Meir af apríl

Apríltölur Veðurstofunnar ættu að koma annað hvort á morgun fimmtudag, eða á föstudaginn. Við getum þó fullyrt að þetta var hlýjasti aprílmánuður sögunnar í Reykjavík, Stykkishólmi, Bolungarvík og á Akureyri, næsthlýjasti apríl á Egilsstöðum og sá fjórðihlýjasti á Dalatanga, í 6. til 8. hlýjastasæti á Teigarhorni og því fimmtahlýjasta á Stórhöfða í Vestmannaeyjum. Á landsvísu var hann sá næsthlýjasti. Af röðinni getum við ráðið að metin eru sett þar sem ríkjandi vindátt stóð af landi - áttin var aðallega suðaustlæg. 

Allmikið var um mánaðarhámarkshitamet á einstökum stöðvum, en landshitamet aprílmánaðar var ekki í hættu. Met var m.a. slegið í Reykjavík eins og fram hefur komið í fréttum. Hiti mældist þar mest 17,1 stig þann 30. Þetta er mun hærra en eldra met, 15,2 stig, sem sett var 29.apríl 1942, en er samt ekki út úr myndinni á neinn hátt. Hiti hefur t.d. farið mest í 18,0 stig í borginni þann 7.maí (2006) og 20,6 stig þann 14.maí (1960). 

Í viðhenginu er listi yfir ný mánaðarhámarksmet sem sett voru í maí (aðeins stöðvar sem mælt hafa í 10 ár eða meira). Þar má einnig sjá lista yfir ný met hæsta sólarhringslágmarks aprílmánaðar (hlýjar nætur) - aprílmet var ekki slegið í Reykjavík. 

Hér að neðan er erfiður kafli - rétt fyrir flesta að sleppa honum bara.

Nú spyrja margir (eðlilega?) hvort þessi hlýindi tengist hnattrænni hlýnun á einhvern hátt. Því er að sjálfsögðu ekki hægt að svara á endanlegan hátt - veðurfarsbreytingar eru á margan hátt lúmskar. En vikin eru miklu meiri í mánuðinum heldur en hnattræn hlýnun ein og sér ber með sér. Líkur eru á að loftstraumar hafi einfaldlega verið óvenjuhagstæðir. 

Ritstjóri hungurdiska fylgist nokkuð með slíku og reynir að nota háloftavindáttir (og hita í neðri hluta veðrahvolfs = þykkt) til að giska á hita. Athugaður er styrkur suðlægra og vestlægra vinda, hæð 500 hPa flatarins yfir landinu og þykktin. Eindregin tilhneiging er til þess að hlýindi fylgi sterkum sunnanáttum, sterkar vestlægar áttir draga úr hita, en hæð 500 hPa-flatarins er vísir á það hvort loftið yfir landinu er af suðrænum uppruna eða ekki [loft getur verið af suðrænum uppruna án þess að mikil sunnanátt sé]. Þykktin mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs. Hiti við jörð fylgir henni allvel - hann er þó að jafnaði nokkuð lægri heldur en hrár reikningur gefur til kynna. Það reiknaða samband þykktar og hita (í apríl) sem sýnt er hér að neðan er því eins konar meðaltal - víki hiti einstakra mánaða frá því hefur blöndun lofts að ofan verið annað hvort meiri eða menni í mánuðinum en venja er. 

Veðurfarsbreytingar ættu að raska þessum samböndum á einn eða annan veg. - Eini gallinn er sá að þau segja ekkert um það hvort breytt veðurfar breytir varanlega tíðni vindátta. Þannig er rétt hugsanlegt að hlýindin nú séu afleiðingar veðurfarbreytinga - en aðeins ef þær eru að breyta vindáttatíðni - það finnst ritstjóra hungurdiska einhvern veginn ólíklegt (en hann getur í raun ekkert um það fullyrt). Sömuleiðis hækkar 500 hPa-flöturinn á heimsvísu í samræmi við aukinn hita.

En lítum nú á það hver Reykjavíkurhitinn hefði átt að vera í apríl 2019 ef vindáttir (og hæð 500 hPa-flatarins) réðu eingöngu. 

Ekki auðvelt fyrir óvana að lesa úr þessu - en hvað um það. Lárétti ásinn sýnir reiknaðan hita (þær sem vindáttir og hæð 500 hPa-flatarins segja til um), en lóðrétti ásinn þann hita sem raunverulega mældist. Apríl 2019 er sá hlýjasti á tímabilinu öllu sem hér er undir (frá og með 1949). Ártalið sést efst til hægri á myndinni - nær nákvæmlega við aðfallslínuna - ásamt hinum tveimur hlýjustu aprílmánuðum tímabilsins. Ekki þarf að leita frekari skýringa á hlýindum. - Eins og áður var nefnt hækkar 500 hPa-flöturinn á heimsvísu ef það hlýnar, hlýni um 1 stig hækkar flöturinn um 20 dekametra að jafnaði. Í þessu líkani skilar 20 dekametra hækkun flatarins 0,3 stiga hækkun á hita. Því má segja að séu áhrif hnattrænnar hlýnunar einhver á hlýindin nú felist þau í 0,3 stigum (af +3,6 stiga viki) - þau gætu því verið „tíundihluti“ hlýindanna nú (við notum gæsalappir viljandi). 

Eins og sjá má á myndinni er allur gangur á því hversu vel líkanið skýrir hita einstakra aprílmánaða og í heildina litið skýrir það aðeins um helming breytileikans frá ári til árs - en það er samt býsna mikið.

Þá er það þykktin.

Hér sjáum við svipað - það er ekkert óvenjulegt við nýliðinn aprílmánuð, apríl 2019 er við aðfallslínuna. Stöðugleiki lofts víkur ekkert frá meðallagi. Hitinn er eins og hann „á að vera“ miðað við þykktina. Árið 2003 (ofarlega á myndinni) hefur blöndun hlýrra lofts að ofan verið betri en að meðallagi - og sömuleiðis 2013 (langt út úr hópnum til vinstri) - apríl það ár hefði eiginlega átt að vera sá kaldasti á tímabilinu - en hann var það ekki. Annað hvort er einhver galli í þykktargögnunum (rétt hugsanlegt), eða þá að blöndun að ofan hefur verið óvenjumikil (þar er alltaf hlýrra loft). Árið 1968 var staðan á hinn veginn - apríl var mun kaldari en hann hefði átt að vera. Stöðugleiki hefur verið mun meiri - kannski vegna hafísmagns.

Það er eins hér að hnattræn hlýnun boðar meiri þykkt - um 20 dekametra fyrir hvert stig hlýnunar. Hverjir 20 dekametrar gefa hér um 0,7 stig. 

Kannski hefur hnattræn hlýnun nægt til þess að koma hitanum nú upp fyrir aprílhitann 1974 - en á lítinn þátt í hlýindunum að öðru leyti. Niðurstaðan er sú að einstakir hlýir (eða kaldir) mánuðir segja ekkert um gang hnattrænnar hlýnunar - ekki frekar en hlýir eða kaldir dagar. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• ný aprílmet