Stormatíðni - árstíðasveifla

Það sem hér fer á eftir er að nokkru endurtekið efni (reyndar þrautendurtekið) - en þó uppfært hér og ekki alveg eins fram sett og í eldri pistlum. 

Ritstjóri hungurdiska reiknar daglega út það sem hann nefnir stormahlutfall. Deilir heildarfjölda veðurstöðva á hverjum tíma upp í tölu þeirra sem vindur hefur náð 20 m/s þann daginn - og margfaldar með þúsund. Upplýsingar um mannaðar stöðvar ná allt aftur til 1949 - en sjálfvirkar frá og með 1997. Hvað umfjöllunarefni dagsins varðar eru niðurstöður efnislega nánast þær sömu - sama hvora stöðvagerðina er miðað við.

Við athugum árstíðasveiflu stormhlutfallsins. Leggjum einfaldlega saman hlutfall hvers almanaksdags fyrir sig og deilum með árafjöldanum. Því hærri tala sem kemur út - því illviðrasamari hefur dagurinn verið. Nokkuð „suð“ er í röð sem þessari - hún er ekki nógu löng til þess að árstíðasveifla verði alveg hrein (og verður það víst aldrei alveg). Suðið er meira í röðinni sem reiknuð er út frá mælingum sjálfvirku stöðvanna (23 ár) heldur en þeirri sem byggir á mönnuðu stöðvunum (71 ár) - sýnir kannski enn og aftur hversu æskilegt er að eiga nægilega langar raðir. 

Nú má flokka illviðrin eftir áttum - eða einhverju „eðli“ þeirra. Hér lítum við aðeins á tvo flokka: Það sem ritstjórinn kallar norðlæg veður og suðlæg. Til norðlægu veðranna teljast þau sem hafa verið af norðvestri, norðri norðaustri og austri. Önnur teljast suðlæg. Svo vill til að meirihluti norðlægu veðranna teljast til svonefndra lágrastarveðra - vindur er stríðastur í neðri hluta veðrahvolfs, en oft hægur á sama tíma í efri hlutanum. Meirihluti suðlægu veðranna tengjast hins vegar vindröstum í efri hluta veðrahvolfs - eru hárastarveður - hes rastanna ná til jarðar. Samt eru til norðlæg hárastarveður - og suðlæg lágrastarveður - en við skulum ekki sinna slíku í þessari einföldu talningu (þó það væri æskilegt). 

Fyrst er það árstíðasveifla norðlægu veðranna.

Línuritið nær frá júlíbyrjun til júníloka. Illviðrin eru mun tíðari að vetrarlagi heldur en yfir sumarið. Við sjáum að talsvert suð er í ferlinum (súlurnar) - en þegar hann er jafnaður út verður til ferill sem er furðusamhverfur um hámarkið - sem virðist vera í fyrri hluta janúar. 

Sunnanveðraferillinn er ekki eins - og ekki samhverfur um hámarkið:

Tíðni suðlægu veðranna vex jafnt og þétt að hausti, en nær ekki hámarki fyrr en í febrúar - um eða rúmlega mánuði á eftir hámarki norðanveðranna - þegar kemur fram í miðjan mars fellur tíðnin mjög ört - mun örar en hún vex að hausti. 

Við getum borið útjöfnuðu ferlana saman. Kannski er þó rétt að taka fram að lögun þeirra fer dálítið eftir því hvernig þeir eru gerðir - aðrar aðferðir myndu e.t.v. skila lítillega öðruvísi niðurstöðum. 

Blái ferillinn sýnir norðanveðrin, en sá grái sunnanveðrin. Norðanveður eru algengari allt árið - nema tímann frá sólstöðum til jafndægra - sunnanveður eru hvað áköfust umfram norðanveður í febrúar, en norðanveður umfram þau suðlægu í september, október og framan af nóvember - og svo aftur á hörpunni. Á sjálfvirku stöðvunum er sá tími sem sunnanveðrin hafa vinninginn heldur lengri - báðu megin (frá nóvemberlokum fram undir miðjan apríl). Við vitum ekki hvort þetta misræmi (sem ekki er stórt - tölulega) stafar af breyttri hegðan veðrakerfisins á síðustu 20 árum eða af mun á stöðvakerfunum sjálfum. Við reynum ekki að svara þeirri spurningu hér. 

Ritstjóri hungurdiska hefur ákveðnar hugmyndir um það hvers vegna þessar niðurstöður eru eins og þær eru - og hefur eitthvað á þær minnst áður. Lætur samt vera að lengja þennan texta með einhverri froðu þar um. Það er þó merkilegt hvað þessu viðfangsefni hefur lítið verið sinnt á heimsvísu - nánast ekki neitt. Alþjóðatrúboð ritstjórans fyrr á árum hefur engum árangri skilað - en það var þó reynt - en hann er orðinn allt of latur og gamall til að nenna að standa í slíku - best að liggja bara á meltunni.