Frostleysulengd í Reykjavík

Í gær (22.október) fraus í fyrsta skipti í haust á Veðurstofutúni - og í dag (þann 23.) var þar frost allan daginn. Þessa lét Sigurður Þór Guðjónsson getið á fjasbókarsíðu sinni (sem allir veðuráhugamenn fylgjast auðvitað með). Þar var einnig spurt hvort þetta sé óvenjulegt á einhvern hátt. Svarið við þeirri spurningu er nokkuð langdregið - en þeir sem nenna að lesa þennan pistil verða vonandi einhverju fróðari.

Fyrst skulum við líta á lengd frostleysunnar. Hversu langt er á milli síðasta frosts að vori og þess fyrsta að hausti í Reykjavík. Í ár stóð frostleysan í 146 daga, það er í meðallagi síðustu 100 ára, en 16 dögum styttra en að meðaltali síðustu tíu ára. Munar þar að þann 29.maí fór lágmarkshiti í Reykjavík niður í -0,2 stig, eina frostnótt eftir 12.maí - stytti sum sé frostlausa tímann um 17 daga í einu vægu höggi (sem dugði samt í smámunasömu bókhaldi).

Að meðaltali er síðasta frostnótt vorsins 10.maí (100 ára meðaltal), en 4.maí sé miðað við síðustu tíu ár. Fyrsta frostnótt haustsins er að meðaltali 4.október í Reykjavík (100 ár) en 14.október síðustu 10 árin. Fyrsta frostnótt þessa hausts er því 8 dögum síðar en meðaltal síðustu tíu ára.

Kemur þá að mynd dagsins - hún er nokkuð hlaðin - en þolinmóðir komast þó vonandi fram úr henni.

Lárétti ásinn sýnir árin frá 1920, en sá lóðrétti dag ársins (því ofar á myndinni - því síðar á árinu). Til hagræðis er einnig merkt við fyrsta dag hvers mánaðar. Bleiklituðu súlurnar sýna fyrsta frost að hausti. Frostnótt kom í ágúst 1956 (neðsta súlan). Lengst þurfti að bíða eftir fyrsta frosti haustið 2016 - til 16.nóvember. Þykka rauða línan sýnir 10-árameðaltöl fyrsta haustfrosts - það er hærra nú en áður, en var reyndar svipað um tíma milli 1930 og 1940 - árið 1939 var fyrsta frost haustsins 10.nóvember.

Bláu súlurnar sýna hins vegar það sem við gætum kallað fyrsta „frostdag“ haustsins - dag þegar hámarkshiti dagsins er líka neðan frostmarks. Hundrað ára meðaltal er þar 11.nóvember. Við erum því nærri þrem vikum á undan meðaltali í ár - og mánuði sé miðað við síðustu tíu ár. Það er ekki algengt að þetta gerist svona snemma - hefur aðeins 10 sinnum gerst fyrr að hausti síðustu 100 árin, síðast 1987. Árið 1987 var eitt fárra hlýrra ára kuldaskeiðsins alræmda, en þá var frostdagur fyrr á ferð í Reykjavík en nokkru sinni annars á 100 ára tímabilinu öllu, 8.október. 

Tvisvar hefur þurft að bíða fram yfir áramót eftir fyrsta frostdegi „haustsins“, 1932 og 2002. Þessi haust var fyrsti frostdagur í janúar, 1932 þann 15.janúar 1933 og 2002 þann 18.janúar 2003. 

Þeir sem sjá vel - og eru smámunasamir að auki taka eftir því að í ár munar ekki nema einum degi á fyrsta haustfrosti og fyrsta frostdegi. Það er mjög óvenjulegt, en hefur þó gerst áður, 1951 munaði einnig einum degi og 1939 féllu fyrsta haustfrost og fyrsti frostdagur haustsins saman. Árið 1956 - þegar fraus í ágúst - þurfti að bíða 109 daga eftir fyrsta frostdeginum - hann kom ekki fyrr en 14.desember - biðin á milli þessara atburða hefur aldrei orðið lengri. 

Svarið við spurningunni í upphafi um hvort þetta sé óvenjulegt eða ekki hefur því verið svarað. Fyrsta frost að hausti kom seint í ár, en fyrsti frostdagur er hins vegar óvenju snemma á ferð. Lengd frostleysutímans er svo í meðallagi. Velji hver svo áhersluatriði eftir málstað sínum.