Í leit að vorinu 9

Landið bregst misjafnlega við vorinu. Fjallað hefur verið um það áður á hungurdiskum, en við skulum samt rifja eitthvað upp. 

Árstíðasveifla hitans er ekki jafnstór á öllum veðurstöðvum landsins, né eins í laginu. Hver stöð á sér vik frá meðaltali landsins í hverjum mánuði. Við lítum á landfræðilega dreifingu útgilda á árstíðasveiflu þessara vika. (Hljómar vel - ekki satt).

Ekki kemur á óvart að tiltölulega kalt er inn til landsins á vetrum og þá er hiti þar lægstur miðað við landsmeðaltalið. Öðru vísi er farið á sumrin, þá er hiti inn til landsins hærri en landsmeðalhitinn. Á sumrin er kalt við sjóinn en þar er tiltölulega hlýtt á vetrum. Til viðbótar þessum almennu og lítt óvæntu sannindum koma smáatriði á óvart.

Kortið veitir svar við því hver sé „hlýjasti“ mánuður ársins á ýmsum veðurstöðvum - miðað við landsmeðaltal. Sums ataðar á landinu sunnan- og suðvestanverðu er það apríl - þar vorar fyrr en annars staðar á landinu. Víða norðanlands er júní „hlýjastur“ miðað við landsmeðaltalið - snjór er bráðnaður af láglendi - innar og ofar er það júlí sem stendur sig best - það gerir júlí líka í uppsveitum á Suðurlandi. 

Veturinn er hlýr að tiltölu við strendur landsins - miðað við landsmeðaltal. Strendur á Norður- og Austurlandi eru „hlýjar“ í janúar, og suðaustur- og suðurströndin í febrúar og mars. Á landinu norðvestanverðu er það hins vegar nóvember. 

En við erum hér að einbeita okkur að vorinu. Reykjavík er „vorstöð“ - þá er þar hlýrra að tiltölu en annars staðar á landinu. Berum hana saman við tvær aðrar stöðvar og veljum Stykkishólm og Akureyri. 

Myndin að ofan sýnir mismun á sólarhringsmeðalhita í Reykjavík og Stykkishólmi alla daga ársins (og 6 mánuðum betur). Mestur munur á hita stöðvanna er á vorin - hámarkið er á hörpu. - Frá og með miðjum maí slaknar á muninum. Þetta er tímabil norðaustannæðinga, loftþrýstingur er hár, þurrar norðlægar áttir tíðar. 

Hitamunur stöðvanna minnkar síðan eftir því sem líður á, nokkuð jafnt og þétt þar til lágmarki er náð í nóvember - fyrri mynd sýndi „nóvemberhlýindi“ um Breiðafjörð og Vestfirði. Þetta eru áhrif frá sjónum, geymsla hlýinda sumarsins - nýtur þeirra svo í janúar austur með Norðurlandi og suður með Austfjörðum? Eru þau komin til stranda Austur-Skaftafellssýslu í mars? Eða fellur mismunarferill hita í Reykjavík og Stykkishólmi að einhverju leyti saman við útbreiðslu hafíssins í Grænlandsundi? Sjáum við hana hér? 

Ritstjórinn á einhvers staðar ámóta mynd sem ber saman Reykjavík og Hornbjargsvita og lítur hún svipað út.

En lítum nú á Norðurland. Við veljum Akureyri, en hefðum getað valið Skagafjörð - annað svæði þar sem júní er hlýjastur miðað við landsmeðaltalið - útkoman er þar hin sama (um það í fornum hungurdiskapistli). 

Hitamunur Reykjavíkur og Akureyrar er allt annar en sá sem við sáum á fyrri mynd. Um 1,5 stigi hlýrra er í Reykjavík en á Akureyri að vetrarlagi, en munur hita staðanna er lítill á sumrin. Það merkilegasta við myndina er að skiptin á milli vetrar og sumars eiga sér stað nánast á einum degi, 19. maí. Minna má á að hátt í 70 ár af mælingum liggja hér að baki. Það er varla tilviljun að þetta er einmitt um það leyti sem þrýstivindurinn slakar á taki sínu á landinu - og landið sjálft tekur við stjórninni (sjá fyrri pistil) - en væntanlega kemur snjóleysing á Norðurlandi einnig við sögu. Haustið kemur ekki alveg jafn snögglega. 

Þó myndin af „kaldasta mánuði ársins“ - miðað við landsmeðaltal - komi hér málinu ekkert við skulum við láta hana fljóta með til gamans.

Inn til landsins er veturinn kaldastur að tiltölu, ýmist desember, janúar, febrúar eða mars. Vor og snemmsumar er „kaldast“ strendur landsins, sumarið á Austfjörðum og með suðurströndinni til Reykjaness. Nóvember í lágsveitum á Suðurlandi. Ágúst á höfuðborgarsvæðinu. Allt saman rökrétt á einhvern veg (eða er það ekki?).