Áramót - af hita ársins 2015

Nú er hægt að segja frá meðalhita ársins 2015 með sæmilegu öryggi (alltaf verður þó að gefa hugsanlegum villum sitt lífsrými). Höfum í huga að tveggjaaukastafafylleríið hér að neðan er aðeins til lystauka og skemmtunar. 

Lengsta samfellda mæliröðin sem við eigum er úr Stykkishólmi, þar hafa mælingar staðið nánast samfellt frá hausti 1845 til okkar daga. Með hjálp mælinga annars staðar á landinu hefur verið giskað á ársmeðalhitann þar allt aftur til 1798 -. Þótt sú framlenging hafi hlotið „blessun í ritrýndu tímariti“ er hún samt ekki eins áreiðanleg og mælingarnar á staðnum sjálfum - höfum það rækilega í huga.

Lárétti kvarðinn sýnir árin, en sá lóðrétti ársmeðalhitann. Súlurnar sýna hita einstakra ára, rauða línan sýnir 10-ára meðaltöl og sú græna 30-ára meðaltöl. Hlýskeið 21. aldar stendur enn og er greinilega hlýrra heldur en hlýskeiðið fyrir miðja 20. öld. Það er 1941 sem var hlýjast ára á því hlýskeiði í Stykkishólmi. Nú eru síðustu 30 ár líka orðin hlýrri en hlýjasta jafnlanga tímabilið á gamla hlýskeiðinu. 

En árið sem nú er nýliðið (2015) er samt það kaldasta frá árinu 2000, en þá var meðalhitinn nákvæmlega sá sami og nú, 4,09 stig. Ritstjóri hungurdiska er í flokki þeirra sem telja öldina hefjast árið 2001 og hjá honum er árið 2015 því það kaldasta á öldinni hingað til, en þeir sem telja árið 2000 til nýju aldarinnar geta varla notað nákvæmlega það orðalag. 

En 4,09 eru -0,66 stigum undir meðallagi síðustu tíu ára, -0,71 stig undir meðallagi hlýjustu 10 áranna í Hólminum, -0,17 undir meðalhita síðustu 30 ára, en +0,76 stigum yfir meðallagi áranna 1961 til 1990 og -0,09 stigum undir meðallagi áranna 1931 til 1960. Dæmigert gamlahlýskeiðsár - þrátt fyrir að hafa verið kaldara en þau ofurhlýju að undanförnu. 

Í pistli sem birtist á hungurdiskum 2. janúar í fyrra (2015) sagði orðrétt: „Þegar litið er yfir tímabilið allt má greinilega sjá umtalsverða hlýnun, hún reiknast nærri 0,8 stig á öld. - Það fríar okkur þó ekki frá þeim næsta örugga möguleika að köld ár bíði okkar í framtíðinni - við getum ekki byggt spár á leitninni einni saman. Svo vill þó til að svo virðist sem skýra megi að minnsta kosti hluta hennar - með auknum gróðurhúsaáhrifum - hnattrænni hlýnun“.

Þessi orð standa enn - en árið 2015 er ekki eitt þeirra köldu ára sem næsta örugglega bíða okkar í framtíðinni - því það varð harla hlýtt í langtímasamanburðinum. Við megum enn bíða - hvað með 2016?

En - nokkur munur er auðvitað á hitalistaröðun ársins 2015 eftir landshlutum - það verður upplýst síðar.

Ritstjóri hungurdiska óskar öllum lesendum og velunnurum gleðilegs árs með þökk fyrir vinsamleg samskipti á liðnum árum. Fidel og Fido biðja líka fyrir kveðjur af fjasbókarsíðum hungurdiska, svækjusumri og fimbulvetri.  

Athugasemdir

[kristinn geir steindórsson briem (IP-tala skráð) 1.1.2016 kl. 06:57]

skilst að hnattstaða íslands hafi breist svolítið á öldini heimskautsbaugurinn sé komi norður fyrir grímsey þaraf ætti landið að vera sunar á hnettinum heldur en oft áður það gæti skipt máli. nú er ég ekki fróður um veðurfar í gegnum aldirnar en skildi trausti gétað fundið þá öld sem hnatstaðan var svipuð og fundið meðalhitan á þeiri öld þó hugsanlega það fari inná tvær aldir. þó ekki séu kílometrarnir margir gétur það munað nokru í meðalhita þar sem við búum ekki við meiginlagsloftslag

[Torfi Stefánsson (IP-tala skráð) 1.1.2016 kl. 12:05]

Ertu nokkuð með nákvæman ársmeðalhita hér í Reykjavík (tveggja aukastafa tölu?) svona til samanburðar við 2000 (og 1999)? Mér skilst að hitinn 2015 hafi verið harla nærri 4,6 gráðum (en staðnæmdist við 4,5 stigin).

Já, ég er einnig kominn á þetta tveggjaukastafafyllerí!

[Trausti Jónsson, 1.1.2016 kl. 17:41]

Hnattstaða Íslands breytist ekki neitt (nema menn vilji vera yfirmátasmámumansamir) - en rétt er að heimskautsbaugurinn er nú á leið norður vegna þess möndulhalli jarðar minnkar. Heimskautasvæðin (sé það skilgreint sem það svæði sem fyrir norðan nyrðri heimskautsbaug og fyrir sunnan þann syðri) minnka - en það gerir hitabeltið líka. Reyndar rýrnar hitabeltið sem nemur 1133 ferkílómetrum á ári - síðustu 100 árin hefur það minnkað sem nemur stærð Íslands. Þessar breytingar eru svo hægfara að breytingar á veðurfari af þeirra völdum eru hverfandi á einum mannsaldri. - En Reykjavík er enn á 64. breiddarstigi og verður það áfram þrátt fyrir þessar breytingar. 

Þegar þetta er skrifað hafa tvær athugsemdir við þennan pistil verið samþykktar - en önnur þeirra virðist hafa gufað upp - nánast ólesin af ritstjóranum. En sýndist í sviphending að spurt hefði verið um hita í Reykjavík á nýliðnu ári. Svör koma fljótlega - hvort þau verða við spurningum athugasemdarinnar er óvíst - því hún hvarf í greipar netsins (kannski rekur hana á fjörur aftur)?