Hæðin siglir til vesturs

Enn er mjög hlýtt víðast hvar á landinu og verður líklega líka á morgun (miðvikudag) síðan fer kólnandi. Heldur er óljóst hvernig sá kuldi hegðar sér - við vitum ekki hvort hann fellst í tiltölulega meinlausri norðaustanátt - eða hvort hann nær að hrökkva í meiri vind og hörku. Það verður víst bara að koma í ljós. En lítum á stöðuna á meðan - eins og evrópureiknimiðstöðin vill nú hafa hana síðdegis á fimmtudag (1. mars).

Við tökum strax eftir hæðinni miklu sem í dag er rétt austan við land - en verður þarna komin yfir Grænland. Í framhaldinu á að dofna yfir henni jafnframt því sem hún þokast enn lengra vestur. Um leið og við komumst í norðanáttina austan hæðar fer hún að draga kaldara loft úr norðri yfir landið.

Mesti kuldinn er hér kominn vestur fyrir Evrópu - er í mikilli upphitun á Atlantshafi vestan Bretlands - spurning hvað verður úr því. Leifar liggja líka eftir við Danmörk og austur um til Svartahafs - trúlega leiðindaveður þar með - en mikið hefur hlýnað í Frakklandi og við Miðjarðarhaf. 

Hæðin hrakti kuldapollinn Stóra-Bola úr bæli sínu og er honum nokkuð brugðið - miðja hans á kortinu vestur af Bankseyju. Hann verður smástund að jafna sig - en er alls enginn aumingi og til alls líklegur. Við vonum að aðalhæðin verði úr sögunni áður en hann fer að hreyfa sig til austurs - þannig að hann geti leitað aftur í sitt eðlilega sæti í stað þess að fara á flakk norðan Grænlands þar sem hann er bein ógnun fyrir okkur.

En það er ekkert hlýtt loft á leið til okkar heldur (að minnsta kosti í spánum). Það er þó aldrei að vita - spárnar sjá ekki allt - langt í frá. 

Rifjum til gamans upp gamlan sænskan veðurfarstexta - úr bókinni (var fyrirlestur reyndar): „Om climaternes rörlighet“ eftir sænskan fríherra Ehrenheim að nafni - árið er 1824 og við erum á síðu 26: 

Þegar komið er niður á miðja síðu stendur (í mjög lauslegri þýðingu): „Því harðari sem vetur er í Þýskalandi og Miðevrópu því mildari og blíðari er hann við Íshafið. Ekkert er betur staðfest í veðurfræði - að kuldi er einskonar gefin stærð - þegar hann þrýtur á einum stað verður ofgnótt af honum á öðrum“. 

Hér er einfaldlega verið að segja að kuldinn sé takmörkuð „auðlind“ - og þrátt fyrir allt eiga kuldapollar norðurhvels sér sín takmörk - „megin“ þeirra nær ekki um allt hvelið. Herji þeir á eitt svæði verða þeir þar með að yfirgefa annað. 

Ehreinheim birtir síðan lista máli sínu til stuðnings. Vinstri dálkurinn sýnir veðurlag á Grænlandi og Íslandi, en sá til hægri veðurlag sama vetur í Þýskalandi. 

Það er þess vegna nánast dálítið hjárænulegt að halda því fram að þetta ástand sé eitthvað nýtilkomið og sérstaklega tengt hnattrænni hlýnun. Það sem er tengt hlýnuninni er það að kuldinn skuli ekki vera meiri og stríðari en hann þó er. Öðru máli gegnir um sumarhelming ársins - á honum er líklegra að svo mikið muni um hnattræna hlýnun að afleiðinga gæti gætt á hringrásina.