Alhvítt fyrst að hausti

Sigurður Þór Guðjónsson benti réttilega á það á fjasbókarsíðu sinni á laugardaginn (12.október) að þá hefði jörð verið alhvít á Sökku í Svarfaðardal og að það væri fyrsta tilkynning um alhvíta jörð í byggðum landsins þetta haustið. Í framhaldi af því var spurt hvort þetta teldist snemmt eða seint. Hér verður reynt að svara því. 

Við eigum innan seilingar upplýsingar sem ná til landsins alls aftur til 1967. Eldri tölur eru til - alveg aftur til 1924 eða svo - en þurfa sérvinnslu. Eitthvað kann að leynast af villum í því sem hér fer á eftir - höfum það bakvið eyrað. Það er ákveðið vandamál að mönnuðum athugunum hefur farið mjög fækkandi síðustu 15 árin, en er þó varla farið að hafa mikil áhrif á þessa ákveðnu tímaröð - en að því kemurm, fari svo sem fram horfir. 

Lárétti ásinn á myndinni sýnir ártöl, en sá lóðrétti dag ársins. Mánaðamót eru merkt sérstaklega. Súlurnar sýna hvenær fyrst hefur orðið alhvítt hvert ár, rauða línan er 10-árakeðja (dagsetninga), bláa strikalínan er reiknuð leitni. Að venju tökum við ekki mikið mark á henni - en hún segir okkur alla vega að haustmerki þessu - fyrst alhvítt í byggð á landinu - hefur seinkað um fimm vikur á hálfri öld. Líklega minna þó hefðum við 100 ár af gögnum. Helst þetta í hendur við hina miklu hlýnun sem átt hefur sér stað síðustu áratugi - og enn sér ekki lát á.

Við sjáum að dagsetningin í ár, 12.október, er í takt við það sem algengast hefur verið síðustu tíu árin, en er mánuði síðar en var að jafnaði fyrir um 30 árum. Breytileiki frá ári til árs er auðvitað mikill. Við sjáum að septemberhretin 2012 og 2013 skera sig nokkuð úr síðariáraháttum - þá varð fyrst alhvítt um svipað leyti og að meðaltali á 8. og 9. áratug 20.aldar.