]; hafði hann lagt af stað frá Eskifirði 24. [febrúar] og fengið hina mestu drífu og snjóa, þó yfir tæki 5. og 6. þ.m., því þá var hér og hvar til hefir spurst, hin minnilegasta útnorðan stórhríð (kafaldsbylur) með frostgaddi, svo eigi grillti nema til allra næstu húsa; urðu þá menn úti, og síðar sumra getið. Þá urðu líka víða fjárskaðar; þá rak hér inn á Eyjafjörð hafís allt að lagísnum á pollinum og fyllti mikið af firðinum. Með hafísnum kom nokkuð af höfrungum, en aðeins náðust 9 af þeim, hér á firðinum, og nokkrir þeirra halda menn að hafi drepist undir ísnum og sokkið. Í Hvalvatnsfirði náðust 42 höfrungar. Eftir því sem oss hefir verið sagt og skrifað, eru landföst hafþök af hafís nú hér fyrir öllu Norðurlandi, og kominn hafði hann verið suður fyrir Reyðarfjörð, en hvergi vegna þverviðra inn á Austfirði. 15.febrúar sást fyrst til hans fyrir Seyðisfirði. Síðan á nýári hafa harðindin verið meiri og minni yfir allt Austurland, eins og hér nyrðra vegna snjóa, áfreða og stundum frostgrimmdir; haglaust að kalla eystra, nema lítil snöp í Breiðdal, Skógum og Fljótsdal.

Þjóðólfur segir tíðindi 16.mars:

Síðan um nýár hefir veðráttan mátt heita köld, snjór fallið til sveita talsverður og blotar spillt, svo að víða um sveitir hafa gengið jarðleysur. Aðfaranótt mánudagsins 5. þ.m. laust á einhverju hinu mesta norðanveðri sem komið hefir hér á Suðurlandi í mörg ár, með frosthörku og blindbyl til sveita, og stóð allan næsta dag (5. mars) til kvölds; nóttina þar á eftir og hinn 6. mars var veðrið að vísu mikið, en þó nokkuð vægara. Miðvikudag (7. mars) var komið besta veður og bjart um að litast. Mátti þá sjá, að firðir, víkur og vogar voru hér svo ísum þakin, að eigi vita menn dæmi til síðan 1807; gengið var úr Reykjavík bæði til Engeyjar og Viðeyjar, enda lá ísinn langt útfyrir allar eyjar og sker og allar götur upp undir Kjalarnes; Skerjafjörður, Hafnarfjörður og langt á sjó út, suður og vestur fyrir Keilisnes var ísum þakið, og stór ísaspöng með allri hafsbrún; var sá ís að líkindum rekinn út af Borgarfirði, Hvalfjörður var án efa allur lagður, enda hafði fyrir verið gengið á ísum frá Hrafnabjörgum á Hvalfjarðarströnd, yfir að Hvammsvík í Kjós, en bátar settir á ísum innan frá Þyrli út að Hvammsvík. Eigi urðu skaðar hér í Inn-Nesjum í veðri þessu, svo vér vitum, en því meiri brögð urðu að því austur í Árnessýslu. Þannig er mælt, að í Selvogi hafi farist hátt á annað hundrað fjár og 17 hross, í Þorlákshöfn nálægt 30 fjár, og í Gaulverjabæjarsókn í Flóa urðu 3 menn úti, en 1 í Krísuvík. Þegar lengra dró austur mun veðrið hafa verið minna, og ekki er enn getið slysfara þaðan. Austur í Mýrdal á Syðsta-Hvoli í Dyrhólasókn varð maður úti milli fjóss og bæjar 13. janúar þ.á. — Á bæ þeim sem heitir að Fuglavík suður á Suðurnesjum hrakti 30 fjár í sjóinn 22. f. mán. [febrúar] í norðanbyl.

Þann 26.mars segir Þjóðólfur:

Mann úr Biskupstungunum kól til dauðs á Mosfellsheiði á þorranum; hann hafði villst og legið svo úti, varð komið lifandi til byggða en dó fám dögum síðar. Annar maður úr Stafholtstungum varð úti á Holtavörðuheiði 24. janúar og fannst látinn skammt fyrir ofan byggð í Hrútafirði.

Norðanfari birti þann 30.júní bréf úr Mýrasýslu, dagsett 27.mars:

Veðuráttufar og vetrarríki hefir hér sem annarstaðar síðan á nýári verið „under al kritik" og jarðbönn, frosthörkur og norðanstormar, og það en í dag, svo gjöri hann ekki bráðan bata, verður hér í sýslu talsverður skepnufellir, þar fjöldi búenda er kominn á nástrá með heybirgðir.

Norðanfari birti þann 30.júní bréf úr Strandasýslu, dagsett 3.apríl:

Harðindin mikil og ótíð sem farið hefir versnandi síðan með þorrakomu og virðist ei að vera afleitleg því hafís fjarskalegur hvað vera fyrir öllu Norður- og Vesturlandi, fyrir utan lagðarísinn, sem allstaðar er í mesta lagi að heyra. Ekki varð komist á Gjögur fyrir ótíð og ísum, og enginn hákarl hefir fengist. Hér eru nú margir komnir í heyþrot, engir færir um að hjálpa; fæstir duga fram yfir sumarmál, og getur því orðið stórkostlegur fellir ef Guð gefur ei góðan bata.

Þjóðólfur segir þann 5.apríl:

[Þ.] 8. þ. mán. [spurning hvort þetta er 8.mars eða 8.apríl] hleypti hér inn Skonnert Ísland, skipherra Christen Petersen, reiðari þess er Benedikt Gíslason bókasölumaður í Rudkjöbing; það hefir hlaðfermi af kornmat og annarri vöru, og átti nú að færa það til Patreksfjarðar, en komst þar hvorki inn fyrir ís og varð svo að hverfa frá um sinn. 3. þ. mán. [apríl] kom til Hafnarfjarðar skonnert Maria, fermt með kornvöru til verslana Knudtzons. — Auk þessara skipa, sást héðan um bænadagana [skírdagur 29.mars] til tvímastraðs skips talsvert norðar í flóanum heldren i vanalegri skipaleið; er nú sagt að skip þetta, galeas Áfram til E. Siemsens, hafi siglt eða borið upp á grynningar fyrir utan Knarrarnes á Mýrum, og sitji þar fast en ólaskað og óskemmdur farmur. [Þ.] 28. [mars] fórst bátur af Vatnsleysuströnd með 4 manns og týndust allir mennirnir.

Apríl. Harður í byrjun og í blálokin, en skárri tíð var um tíma. 

Þjóðólfur birti þann 14.júní bréf úr Vestmannaeyjum, dagsett í apríl:

Hér á Vestmannaeyjum hefir frá nýári verið mjög stirð veðrátta til lands og sjávar, frost mikil og snjókynngi, svo fé og hestar, sem hér lifa einungis á útigangi, hafa átt mjög hart, og ekki alllítið af fé hefir því farist sakir hörku og óveðurs, sem fyrst hefir létt af fyrir rúmum hálfum mánuði. Fyrir fáum dögum bjargaði frönsk fiskiskúta að nafni Gracieuse frá Dunkerque, skipstjóri Mathoré Louis Joseph, heilli skipshöfn, tilsamans 12 mönnum, úr lífsháska, sem þannig atvikaðist, að öll skip héðan leituðu til fiskjar þann dag undir Sand, það vill segja Landeyjasand, en um miðjan dag skall á rokveður suðaustan, svo mörg skip náðu ekki hinni réttu lendingu, en skip þetta, er var verst skipað, hrakti vestur fyrir eyarnar ...

Þjóðólfur segir af skipsköðum í pistli þann 7.maí:

Laugardaginn 21. þ. mán. [líklega er átt við apríl] þegar fram á daginn kom gekk hann til suðurs-útsuðurs og tók jafnframt að hvessa og brima sjóinn. Fjöldi Álftnesinga náði þá að hleypa og leita lendingar ýmist hér á Seltjarnarnesi eður Akranesi, og urðu einnig nokkrir af Seltjarnarnesi að hleypa þangað. Þegar Capitan Hammer hélt inn Hafnarfjörð þá um kveldið á gufuskipi sínu, bjargaði hann 2 bátum af Álftanesi, er voru komnir í lífsháska. með mönnum og öllu. En 2 aðrir bátar fórust þá þaðan af nesinu, annar frá Svalbarði með 2 mönnum, ... hinn báturinn var frá Skógtjörn ... .

Þjóðólfur fer yfir árferði og fénaðarhöld í pistli þann 8.maí:

Vetrarharðindin frá þorrakomu til páska [1.apríl], voru jafnstöðug og einstakleg yfir allt land, að því er vér höfum nýjar fregnir af, en það er úr öllum héruðum landsins nema úr Þingeyjar- og Múlasýslum. Hafísinn umgirti gjörvallt Norður- og Vesturland fram yfir páska, en lagnaðarís á öllum innfjörðum út og fram þangað sem hafísinn tók við, af Skutulsfjarðareyri var riðið, og gengið um páska inn allt Ísafjarðardjúp, og fyrir framan alla firði inn á Langadalsströnd, og 14. [apríl] var enn gengið Djúpið úr Ögursnesi inn á Ströndina. Ofsaveðrið og bylurinn 5. mars gjörði víða mikið tjón bæði á mönnum, fénaði og húsum (t.d. braut timburþak af Knarrarkirkju undir Jökli) en virðist hafa orðið miklu aflminna bæði fyrir austan Þjórsá og úr því kom norður í Skagafjörð. Frostin vorn jöfn og stöðug og náðu þau hæst 22 — 23°R [-29°C] norðan lands og á Gilsbakka í Borgarfirði. Snjókyngið var hvergi að því skapi sem jökull og ísalag yfir allri jörð. Bæði þetta og veðurharkan gjörði að innistöður og hagleysur voru allan þennan tíma. Flestar sveitir munu hafa séð sér fært að komast af með hey, fram undir sumarmál, ef hver hjálpaði öðrum, en eigi lengur. Húnvetningar voru farnir að panta og kaupa korn til fóðurs fénaði sínum, með því líka nægar kornbirgðir voru á Skagaströnd. En hann brá með 4. í páskum [4.apríl] til frostleysu og blíðveðurs og hélst sú öndvegistíð allan [apríl] til enda. Eftir bréfi norðan úr Hörgárdal 23. [apríl] varð batinn hinn sami þar nyrðra; en hafísinn var þar þá enn fyrir öllu landi og inn í fjarðarbotn á Eyjafirði að vestanverðu, en Austurállinn auður; um miðjan [apríl] hafði hafísinn fjarlægst Hornstrandir og Ísafjarðarsýslu. En kuldaþyrrkingarnir framan af þ.mán. [maí] allt til þess í dag, með 3 — 9° frosti á hverjum degi, segja órækt til þess að hafísinn muni enn vera hér víða við land.

Maí. Óvenjukuldar og harðindi.

Enn segir Þjóðólfur af veðri og tíð þann 28.maí [skiptapakaflinn lítillega styttur hér]:

Nóttina milli 2.-3. [maí] gjörði gaddbyl af landnorðri um uppsveitirnar í Árnessýslu og um sveitirnar milli Þjórsár og Þverár í Rangárvallasýslu; frostið var þá hér syðra frá 7—9°R [-9 til 11°C]; bylur þessi kom á auða jörð, en sauðfénaður í víð og dreif um haga, og urðu mestu fjárskaðar sumstaðar um þessar sveitir; að Skálholti fórust um 70— 80 fjár, margt fé í Hamarsholti í Hreppum, og svo færra á einstöku bæjum þar um sveitir. Í Holtamannahrepp er talið að hafi týnst víst 400 fjár samtals, flest á bæjunum Bjólu og Sauðholti, og sumir fjárfáir búendur í Þykkvabænum misstu að sögn allar sínar sauðkindur; það er og sagt, að Sigurður bóndi á Skúmstöðum í Landeyjum hafi misst margt fé og að allmargt hafi og tapast hér og hvar á bæjunum meðfram austanverðri Ytri-Rangá, á Rangárvöllum, er það hafi hrakið í ána; sömuleiðis á Lækjarbotnum og Snjallsteinshöfða á Landi og víðar þar í sveit. — Nóttina milli 19. og 20. [maí] var blindbylur og fannfergi; skaflarnir tóku manni í hné og klyftir hér í Reykjavík; austur í Mýrdal varð mesta ófærð, og tóku skaflar jafnhátt húsum sumstaðar; víða þar í sveit fennti þá fénaður og fórst sumstaðar, sagði póstur að Jón umboðsmaður á Höfðabrekku mundi hafa misst um 100 fjár, auk unglamba; ekki hafa spurst verulegir fjárskaðar eða lambadauði, úr öðrum sveitum í þessum byl. — Í gær og fyrradag var hér landnorðanrok með nálægt 4—7° kulda [-6 til -9°C]; í dag vægara veður en 4° frost [-6°C].

Skiptapar. Laugardaginn 5. [maí] var stinningskaldi á útsunnan hér syðra, en þó vægur, reru margir hér um öll Innnes, en sneru fremur snemma í land, því fiskilítið var þann dag. Þá lögðu héðan úr Reykjavík samtals 6 róðrarbátar, er allir áttu heima vestur á Mýrum, eitt þeirra var 4 mannafar með þremur á; það og tveir bátarnir lögðu af stað svo tímanlega að þeir voru allir komnir norður fyrir Skipaskagatá og upp á Borgarfjörð, er hann sneri sér undir miðaftan og gekk til landnorðurs, og gjörði rok sem næst; en þá voru þeir 3 bátarnir, er seinna lögðu héðan, eigi lengra komnir en vel upp fyrir fjarðamót Kollafjarðar og Hvalfjarðar. Engir þeirra 3 bátanna eru komnir fram síðan, og er því talið óefað, að þeir hafi allir farist þarna; fjögramannafarið náði lendingu sinni (í Hjörtsey), og annar báturinn, er lagði héðan um sama leyti, en hinn þriðja vantar enn, og því talinn af sá 4.

Þjóðólfur segir af árferði og fiskiafla þann 14.júní:

Vorhörkurnar og gróðurleysið héldust stöðugt fram í lok næstliðinnar imbruviku [frá 3.júní], þó að ekki kæmi neitt aðkvæða vont kast seinna en Hvítasunnukastið [20.maí]. Af afleiðingum þess og fjárfelli er enn eigi tilspurt; norðanpóstur var þá kominn vestur í Húnavatnssýslu, hingað í leið og vissi svo ekki hvernig norðar varð, en í vesturhluta Húnavatnssýslu segir hann að það hafi valdið talsverðum unglambadauða og jafnvel nokkrum felli á fullorðnu fé. Úr fjarlægari sveitum vestra og fyrir austan höfum vér eigi heldur áreiðanlegar fregnir síðan, en í öllum nærsveitunum milli Jökulsár á Sólheimasandi og Hvítár hefir engan verulegan fjárfelli leitt af þessu Hvítasunnukasti eða hinum fyrri íhlaupum í maímánuði — vér teljum hér eigi með fellifjárskaðann, sem varð um Rangárvallasýslu og Árnessýslu í fyrra íhlaupinu, — og sauðburður hefir yfir höfuð að tala ekki misheppnast svo mjög, eða eftir því sem við mátti búast í slíku grimmdaríhlaupi um þenna tíma árs, þegar sauðburður stóð sem hæst, og hirðing fjárins hin ónógasta sakir sóttarinnar, því þá lá víða á bæjum hver maður. [Mjög skæð inflúensa gekk þetta vor].

Norðanfari birti þann 30.júní (eftir langt útgáfuhlé) alllangan pistil um ís og tíð. 

Hafísinn og lagísinn 1866. Þess munu fá dæmi á öld þessari, að jafnmikil og langvinn hafþök hafi verið af ís, sem í ár, fyrir Vestfjörðum, Norðurlandi og Austfjörðum. Öndverðlega í janúarmánuði var ísinn þegar kominn að Melrakkasléttu og í febrúar og maímánuði var hver vík og hver fjörður á téðu svæði, og það augað eygði í besta skyggni af háfjöllum til hafs þakið ísum, sem allt væri orðið baldjökull og Ísland og Grænland, Norðurálfan og Vesturálfan frosið saman, enda voru hörkurnar miklar og langvinnar og stundum um og yfir 20 stig á Reaumur [-25°C] yfir víkur og firði mátti víða hvar, fara þvert og endilangt með eyki og æki, og sumstaðar með fram landi utan fyrir ystu nes og múla. Svo varð Ísafjarðardjúp frosið, að ganga mátti eftir því og ríða af Langadalsströnd og út í Skutulsfjarðarkaupstað, sem þó eru 6 vikur sjáar, einnig frá Bjarnagnúp, sem stendur sunnanvert við Jökulfirði og þvert yfir í Bolungarvík, og ekkert ólíklegt, að fara hefði mátt sem landveg fótgangandi millum Hornbjargs á Íslandi og Hvarfs á Grænlandi. Það er sagt að flestir ef ekki allir firðir á Breiðafirði hafi meira eða minna verið þaktir lagísum sem bæði mátti ganga og ríða.

Ekkert af hákarlaskipunum hefir enn í vor til miðs [júní] á sjó komist, og ekkert kaupskip svo vér vitum náð hér höfn á Norðurlandi fyrri enn 22. [maí] 2 skip hér á Eyjafirði sem búin voru ásamt einu skipi er átti að fara að Hólanesi á Skagaströnd, að hrekjast í hálfan mánuð fram og aftur í ísnum hér úti fyrir landi, og loksins 2 þeirra að ná landi í hafnleysu undan Skeri á Látraströnd hvar þau urðu að meira og minna umkringd af ísnum í annan hálfan mánuðinn, en Hólanesskipið komst loks á Siglufjörð. Þá batinn kom 23.—24. apríl og nokkra daga þar á eftir rýmdist til um meginísinn, svo hann losnaði hér víða frá landinu að norðan og rak til hafs, en sumir firðirnir, t.a m. Eyjafjörður, voru eftir sem áður að mestu stappaðir af ísnum og allstaðar meira og minna fast við löndin. Um þessar mundir komust áðurnefnd kaupskip hér norður fyrir land og mættu fyrst íshroða við Sléttuna, en gátu samt tálmunarlítið komist vestur með landinu til þess hér úti fyrir firðinum er þau héldu austan; var þá eigi annað til úrræða, en sigla í eyðunni fram og aftur; en um kóngsbænadagsleytið [27.apríl] gekk enn að norðanátt, sem rak ísinn enn að landi, og þrengdi svo að skipunum, að lágu dægrum saman föst í ísnum, og ekki sýnna en að þau þá og þá legðust saman sem voð eða fat, eða liðuðust sundur, sem skip í hafróti á boðum eða við hamra; skipverjar bjuggust því við á hverri stundu að yfirgefa þau slippir og snauðir, og reyna til ef unnt væri, að bjarga lífinu á bátunum, því skammt var til lands, loksins rýmdist svo til 20. [maí] að fjörðurinn losnaði að mestu undan ísnum og þau sem áður er getið komust til lands og frelsuðust að mestu ósködduð, úr þessum háska og náðu hér höfn.

Veðuráttufarið. 18.—31. mars var frostið hér á Akureyri á hverjum degi 8 til 16 stig á Reaumur, og 1 apríl á páskadaginn 20 stig [-25°C], og 4. og 8. sama mánaðar 13 og 15 stig, 3. og 4. maí 8 stiga frost [-10°C]. Aftur voru hér hlýindi mest 6.- 10. apríl 5—8 stig, og 23.-24. s.m, 10 stig [+12,5°C]. Snjókoma mest nóttina millum þess 18. og 20. mars, einnig 27. s.m., og aftur 17. og 18. maí feikna fannkoma, svo að knésnjór varð hér á jafnsléttu. Allan þenna tíma hefir loftþyngdarmælirinn (Barometrið) verið yfir 28 stig [franskar tommur] og hæst 28. apríl 28.9 stig [1038 hPa].

Skepnuhöldin og fóðurbirgðirnar. Vegna frosta og harðviðra, höfðu skepnur oft eigi haft viðþol að vera á beit, og þó hafði síðan hlánaði eftir páskana og sumarmálin, tíðast verið næg jörð og í snjóléttum sveitum að mestu rautt, nema í hretunum þá alsnjóaði. 17. og 18. [maí] varð víða haglaust og innistaða fyrir útigangspening. Aftur batnaði eftir páskana og sumarmálin, voru margir komnir á nástrá, og þá eigi annað sýnna, svíaði ekkert til, en að kolfellir mundi verða; og eigi þá séð, hvernig skepnuhöldunum reiddi af, sér lagi sauðburðurinn, færi þessari kuldatíð, fram og hretum hvort ofan á annað, og hafísinn enn meiri og minni inn á fjörðum og til hafs, en heyin hjá flestum á þrotum, Sumir hafa kvartað um, að heyin hafi reynst létt og uppgangssöm, og hjá nokkrum fyrir rigningarnar í haust brunnin og drepin. Í Húnavatnssýslu varð heyleysið svo mikið — eftir því sem oss hefir verið skrifað þaðan —, að menn varla muna eftir því jafn almennt, orsakaði það bæði heymissirinn í veðrunum í haust, en þó einkum stórskemmdir þær sem voru á heyjunum, en fénaður þar orðinn með langflestu móti, Menn höfðu því í sumum sveitum, einkum Vatnsdal og Þingi, mátt lóga miklu af fénaði sínum, ef ekki hefðu jafn miklar nægtir verið af korni þar í kaupstöðum, sem sett hefir verið þangað úr flestum sveitum sýslunnar, og kom lestirnar gengið þaðan, sem um kauptíð á sumrum, enda er mælt að á einum bæ hafi verið gefnar þar peningi yfir 40 tunnur af rúgi. Hér voru og nokkrir farnir að gefa skepnum sínum korn og sumir baunir. Á einstaka bæ hafði verið skorið fyrir páskana. Hross er sagt að hér og hvar hafi hrokkið af, en þar sér eigi högg á vatni þótt nokkur týni tölunni, sem eru á bæ 50—100 eða fleiri bross. Á einum bæ í Skagafirði eru sagðir 102 sauðir og 103 hross. Úr Dalasýslu hefir oss verið ritað: „Eftir haustrigningarnar miklu sem enduðu um lok september, kom blíður 6 vikna kafli, þá fóru að koma votviðri og urðu feikna mikil á jólaföstu. Á nýári brá til kulda og með þorra til kafalda, og eru fannþyngsli í mesta lagi. Frost fleiri daga 12—15 stig á Reaumur. ... Fénaðarhöld góð allt til þessa tíma (12—2—66). Hey létt og skemmd of víða. Góðir meðalhlutir undir Jökli og betri en svo í Ólafsvík og Eyrarsveit. Engir vetrarhlutir komnir þá síðast fréttist. Nægar vörubirgðir í Stykkishólmi, en litlar sem engar á Borðeyri.

Júní var kaldur. Úrkomusamt var síðari hluta mánaðarins. 

Í Hvammi í Dölum snjóaði með krapa í byggð þann 15.júní.

Árni Gíslason, Kornbrekkum, Rangárvöllum lýsir veðrinu svo dagana 14. til 19.júní:

14.júní: Stórdembur - blæs af útsuðurs kaldi - kornéljahríðir - snjóar
15.júní: Hvít jörð - útsuðurs ... og éljagangur
16.júní: Frost - norðan stormur og ryk
17.júní: Norðan stormur og ryk
18.júní: Frost - norðan stormur og ryk - hvessir á útsunnan
19.júní: Norðan vindur - lygnir - hvessir á vestan og gerir ryk og regn.

Norðanfari birtir þann 27.september úr bréfum:

Úr Steingrímsfirði - dagsett 20.júní: Næstliðinn vetur voru einstök harðindi og vorið að sínu leyti eigi betra, svo engir muna jafn bága tíð, frá því á jólum og til Trínitatis [27.maí], grimmdarfrost með hríðum og jarðbönnum, svo útigangspeningi varð að gefa hey, fram yfir fardaga; og þótt nú sé komið að sólstöðum, sést enginn gróður. Hafís rak inn á alla firði á þorra í vetur, svo ekkert verður á sjó komist, og enginn sigling til okkar. Hákarlslaust í veiðistöðum.

Úr Austur-Skaftafellssýslu - dagsett 30.júní:

Harðindin gengu stöðugt frá nýári að kalla. Með þorra komu fádæma frostgrimmdir, svo að elstu menn muna eigi slíkar. Byljir komu fáir nema í byrjun marsmánaðar kom kafaldsbylur svo engu varð gegnt úti í 2 daga, en yfir höfuð að tala þó lítil snjókoma, þá sjaldan gaf að beita fyrir grimmdum og stórviðrum, voru hnjótar sem upp úr stóðu, svartir og blásnir, svo þar var engri skepnu líft á; menn gáfu því svo lengi sem þeir gátu, og urðu svo margir á þrotum með hey og máttu til að fara að beita út kúnum um sumarmál. Úr páskum [1.apríl] skánaði mikið, og hélst það til kóngsbænadags [27.apríl]; þá brá í mesta frostveður, og varð það margri skepnu að bana, sem annars hefði lifað. 

Júlí. Óvenjukalt veður. Fyrstu dagana gerði óvenjulegt hríðarveður um allt landið norðvestanvert að því er virðist. Alsnjóaði í Stykkishólmi, snjódýpt var ekki mæld en miðað við úrkomumagn (30 mm að morgni þess 2.) gæti hún hæglega hafa verið 10 cm eða meiri - en leysti nánast strax. Mun betur er látið af tíð síðari hluta mánaðarins, þrátt fyrir kulda. 

Séra Þorleifur Jónsson veðurathugunarmaður í Hvammi í Dölum segir: „1. júlí: Snjóél f.m. svo festi á fjöllum, en fennti alhvítt að nóttu niður í sjó. 2.júlí: Fjöll öll hvít af snjó og í byggð, að snjóinn tók ei upp að deginum“. Þann 12.júlí getur Þorleifur jarðskjálfta um kl.2 síðdegis - ekki algengt þar um slóðir. 

Norðanfari heldur áfram að lýsa tíð í pistli 23.júlí:

Fyrstu dagana af mánuði þessum kom enn eitt stórhretið svo alsnjóaði ofan í ár og sjó og hér fyllti fjörðinn með hafís, að kalla inn á leiru. Víðast var búið að færa frá og sumstaðar að reka lömb á afréttir. Margir kvarta yfir því hvað málnytan hafi minnkað af hreti þessu. Allt fram undir næstliðna helgi [22.júlí] var Húnaflói og Skagafjörður fullir með hafís, Fremur er látið sumstaðar bágt af skepnuhöldum vestra.

Þjóðólfur ræðir tíð og fleira þann 11.ágúst:

Vorkuldarnir og má segja, vorhörkurnar, héldust út allan júnímánuð með jafneinstöku gróðurleysi; meðaltalshitinn í júní fór eigi fram úr + 5°R [6,3°C], og þeir sem betur fara með kýr og höfðu nokkur heyjaráð, gáfu þeim framt að hálfri gjöf fram yfir Jónsmessu. Veðrið gekk til kalsarigninga og krapaélja undir mánaðamótin, er snerist upp í myrkvabyl og fannfergi dagana 1. og 2. júlí; í þeim byl villtust röskir ferðamenn á Kaldadal og lágu þar úti 2 næturnar; króknuðu þá nýrúnar kvíær sumstaðar um Húnavatnssýslu, og sumstaðar að mun, því alsnjóa var þar i byggð og fannalög sumstaðar og innistöður á öllum málnytufénaöi; á Svínaskarði hér syðra tóku snjóaskaflarnir hestum ferðamanna í kvið. Mátti heita að hafísinn lægi jafnlengi vestan frá Aðalvík meðfram öllu Norðurlandi víða landfastur og inn um Húnaflóa; þar náðu eigi kaupskipin höfn (á Hólanesi og Skagaströnd) fyrr en um mánaðamótin júní-júlí, og Kúvíkurskipið náði eigi þangað fyrren komið var fram í júlí, eftir 7 vikna hafvolk innan um ísinn hér undir landinu. Sauðburðurinn heppnaðist víða fremur öllum vonum og er haldið, að vart muni þriðjungur áa lamblausar upp og ofan hér sunnanlands, og um Mýra-, Dala-, Húnavatns- og Skagafjarðarsýslur; almennt er sagt, að ull sé í ár meiri og betri, að tiltölu við sauðfjártölu manna, heldur en nokkur undanfarinna ára, og er það, auðvitað því að þakka að fénaðurinn var almennt svo einstaklega vel haldinn og vel framgenginn fram yfir sumarmálin, þó að flesta þryti þá hey til að framhalda gjöfinni að því skapi sem vorhörkurnar voru og við héldust. — Allan síðari helming júlímánaðar og fram til þessa dags hefir verið öndvegistíð til heyþerris og nýtingar og til allra sumarverka og nauðsynja, og er ómetanleg bót að því, hve vel að töður hljóta nú að verkast, því víðast að um land spyrst megnasti grasbrestur á túnum, og í lakara meðallagi grasvöxtur á allri útjörð nema í flóðum og forarmýrum, en slík slægjulönd þorna nú dag frá degi og þverrar af þeim vatnið í hinum daglega breiskjuþerri, er nú gengur. Fregnir að vestan segja að um 25. - 28. [júlí] hafi hafísinn verið að reka sem óðast inn Ísafjarðardjúp og inn á Skutulsfjörð. Næturnar 8.—9. og 9.—10. þ.mán. [ágúst) var næturfrost að mun. Fiskiaflinn hefir verið mæta góður hér syðra fyrir öllum fiski-jögtum og þiljubátum.

Yngstu fregnir af Ísafirði eftir 25. [júlí] segja víst, að frakknesk fiskidugga hafi bilast svo í ísnum er um þá daga var að reka inn, að hún hafi sokkið vestur af Horni eður fyrir framan Jökulfirðina, með nálega 17.000 þorskafla innanborðs, öllum skipverjunum, 16—17 að tölu, hafi orðið bjargað lifandi.

Ágúst. Enn mjög kalt, óþurrkar norðaustanlands, en þurrara vestan- og sunnanlands. 

Þann 6.ágúst segir Þorleifur í Hvammi frá næturfrosti og hélu. 

Og enn heldur Norðanfari áfram þann 24.ágúst:

Síðan vér 23. [júlí] sögðum frá tíðarfarinu; þá hefir oftast verið kalt og stundum frost á nóttunni og snjór til fjalla t.a.m. 9. [ágúst], á Gönguskörðum, svo ei sást til vegar. Þá var svo mikið frost í byggð að hesta sýlaði og votir þvottar, sem úti voru, urðu freðnir. 23.júlí var enn snjór á túni á Hóli í Þorgeirsfirði í Þingeyjarsýslu og í sumum snjóaplássum, en gaddur á engjum. Allt fyrir þetta er þó töðufall víðast einkum til sveitanna allt að því í meðallagi, nýting góð vestra, en miður hér nyrðra og norður undan. Allir kvarta um grasbrest utantúns, einkum á votlendi. ... Seinast í júlímánuði og fram í þennan mánuð var hafísinn landfastur millum Hornbjargs á Ströndum og Stigahlíðar við Ísafjarðardjúp og inn eftir Húnaflóa að Kúvíkum og í Skagann að austan og inn með honum að vestan. Allt Strandagrunn og Kolbeinseyjagrunn þakið ísum upp fyrir vanaleg hákarlamið, en þar fyrir austan autt það eygt varð.

Þann 27.september birtir Norðanfari bréf af Langanesi, dagsett í ágúst:

Hér gengur mjög bágt með heyskapinn, sem eigi varð byrjaður fyrri en 14 vikur af sumri. Óþurrkar eru stöðugir, en veðuráttan óstöðug. Á innnesinu eru nýhirt tún, en útnesinu óhirt. Út lítur fyrir að heyskapur verði sár lítill.

September. Kalt, nokkuð óþurrkasamt eystra. 

Þann 12.september getur Þorleifur í Hvammi þess að snjór hafi verið niður á láglendi um morguninn. 

Þann 6.október birti Norðanfari bréf úr Seyðisfirði, dagsett 24.september:

Tíðarfarið hefir hér verið fremur óstillt og óþerrasamt, einkum síðan með byrjun september. Hér varð vegna ótíðarinnar í vor eigi byrjaður sláttur fyrr en um lok júlímánaðar, og var því skammt komin þá óþerrarnir byrjuðu, en margir hafa treyst því, að haustið myndi verða gott, sem að þessu hefir brugðist, það horfir því báglega til með skepnuhöldin, ef veturinn skyldi ofan á þetta verða harður.

Norðanfari segir þann 27.september:

Það ber öllum saman um að þetta sumar hafi verið hið kaldasta, sem menn muna til og var á þessari öld jafnmikil og langvinn hafþök af ís hér norðan fyrir landi; þó varð grasavöxtur sumstaðar alltað því í meðallagi, en aftur annarsstaðar minni og í minnsta lagi. Sláttur varð eigi byrjaður sums staðar fyrri en 14—15 vikur af sumri. Það var líka um þær mundir, sem veikindunum [inflúensunni] í sumum sveitum fyrst létti af. Nýtingin varð framan af slættinum allgóð og sumstaðar hin besta. Síðan á leið sláttinn hafa þurrkarnir hér norður og eins eystra verið litlir og óstöðugir, því oftast hefir verið hafátt með rigningum og hretum, svo stundum hefir alsnjóað víða til dala og á sumum útsveitum, og nú komin á fjöllum mikil fönn. Margir eiga enn hey úti.

Þann 23.október birti Norðanfari úr bréfi úr Húnavatnssýslu dagsett 3.október:

Mikið hefir sumar þetta verið kalt, og það svo að engin man slíkt síðan 1802. Það hefir vart ef ekki rignt svo í sumar, að ekki hafi meira og minna snjóað til fjalla, og á Vatnsskarði hefir eigi verið nema hálf alin ofan af klaka. Heyskapur hefir orðið hér með rýrasta móti, en þó hafa einstöku menn, fengi heyskap í meðallagi, því nýtingin hefir verið mjög góð, og flestir eru enn að heyja, sem eitthvað hafa til að slá.

Október. Nokkuð hlýtt lengst af, úrkomusamt syðra, en góðir þerridagar nyrðra. 

Þann 5. greinir veðurskýrsla frá geysilegum vatnavöxtum í Hvammi í Dölum.

Norðanfari greinir af tíð 6.október:

Síðast illviðrunum linnti, þá hefir hér verið og það til hefir spurst, sunnanátt og oftar góðir þerridagar, svo flestir ættu nú vera búnir að ná því er þeir áttu úti af heyjum sínum og hættir heyskapnum sem víðast er sagður með minna og sumstaðar minnsta móti. Auk þessa kvarta ýmsir um, að heyið sem inn var komið yfir ótíðina hafi, einkum í hlöðunum, meira og minna drepið og skemmst, enda voru hér svo ákafar rigningar og bleytuhríðar, að fá hús vörðust leka, og í mörgum engi flóarfriður.

Þjóðólfur segir af skipströndum í fréttapistli þann 25.október:

Að áliðnum 20. [október] sigldi hér inn Flóann skonnert „Arndís " skipstjóri H. Fischer, í allhvössu veðri og megnum útsynningshroða; það var eign W.Fischers kaupmanns hér í staðnum, nýtt skip eður fárra ára. Það kom nú frá Englandi með salt og nokkuð af hampi, nálega 1400 pd. Hafnsögumennirnir komust út í skipið um eða nokkru fyrir sólarlag en þá eftir óðum að dimma, en hvassviðri hélst og brimaði; nálægt kl.7 átti að taka útslag eður norðurslag með litlum seglum, en þá sleit burtu þá einn fokknna er uppi var, svo skipið lét eigi að stjórn eður vendingu, og rak svo upp á vestasta hólmann fyrir austan Akurey og brotnaði þar í brimgarðinum, með því þá eigi gat tekist 4 velmönnuðum róðrarskipum, er brátt sigldu út til að bjarga því sem bjargað yrði, að koma skipinu á flot aftur. Öllum skipverjum var bjargað með heilu og höldnu, en brátt rifnaði skipið og braut á það gat svo allan saltfarminn tók út. Skipskrokkurinn sjálfur allslaus var seldur á uppboðsþingi 22. [október] fyrir 130 rd, Geir Zóega keypti. — Annað skipstrand varð um byrjun þessa mánaðar. Við Hornstrandir norðast og vestast í Strandasýslu, það var skonnertskip Anne Marie 60 lestir að stærð skipherra P.S. Smith, eign Qubmanns kaupmanns, og var í heimleið frá Akureyri til Hafnar, hlaðið með ull, tólg, lýsi og annarri vöru. 4 skipverjanna björguðu sér á mastrinu en skipstjóri sjálfur og 2 aðrir drukknuðu þar, ...

Þjóðólfur segir í pistli þann 13.nóvember:

[Þ.] 18. f.mán. lagði bátur með 2 mönnum innan úr Hvítá og út eftir Borgarfirði, og sást til hans útum fram hjá Melum í Borgarfirði nálega kl.5 om daginn, er því talið víst, með því heldur var mótdrægt, að hann hafi eigi komist suðurundir Vogana norðanvert við Skipaskaga fyrr en nálega kl.7 um kveldið. Daginn eftir fannst báturinn rekinn í brotum, mestallur farangurinn og annar maðurinn, hinn fannst rekinn daginn eftir, þegar mannleit var að gjörð. Formaðurinn var Þorbjörn Davíðsson frá Spóamýri, ... 

Nóvember. Kalt í veðri. Hríðasamt nyrðra. 

Þjóðólfur segir af árferði og aflabrögðum í pistli 13.nóvember:

Eftir því sem almennar fregnir segja af grasvexti og heyskap víðsvegar um land, þá var grasvöxtur víðast svo rýr á túnum um allt Vesturland og Suðurland austur að Mýrdalssandi, að upp og ofan þykir mega telja þriðjungs töðubrest á túnum við það sem er í meðalári; sami grasbrestur er almennt sagður utantúns víðsvegar að vestan, en hér sunnanlands voru flóð og votengi sprottin í meðallagi. Austan- og norðanlands og víðast fyrir austan og norðan Hrútafjörð voru tún sprottin í meðallagi og þar yfir sumstaðar. Töðunýtingin varð afbragðs góð yfir allt, og yfir höfuð á öllum heyskap fram undir höfuðdag, og er almennt talið víst, að allur heyskapur til þess tíma reynist bæði í góðri verkun og áreiðanlegur eins til mjólkur sem holda, þar sem eigi skemmdist í görðum og drap heyin í hinum miklu rigningum hér syðra frá miðjum september og fram undir veturnæturnar, og er almennt kvartað yfir þeim skemmdum hið efra um Borgarfjörð beggja megin Hvítár, en eigi eins hér syðra, austanfjalls eður vestur um Mýrar. Hinn sami óþerrir og rigningakafli gekk yfir Múlasýslur og Skaftafellssýslur og gjörðu þar engja heyskapinn frá höfuðdegi mjög endasleppan. Kálgarðauppskeran hefir verið allstaðar með minna móti, og svo gott sem engin norðanlands og í fjallasveitunum hér syðra. Skurðarfé reynist allstaðar næsta rýrt á mör, en í lakara meðallagi á hold, eftir því sem almennar fregnir segja.

Páll Melsteð ritar í Þjóðólf þann 27.nóvember um loftsjón, loftsteinadrífu sem sást í Reykjavík að kvöldi 13.nóvember:

Að kveldi 13. þessa mánaðar sást hér í Reykjavík fögur loftsjón, og vil ég með nokkrum orðum geta hennar hér og síðan leiða athygli manna lítið eitt að því efni. Þetta sama kveld var veður bjart í lofti, en ský eða þokubakkar niður við fjöll og sjóndeildarhring,frost nokkurt og föl a jörðu. Næturverðir bæjarins komu á strætin kl.10 um kveldið og tóku þegar eftir því, að stjörnuhröp í frekara lagi sáust um austurloftið; aðrir menn sátu inni og vissu svo eigi hvað úti gjörðist. Þessi stjörnuhröp fóru alltaf vaxandi og þegar kom fram um 11. stund voru þau mörg á lofti í einu, ofar og neðar í lofti og til beggja hliða; þá urðu nokkrir aðrir menn hér í bænum þessa varir, og horfðu á um stund; hér um bil kl. 12 stóð þetta sem hæst, en síðan fór það heldur minnkandi, og kl.1 fór veður að þykkna; þó sáu næturverðir ljósglampana við og við fram til kl.4 um nóttina. Öll þessi loftljós komu úr norðaustri (landnorðri) og flugu upp á loftið til suðvesturs (útsuðurs), komust sum eigi nema nokkra leið upp á loftið, en sum upp á háhvolfið og eyddust þar. Öll voru þau smá, eins og venjuleg stjörnuhröp, nema eitt, það var allmikill eldhnöttur (vígahnöttur?), og lýsti mjög af, er hann þaut upp á loftið, en þar hvarf hann; eigi heyrðu þeir þyt eða bresti til þessara loftsjóna, en mjög hafði sjón þessi verið fögur, og líkast til að sjá eins og ótal flugeldum (Raketter) væri skotið upp af litlu svæði á norðausturloftinu. Nóttina þar á undan höfðu nokkur af þessum flugljósum sést eins og að undanförnu í vetur, en aldrei þykjast þeir, sem á horfðu, hafa séð neitt þessu líkt. Það eru mikil líkindi til að þessi sjón hafi víðar sést hér á landi, og væri æskilegt, að þeir, sem hafa verið svo heppnir að sjá hana, vildu senda til blaðanna skýrslu um það, og sömuleiðis ef þeir hefðu séð slíkt að undanförnu. [Síðan kemur langur og fróðlegur kafli um stjörnuhröp, eðli þeirra og orsakir].

Norðanfari greinir frá tíð og fleiru þann 15.nóvember:

Frá 28 september til 28 október næstliðinn var hér oftar gott veður og sunnanátt, svo flestir gátu unnið að og lokið við haustverk sín, þó margir hér í bænum eigi enn minna og meira óheimflutt af sverði sínum, sem kemur til af því, að hér eru allt of fáir menn í kring, sem geti misst sig og hross sín til slíkra flutninga, og láta þá sitja fyrir sem mest mega; og er þó bæjarbúum sem út undan verða í þessu tilliti mikið mein að því, sem líklega ekki verður ráðin bót á fyrri en hér kemst á vagnakstur. Síðan 28. október og til hins 13. þ.m. hefir verið norðanátt með fjúki og frostum. Á útsveitum öllum hér norðanlands segja menn mikla fönn komna, og sumstaðar svo að allur peningur er kominn á gjöf; aftur er sagt snjóminna og snjólítið til uppsveita og dala. Hlýindi voru hér í októbermánuði stundum 6—9 stig á Reaumur [7 til 11°C] einkum dagana 2., 17. og 21. Frost aftur mest 6.—9. nóv. 13—15 stig á R [16-19°C]. Jarðeplaaflinn varð hér á Akureyri í haust með langminnsta móti og hjá sumum eigi teljandi, sem er býsna hnekkir fyrir bæjarbúa, sér í lagi þá er meira eða minna hafa haft lífsbjörg sína af atvinnuveg þessum, einkum í góðum árum.

Desember. Kalt og umhleypingasamt veðurlag. 

Norðanfari segir frá 15.desember:

[Þ.] 7. þ.m. kom austanpósturinn sem nú heitir Þorkell Þorkelsson. Hann hafði farið frá Eskjufirði 21. f.m., var hríðtepptur í 2 daga á leiðinni og 1 dag beið hann eftir bréfum. Í  Múlasýslum, hafði viðrað líkt og hér, enn þó fannfallið enn meir, einkum í fjörðunum, og víða hagskart. 

Þjóðólfur segir af árferði, aflabrögðum og fleiru þann 22.desember:

Veðráttan frá veturnóttum hefir haldist hér sunnanlands með sömu stöðugum útsynningsumhleypingum og éljagangi og blotum á mis, og hlaupið annað veifið upp í landnorður með frosti og byljum. Jarðir hafa samt haldist góðar hér syðra miðsvæðis í öllum hálendu sveitunum, og er víðast í þeim sveitum, að eigi hefir þótt þörf á að heyja lömb fyrr en nú um þessa daga. Um allt láglendi í Árnes- og Rangárvallasýslu hafa snjóa- og svellalögin orðið þyngri og kreppt að sauðahögum, og megn harðindi sögð og skrifuð austan úr Skaftafellssýslu þegar um 20. f.mán., einkum fyrir austan Mýrdalssand. Með ferð, er nú varð norðan úr Eyjafirði 20. þ. mánaðar er skrifað um byrjun þ. mánaðar, að veturinn hafi þegar lagst þar allþungt að með allmiklum snjóþyngslum, einkum hið fremra um Eyafjörð, og það vestureftir sveitunum. — Fiskiaflinn sagður á förum um Eyjafjörð, Hrútafjörð og Miðfjörð nú um mánaðamótin; hafði þar þó aflast allvel í haust fram til jólaföstu, en smár fiskur. Hér um öll Inn-nesin, en einkum á Akranesi og Seltjarnarnesi, hefir mátt kalla kjörafla í haust, og fremur vænn haustfiskur, þó að gæftir hafi verið með tregara móti sakir umhleypinganna; um þessi Nesin mun vanta minna á 7—900 hluti hjá hinum mestu. Syðra hefir aflinn verið miklu minni að tiltölu, og sáralítill í Garðinum hjá sumum.

Lýkur hér samantekt hungurdiska um veður og tíðarfar ársins 1866. Tölulegt yfirlit (heldur rýrt) má finna í viðhengi.  

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• tölur ársins 1866 (ekki margar)