Af hlýjustu maímánuðum

Útlit er fyrir að maímánuður 2017 verði meðal þeirra hlýjustu frá því mælingar hófust - en þó ekki methlýr. Hann á enn möguleika á að verða sá hlýjasti á öldinni. Landsmeðalhiti í byggð stendur nú í 7,3 stigum (gæti orðið 7,4), en á landsvísu varð hlýjast á öldinni (hingað til) í maí 2008, 7,2 stig. 

Standi 7,3 stig þurfum við að fara aftur til 1946 til að finna hærri tölu, 7,4 stig. Svo hlýtt varð 1946 - og einnig 1928. Enn hlýrra var í maí 1939 (7,5 stig) og 1935 (7,6 stig). En þó meti verði ekki náð er árangurinn samt mjög góður.

Á einstökum stöðvum er meðalhiti það sem af er hæstur í Öræfasveitinni, í Skaftafelli er hann 9,1 stig og 9,2 stig við Sandfell. 

Þó nú hafi verið athugað á þessum stöðvum í meir en 20 ár voru þær ekki í gangi í þeim maímánuðum sem eru hlýrri en sá núverandi. Við vitum því ekki hvort þær hefðu þá staðið sig enn betur heldur en þær stöðvar sem þá mældu hæstan meðalhita.

Hér að neðan eru tvær töflur sem sýna háan meðalhita í maí. Sú fyrri tekur nær til allrar meðalhitaskrár ritstjóra hungurdiska - en er ekki opinberun frá Veðurstofunni. Sú síðari er nær því að vera það - þar vantar elstu tölurnar. Satt best að segja eru elstu tölurnar harla vafasamar - og ekki mælt með því að þær séu teknar alvarlega. 

röð	stöð	ár	mán	hiti °C		nafn
1	1	1830	5	11,2		Reykjavík
2	817	1845	5	10,2		Ofanleiti í Vestmannaeyjum
3	1	1845	5	10,0		Reykjavík
4	20	1935	5	9,6		Elliðaárstöð
5	846	1935	5	9,5		Sámsstaðir
5	846	1946	5	9,5		Sámsstaðir
7	422	1933	5	9,4		Akureyri
8	20	1960	5	9,3		Elliðaárstöð
9	772	2010	5	9,2		Kirkjubæjarklaustur
9	817	1853	5	9,2		Ofanleiti í Vestmannaeyjum
11	772	1946	5	9,2		Kirkjubæjarklaustur
12	477	1939	5	9,2		Húsavík
12	923	1935	5	9,2		Eyrarbakki
14	983	1935	5	9,2		Grindavík
15	817	1842	5	9,2		Ofanleiti í Vestmannaeyjum
16	105	1935	5	9,1		Hvanneyri
17	20	1941	5	9,1		Elliðaárstöð
18	1	1842	5	9,1		Reykjavík
19	772	1935	5	9,1		Kirkjubæjarklaustur
19	923	1890	5	9,1		Eyrarbakki

Já, 11,2 stig í Reykjavík í maí 1830 hlýtur að vera vafasöm tala - en ábyggilega mjög hlýr mánuður samt. Tölur segja einnig að meðalhiti í Reykjavík í maí 1845 hafi verið mjög hár, 10,0 stig - reyndar var þá líka afbrigðilega hlýtt á Ofanleiti í Vestmannaeyjum hjá séra Jóni Austmann (sem þekktur er nú fyrir lýsingu sína á Kötlugosinu 1823). - En við vitum að sumarhitamælingar séra Jóns sýna almennt of háar tölur - bein eða óbein sólaráhrif valda því. Mjög erfitt er hins vegar að meta nákvæmlega hver þau voru - kannski verður það einhvern tíma mögulegt.

En maí 1845 hefur líklega verið hlýr mánuður. Svo komum við hins vegar að mun trúlegri tölum. Elliðaárstöðin í Reykjavík er vænn staður, meðalhiti í maí 1935 er talinn 9,6 stig þar, en var 9,3 stig á þaki Landsímahússins sem hin opinbera Reykjavíkurstöð var um þær mundir. Samræmingar við Veðurstofutún færa þá tölu niður í 8,9 stig sem nú er hin opinbera tala hlýjasta maímánaðar Reykjavíkurraðarinnar. Samræmingar sem þessar eru alltaf álitamál og eiga örugglega eftir að breytast í framtíðinni - alla vega verður að búa til nýja röð þegar Reykjavíkurstöðin verður enn á ný flutt í framtíðinni (vegna byggingalandsglýju sem nú blindar allt og alla - svo mjög að sólin virðist dauf í samanburði). 

Fyrir neðan Elliðáatöluna eru svo tvær frá Sámsstöðum í Fljótshlíð, maí 1935 og 1946. Sámsstaðir hefur helst hitaforskot á aðrar stöðvar á vorin, apríl- og maígott þar um slóðir. 

Talan háa á Akureyri í maí 1933 (9,4 stig) hefur löngum talist dálítið vafasöm - ástæðan er sú að einmitt þetta afbrigðilega ár varð leiðinleg bilun í hitasírita sem alltaf var notaður við reikninga á næturhita (og þar með meðalhita) á Akureyri - reikningar voru því ekki gerðir nákvæmlega eins um þessar mundir eins og bæði rétt fyrir og eftir. Bilunin stóð frá því í mars og fram í júní. - En hlýr var þessi maímánuður víða fyrir norðan og vestan, sá hlýjasti sem vitað er um á 9 stöðvum. Maí 1935 er sá hlýjasti á 21 stöð. Við trúum þessari Akureyrartölu því (nokkurn veginn). 

Ef við nú sleppum þessum vafasamari tölum um og fyrir miðja 19. öld af listanum verður hann svona:

röð	stöð	ár	mán	hiti °C		nafn
1	20	1935	5	9,6		Elliðaárstöð
2	846	1935	5	9,5		Sámsstaðir
2	846	1946	5	9,5		Sámsstaðir
4	422	1933	5	9,4		Akureyri
5	20	1960	5	9,3		Elliðaárstöð
6	772	2010	5	9,2		Kirkjubæjarklaustur
7	772	1946	5	9,2		Kirkjubæjarklaustur
8	477	1939	5	9,2		Húsavík
8	923	1935	5	9,2		Eyrarbakki
10	983	1935	5	9,2		Grindavík
11	105	1935	5	9,1		Hvanneyri
12	20	1941	5	9,1		Elliðaárstöð
13	772	1935	5	9,1		Kirkjubæjarklaustur
13	923	1890	5	9,1		Eyrarbakki
15	846	2008	5	9,1		Sámsstaðir
16	477	1946	5	9,1		Húsavík
16	798	1935	5	9,1		Vík í Mýrdal
18	772	1941	5	9,0		Kirkjubæjarklaustur
19	20	1947	5	9,0		Elliðaárstöð
20	846	1947	5	9,0		Sámsstaðir

Tvær tölur eru á listanum frá þessari öld - á Sámsstöðum 2008 og Kirkjubæjarklaustri 2010. Vegagerðarstöðvar eru ekki á þessum lista - en hæstu maígildin þar eru frá Steinum 2008, 9,3 stig, úr Hvammi sama ár og 2010 (9,2 stig) og frá Sandfelli, líka 2008, 9,2 stig. Nú er spurning hver hæsta tala núverandi maímánaðar verður - skyldi hún komast á listann? - 

Athugasemdir

[Torfi Stefánsson (IP-tala skráð) 29.5.2017 kl. 20:25]

Skemmtileg þessi setnign hjá Trausta: "En þó meti verði ekki náð er árangurinn samt mjög góður"! 

"Hlýindi" maímánaðar tengist þannig frammistöðu rétt eins og í einhverri keppni. En hver er það þá sem keppir? Drottinn allsherjar sem er sagður stýra veðri og vindum, veðurguðirnir (sem hljóta að vera heiðnir, sbr. fleirtöluna) eða þá kannski veðurfræðingarnir og Veðurstofan?
Ég hallast að hinu síðastnefnda. Það er fræðingunum okkar á Veðurstofunni að þakka að árangurinn sé mjög góður, þ.e. "hlýindin" í maí.
Svona til samanburðar má nefna að hitinn í Evrópu hefur verið allt að 30 stigum síðustu daganna og um 25 stig á Norðurlöndunum (borið saman við meðalhitinna hér, eða 7,2 stig!) þó aðeins sé farið að kólna þar núna. Einnig hefur verið mjög hlýtt á Bretlandseyjum.
Hverjum er sá "árangur" að þakka?
Fjórði möguleikinn, sem ég nefndi ekki áðan, gæti verið helsta hetjan í hlýindunum, þ.e. hin hnattræna hlýnun. Hún er þannig kannski bara af hinu góða, a.m.k. hérna á norðurslóðum? 

[Trausti Jónsson, 29.5.2017 kl. 21:46]

Hef sagt það áður. Að setja veðurupplýsingar fram á keppnisvísu skerpir á tilfinningu fyrir því hvað er óvenjulegt og hvað ekki. Það er ákveðið sálrænt vandamál að nútíminn er að lenda úr takti við helstu sveiflur náttúrunnar, dægursveifluna og árstíðasveifluna - árstíðasveiflan er sérlega vanmetin andlega. Það er helst að takti hennar sé nú haldið uppi af viðburðastjórnun amerískra gróðafyrirtækja - ókosturinn við þá skipan er að þeir árstíðabundnu viðburðir eru allir eins - hvað sem dagurinn heitir og því platárstíðir - jólin orðin að einum einum svörtum föstudegi í viðbót - páskarnir jafnaðir við jörðu. - Það er auðtengdast við árstíðasveiflu náttúrunnar í gegnum veður, gróður og ásýnd jarðar - að láta ár, árstíðir og einstaka daga keppa innbyrðis eykur tilfinningu fyrir því hvað er venjulegt og hvað ekki - eykur næmi fyrir umhverfinu. Það er í sjálfu sér engin „hetja“ í leiknum - árangur tilviljun að þakka - en rétt að muna að árangur getur líka orðið á kalda vænginn - slíkir keppendur hafa bara verið sjaldséðari hin síðari ár - en birtast væntanlega aftur í fyllingu tímans - eða það eldra gleymist svo að það sem þeim gömlu þykir bara nokkuð hlýtt þykir yngri kynslóðum kalt - vegna þess að þær hafa aldrei reynt annað.

[Emil Hannes Valgeirsson, 30.5.2017 kl. 00:37]

Veðurtölfræði í keppnisanda er alltaf áhugaverð hvort sem um kulda eða hlýindi er að ræða. En burt séð frá því þá hljóta flestir hér á landi að vera sáttari við hlýtt vor en heldur kalt. Hlýindi eru reyndar farin að vera svo viðkvæmt mál fyrir marga að það má varla nefna þau á nafn öðruvísi en þau séu sett í eitthvert hnattrænt hlýnunardeilumálasamhengi. Og úr því minnst er á það í pistlinum þá vona ég innilega að Veðurstofutúnið og nánasta umhverfi fái að vera í friði fyrir byggingaráformum sem allra lengst. Það fer þó kannski að vera þörf á að grisja eitthvað hraðvaxandi trjágróðurinn sem hlýtur að fara, eða er þegar farinn, að skekkja veðurmælingar miðað við fyrri ár.

[Helga Kristjánsdóttir, 30.5.2017 kl. 01:38]

Virkilega skemmtileg framsetning um leið og ég hlusta á regnið bilja á rúðunum,rifja ég upp hvað það voru oft góðir sólardagar í fyrra...líkindi á að það verði eins veður á sama tíma og sama stað eru líklega hverfandi.Eitthvað hafa forfeðurnir spáð í þetta og úr því orðið "hjátrúin",,ef vetur og sumar frjósa saman,, og einhverjir aðrir veðurfræðilegir viðburðir þá merkir það eitthvað oftast eitthvað gott.

Lifi bjartsýnin!  

[Gunnar Th. Gunnarsson, 30.5.2017 kl. 14:17]

Mín veðurtilfinning er dálítið bundin gróandanum, og þá sérstaklega í trjágróðri, ekki síst þeim vilta rammíslenska.

Íslenska birkið lætur ekki auðveldlega plata sig of snemma af stað en skógarnir hér á Austurlandi, Egilsstaðaskógur og birkiskógurinn í Grænafelli í Reyðarfirði voru orðnir algrænir rétt upp úr 20. maí og flest garðtré um eða fyrir miðjan maí. Minni laufgun hef ég séð hér eystra á 17. júní !!

Svo berast fréttir úr Eyjafirðinum að sláttur sé að hefjast nú á lokadögum maímánaðar og útlit fyrir að bændur slái þrisvar í sumar.

Þetta vor er með ólíkindum og slær öll veðurmet í mínu hálfrar aldar veðurminni.