Júniþrepið mikla

Júnímánuðir þessarar aldar hafa að jafnaði verið mun hlýrri heldur en almennt var áður. Segja má að breytingin hafi orðið í einu þrepi - frá 2001 til 2002. Eftir þann tíma er meðalhiti júní í Reykjavík 10,4 stig, en var næstu 16 ár á undan ekki nema 9,0 stig [og sama á viðmiðunarskeiðinu 1961 til 1990]. Hann var meira að segja ekki nema 9,6 stig á hlýskeiðinu 1931 til 1960. Eftir 2001 hefur júníhiti í Reykjavík alltaf verið ofan við gamla meðallagið og aðeins tvisvar neðan meðallags hlýju áranna 1931-1960 (og einu sinni jafnhár því). 

Þetta ástand er orðið svo langvinnt að farið er að reikna með því sem „eðlilegu“. Að vísu er veðurfar hlýnandi á heimsvísu, en stór þrep af þessu tagi eru varla þeirri þróun eingöngu að kenna. Það er svosem hugsanlegt að skeiðið fyrir þrep hafi verið „óeðlilega“ kalt og að júníhitinn hafi því aðeins verið að fá „leiðréttingu sinna mála“. 

Myndin sýnir meðalhita júnímánaðar í Reykjavík allt aftur til 1870. Áður en þrepið mikla var stigið 2002 hafði meðalhiti mánaðarins varla náð 10 stigum áratugum saman - og þegar hann gerði það á annað borð var það ekki með neinum glæsibrag - nema í fáein skipti á stangli fyrir 1942. Sé hin almenna leitni (blá lína) fulltrúi hnattrænnar hlýnunar (ekkert víst að hún sé það) er ljóst að júníhlýindi þessarar aldar eru talsvert umfram þær væntingar sem menn geta tengt heimshlýnun. Við vitum að sjálfsögðu ekkert um það hvað gerist í þeim efnum. Vel má vera að annað þrep upp á við bíði okkar á næstu árum eða áratugum - en ekki er heldur ólíklegt að eitthvað af hlýindunum gangi aftur til baka - færist e.t.v yfir á maímánuð en í honum hefur mun minna hlýnað en í júní, júlí og ágúst. 

Þó breytileiki hita frá degi til dags í júní í Reykjavík geti verið töluverður er hann samt oftast lítill. 

Það þarf aðeins að hugsa til að átta sig á þessari mynd. Reiknaður er meðalhiti hvers sólarhrings í júní í Reykjavík á árunum 1871 til 2017. Síðan er talið hversu oft hann fellur á hvert stig. Hér var það reyndar gert þannig að í flokkinn 9 falla öll sólarhringsmeðaltöl sem eru frá 9,00 til 9,99 stig og svo framvegis. Heildarfjöldi daga er talinn og hlutföll reiknuð (í prósentum). 

Bláar súlur sýna niðurstöður tímabilsins alls 1871 til 2017. Algengast er að sólarhringsmeðalhitinn falli á bilið 9 til 10 stig - meir en 20 prósent tilvika, 5.hver dagur. Brúnu súlurnar sýna tímabilið 1949 til 2017. Þá var líka algengast að hiti væri 9 til 10 stig. Grænu súlurnar sýna hins vegar síðustu 20 ár, 1998 til 2017. Þá var algengast að hitinn væri 10 til 11 stig, og dagar með 12 til 13 stiga og 13 til 14 stiga hita voru þá tvöfalt fleiri heldur en á lengri tímaskeiðunum. 

Við sjáum líka að dagar þegar hiti var á bilinu 6 til 7 stig voru helmingi fleiri áður fyrr heldur en þeir hafa verið á síðari árum og dagar þegar meðalhiti var undir 6 stigum voru nærri fjórum sinnum fleiri á árum áður heldur en verið hefur að undanförnu.