Kaldur dagur suðvestanlands

Dagurinn (19.júní) var harla kaldur suðvestan- og vestanlands. Sólarhringsmeðalhiti í Reykjavík reiknast 6,3 stig, -3,7 stig neðan meðallags síðustu tíu ára og hefur ekki verið svo lágur nokkurn dag síðari hluta júnímánaðar frá því 1992 - en þá komu margir afarkaldir dagar í röð um jónsmessuna og snjó festi rétt ofan við bæinn snemma morguns. Sé leitað að 19.júní einum og sér þarf að fara aftur til gæðasumarsins 1974 til að finna jafnkaldan.

Hegðan hitans í dag var þó óvenjuleg - hann var nánast jafn allan sólarhringinn. Lágmarkshiti dagsins [6,0 stig] telst þannig ekki sérlega lágur miðað við meðalhitann. Hann hefur t.d. fjórum sinnum verið lægri þann 19.júní á þessari öld. Það er „einkennilegra“ með hámarkshitann. Hæsti hiti sólarhringsins á sjálfvirku stöðinni var 7.8 stig, það er óvenjulágt hámark í Reykjavík nærri sólstöðum. En þetta er ekki sú tala sem færist til bókar sem hámarkshiti dagsins heldur 9,8 stig. Sólarhringur hitaútgilda nær nefnilega frá kl.18 daginn áður til kl.18 viðkomandi dag. Þetta fyrirkomulag (sem var á árum áður algjörlega óhjákvæmilegt) mun um síðir heyra sögunni til - þegar mannaðar mælingar leggjast endanlega af - og gerir það nú þegar á sjálfvirku stöðvunum. 

Víða um heim er meðalhiti sólarhrings skilgreindur sem beint meðaltal hámarks- og lágmarkshita. Það meðaltal er oftast ekki fjarri lagi - en sjáum til hvað gerist með daginn í dag ef við notum þá reglu. Meðaltal 9,8 og 6,0 er 7,9 stig - langt ofan við þau 6,3 sem við fáum með þeirri aðferð sem notuð hefur verið áratugum saman. Ef við reiknum meðaltal hámarks- og lágmarks sjálfvirku stöðvarinnar [sem miðað er við „réttan“ sólarhring] verður útkoman 6,9 stig - mun lægra en 7,9 en samt marktækt hærra en þau 6,3 stig sem við sögðum að ofan að meðaltalið væri. „Réttur“ meðalhiti sjálfvirku stöðvarinnar var hins vegar 6,4 stig. 

Nú eru flestir lesendur sjálfsagt löngu búnir að tapa þræði - en vonandi átta sumir þeirra sig samt á því að vegna þess að reglur um meðaltalsreikninga og aflestur mæla hafa breyst í gegnum tíðina (því miður, því miður, því miður) - og enn er verið að hringla með slíkt (og víst ekki hjá því komist) þarf alltaf að vera að reikna gömul meðaltöl upp á nýtt og samræma þau sem best verður. 

Lesendur mega vita að það er hægt að gera þetta á viðunandi hátt - ekki þó án þess að þeir sem vinna við það viti hvað þeir eru að gera og kunni að greina hvað er hvað, en það verður aldrei til nein endanleg hitatímaröð. Mestallt þras um breytingar á hitaröðum er byggt á misskilningi (eða skilningsleysi) og er því afskaplega þreytandi. Bent er á gæs og hún sögð vera hundur. Verst er að fjöldi manns trúir því - og af þessu er stöðugt ónæði og æsingur - ekki síst nú á netöld - hingað til lands berast meira að segja öldur misskilnings allt frá Ástralíu - víst sé gæsin hundur.