Fárviðrið 5. janúar 1954

Þessi pistill er í syrpu sem fjallar um fárviðri í Reykjavík og er nú komið að svokölluðu „Hæringsveðri“. Hæringur var fljótandi síldarbræðsla sem um þessar mundir lá á Reykjavíkurhöfn, slitnaði upp í veðrinu og gerði usla. 

Þetta veður er nokkuð óvenjulegt, öðru vísi en öll þau fyrri í þessari pistlasyrpu. Veður af þessu tagi eru ekki algeng - alla vega ekki svona hörð - og lítið hefur sést til þeirra á síðari árum - kannski hluti af almennum vestanveðraskorti (sá skortur réttist væntanlega af um síðir). 

En við byrjum á blaðafyrirsögnum - í þetta sinn úr Vísi (nappað af timarit.is). 

Þetta veður gerði á nýju tungli - skammt í stórstreymi og varð verst einmitt upp úr morgunflóðinu - en loftþrýstingur var alls ekki lágur - eitt af því sem óvenjulegt telst í þessu veðri.

Gríðarleg illviðri höfðu gengið vikum saman (og koma tvö til viðbótar við pistlasögu síðar). Veðurkortið var þó alls ekki sérlega ógæfulegt sunnudaginn 3. janúar - svona við fyrstu sýn að minnsta kosti.

Kortið er úr ncep-endurgreiningunni, sýnir hæð 1000-hPa-flatarins og jafngildir sjávarmálsþrýstikorti þar sem línur eru dregnar með 5 hPa-bili. Mikil hæð er vestur af Bretlandseyjum - þar má sjá jafnhæðarlínuna 320 m - en hún jafngildir 1040 hPa. Þetta er mjög hár þrýstingur. Lægðardrag er við Suður-Grænland - virðist ekki láta mikið yfir sér - en lægð langt suðvestur í hafi. Afleitt veður er að sjá í sunnanverðri Skandinavíu - enda segja blöð frá miklum leiðindum þar um slóðir. 

Hlýtt var hér á landi þennan dag.

Háloftakortið á sama tíma (sunnudag 3. janúar 1954 kl.12) sýnir að lægðardragið fyrir suðvestan Grænland er í raun mjög öflugt - og það var á leið til norðausturs. 

Daginn eftir (mánudaginn 4.) var veður versnandi um landið vestanvert. 

Kröpp lægð hafði allt í einu grafið um sig á Grænlandssundi og sent vestanstroku beint frá Grænlandi yfir landið. Gekk á með éljum. Nú er þrýstingur við Labrador kominn yfir 1040 hPa -

og ef við lítum á háloftakortið á svipuðum tíma tökum við eftir því að hæðarinnar sér lítt stað á því - öfugt við hæðina vestur af Bretlandi. Labradorhæðin og hinn hái þrýstingur yfir Suður-Grænlandi - undir hálofaröstinni - er mikil fylla af jökulköldu lofti sem æðir til norðausturs í átt til Íslands - að einhverju leyti yfir Grænlandsjökul. 

Um nóttina kom kaldasta loftið - og ás háloftalægðardragsins að landinu og þá um morguninn varð veðrið verst.

Hér (kl. 6 að morgni þriðjudags) er lægðarmiðja nærri Vestfjörðum - og fárviðrisstrengur liggur allt frá Grænlandsfjöllum austur um Grænlandshaf og inn á Faxaflóa með -5 til -6 stiga frosti. 

Háloftathugun sem gerð var í Keflavík kl.9 sýndi 40,6 m/s vindhraða í 850 hPa og -14 stiga frost. 

Hér er sýnishorn af athugunum á Keflavíkurflugvelli þessa nótt og þennan morgun. Tíu-mínútnavindur fór þar mest í 30,9 m/s á athugunartíma (hugsanlega meira á milli) og vindhviða í 40,2 m/s. Frostið var á sama tíma -6,6 stig. 

Næturathuganir voru gisnari í Reykjavík.

Hér er klipp úr vindritinu - þar sést að mesta hviðan er 42,2 m/s um 15 mínútur fyrir kl.8 og einnig sést að meðalvindur náði fárviðrisstyrk að meðaltali um svipað leyti. Má rétt ímynda sér særokið á Flóanum og við höfnina innan um glórulítið éljakófið. 

Þrýstiritið sýnir að þrýstingur var ekki lágur - ritið liggur að vísu fáeinum hPa of hátt miðað við athuganirnar sjálfar - en hann fór aldrei neðar en rétt um 995 hPa í Reykjavík. Einhvers staðar í framtíðinni bíður ámóta veður þar sem þrýstingur er mun lægri. 

Það er óvenjulegt við þetta veður er að bæði hefðbundinna hita- og kuldaskila verður lítt vart - en hann hvessir úr háloftunum - og síðan e.t.v. beint af falli yfir Grænlandsjökul. Þetta hefur verið erfitt við að eiga fyrir veðurspámenn á sínum tíma - vonandi að tölvuspár nútímans nái svona löguðu betur.

Veðursins gætti langmest á Suðvesturlandi og á annesjum vestanlands og litlu hefur mátt muna að það færi alveg hjá skammt fyrir sunnan land. 

Sextán skip og báta sleit upp á Reykjavíkurhöfn, þar á meðal voru verksmiðjuskipið Hæringur, varðskipið Þór og fjórir togarar. Skemmdir urðu nokkrar. Grandagarður varð ófær af grjóti og þangi - auk rusls úr öskuhaugunum þar vestan við. Báta rak upp í Grundarfirði og á Hellissandi og þeir skemmdust mikið. Báta sleit einnig upp í Ólafsvík, en skemmdust þeir lítið. Hafnarferju og bát rak upp á Akranesi og skemmdir urðu þar á hafskipabryggjunni. Loftnet útvarpsstöðvarinnar á Vatnsenda slitnaði. Rafmagnstruflanir urðu vegna særoks.  

En þessi mikili illviðrabálkur hafði verið hlýr eins og fréttin hér að neðan ber með sér.

Hálendi Íslands snjólaust að mestu. - Hér má benda sérstaklega á það að flugmaður telur Öskjuvatn (reyndar misritað Öskuvatn) sé íslaust - það er það greinilega stöku sinnum á vetrum án þess að eitthvað sé í gangi í neðra.