Íslandssöguslef 5 (ísvísitala Lauge Koch)

Í síðasta pistli var fjallað um rekís við norðanvert Atlantshaf síðustu 150 árin eða svo. Þar kom fram að ísútbreiðsla virðist hafa verið í hámarki á síðustu áratugum 19. aldar - en hafi verið minni um miðja 19. öldina. Þá er spurning um næsta hámark á undan.

Til að ná tökum á því lítum við fyrst á mælitölur þeirra Astrid Ogilvie og Lauge Koch (sjá heimildir neðst í færslunni). Hungurdiskar hafa áður, í löngu máli, fjallað um ísflokkun og ísmælitölu Koch og lesendum bent á þá umfjöllun æski þeir frekari skýringa. Mælitala Astrid Ogilvie er í grundvallaratriðum búin til á svipaðan hátt - en heimildir hennar eru lengst af aðrar en Koch og greinir því stundum á.

Í þessum pistli er Kochtalan í sviðsljósinu. Hún nær ekki til síðustu 20 ára. Hér sjást sömu einkenni og á myndunum sem fylgdu síðasta pistli. Hafísárin 1965 til 1971 skera sig mjög úr á 20. öld. Allmikill ís var þó hér við land á fyrstu 19 árum 20. aldar. Á síðari hluta 19. aldar er breytileiki mjög mikill frá ári til árs en sé litið á tölurnar sjálfar kemur í ljós að íslausu árin á þessu tímabili eru mjög fá samkvæmt mælitölu Koch. Eftir 1850 eru það 1851, 1852, 1861, 1864, 1875, 1884, 1889, 1890, 1893, 1894 og 1900, 11 ár alls.

Á fyrri hluta 19. aldar, 1801 til 1850 eru íslausu árin 16. Á áratugum var ísinn langminnstur frá 1841 til 1850, 7 af tíu eru íslaus. Allmikill ís var 1840, en síðan ósköp rýrt allt fram til 1855 en þá sneri ísinn aftur af fullum þunga. Á hlýindaskeiðinu frá því um og upp úr 1820 til 1855, og við höfum stundum kallað nítjándualdarhlýskeiðið, voru ekki mörg mikil ísár - en samt nokkur. Hér greinir mjög á við hlýskeiðið mikla á 20. öld sem var mjög ísrýrt.

Næsta ísrýra skeið á undan var 1760 til 1780 - sé að marka Kochtöluna. Sjö áranna 1761 til 1770 voru alveg íslaus og fleiri ámóta tímabil koma þegar lengra er leitað aftur í tímann. - Meir um það síðar.

Mesta ísárið frá 1601 að telja, samkvæmt Koch, var 1695 - síðan 1817 og 1888.

Heimildir:

Koch, L., 1945: The east Greenland ice, Medd. Grønland 130, No. 3, 1-374, København.

Wallevik, J. and Sigurjónsson, H., 1998: The Koch index. formulation, corrections and extensions.
Vedurstofa Íslands Report, VÍ-G98035-ÚR28, Reykjavik, Iceland.