Hlýrra fyrir vestan en austan - hversu algengt er það?

Pistill dagsins er mjög úti á kantinum - gamanið óljóst og gagnið sömuleiðis. En látum slag standa.

Meðalhiti er hærri vestanlands heldur en austan og hlýrra er á Vestur-Grænlandi heldur en við austurströnd sama lands. Eins er með hafstrauma við strendur landanna beggja. Þessi skipan er þó aðeins smátilbrigði við megindreifingu hitafars við Norður-Atlantshaf, því að jafnaði er kaldara vestan hafsins heldur en austan við það. Þetta á einnig við í neðri hluta veðrahvolfs þar sem við notum þykktina sem mælikvarða á hitafar.

Þykktin er því að meðaltali lítillega hærri fyrir austan land heldur en vestan við. Frá degi til dags er þó ekki hægt að sjá neina reglu í þessu. En hér á eftir er litið á mánaðameðaltöl þar er frekar sjaldgæft að hlýrra sé vestur við Grænland heldur en austur í Noregshafi. Í ljós kemur við einfalda talningu að þetta ástand kemur upp innan við einu sinni á ári að jafnaði.

Sé litið á vor og sumarmánuði eingöngu er hlutfallið ívið hærra. Í ár bregður svo við að þykktin var meiri vestan við land heldur en fyrir austan alla mánuðina apríl, maí og júní - þrjá mánuði í röð. Hversu óvenjulegt skyldi það vera?

Með hjálp endurgreiningarinnar bandarísku sem nær aftur til 1871 má auðveldlega telja - en hafa verður í huga að nítjándualdargreiningin er talsvert ónákvæmari heldur en það sem síðar fer.

Niðurstaðan er sú að á öllum þessum tíma hafi aðeins komið 16 þriggja mánaða tímabil með þessu háttalagi - heildarfjöldi tímabila er 1698. Nú er það svo að inni í tölunni 16 eru líka fjögur fjögurra mánaða tímabil og þar í eitt fimm mánaða.

Tölur fyrir núlíðandi júlí berast vonandi fljótlega upp úr mánaðamótum þannig að við fréttum af því hvort hann bætir fjórða mánuðinum við - sem ekki er víst.

En hvaða tímabil eru það sem líkjast nútímanum þá best? Sé haldið aftur á bak þarf ekki að fara nema til ársins 2010 til að finna ámóta - en það ár var líka einstakt í veðurfarssögu síðustu hundrað ára eða meir.

Næst þar á eftir eru júlí, ágúst og september 1986. Man einhver eftir þeim? Síðan þarf að fara aftur til 1932 til að finna ámóta - þá komu fimm mánuðir í röð. En staðan kom líka upp sumrin 1929, 1928 og 1925 - einhver klasi greinilega í gangi þau árin. Er svo nú með bæði 2010 og 2012? Langt aftur í fortíðinni finnum við svo 1879 - en það ár og fleiri um það leyti voru sérlega afbrigðileg hvað hita- og þrýstifar varðar.

Því má svo bæta við að séu allar tölur teknar trúanlegar hefur þykktarmunur (hitamundur) á milli Grænlandsstrandar og Noregshafs aldrei verið jafn mikill á þennan (öfuga) veg í heilum mánuði og nú í júní.

Athugasemdir

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 26.7.2012 kl. 14:57]

Veistu að það er miklu algengara en fólk gerir sér grein fyrir. Því veðrið er eitt best geymda leyndarmálið alla vega hér á Ísafirði.   Um tíma sá lögreglan um hitamælingar inn í bænum líkt og gerist á Akureyri þá var hitinn oft einni til tveimur gráðum hærri hér en á Akureyri.  Það var bara aldrei talað um það.  Hér eru mælingar í dag út í Bolungarvík beint í norður út í hafgolu, en hitinn á Akureyri tekinn inn í miðjum bæ.  Svo segja menn á Ruv að austfirðingar og Akureyringar EIGI GÓÐA VEÐRIÐ.  Sem er  rauna hin mesta þversögn.

[Ben.Ax. (Benedikt Jóhannes Axelsson), 26.7.2012 kl. 19:56]

Sæll. Þakka pistlana sem ég les (ó)reglulega. Og þá koma spurningarnar: Hvernig var loftslag hér á landnámsöld? Hvernig var loftslag hér  sirka 200000 árum fyrir Krist? Seinni spurningin helgast af því að mér var sagt fyrir nokkrum áratugum að hér hefðu vaxið pálmatré forðum, hvað þá annað, norður í landi. Var einhvern tímann miðjarðarhafsloftslag hér?

[Trausti Jónsson, 27.7.2012 kl. 00:35]

Ásthildur - það gerist aðeins stöku sinnum að meðalhiti er hærri að sumarlagi á Ísafirði heldur en á Akureyri - en það segir ekki allt -. Benedikt - í raun og veru er lítið vitað um veðurfar hér á landi á landnámsöld - aðallega ágiskanir. Það stafar fyrst og fremst af því að breytileiki frá ári til árs og áratug til áratugar er miklu meiri heldur en breytileikinn á aldakvarða. Sé farið á lengri kvarða náum við hins vegar í stórfelldar breytingar. Fyrir 200 þúsund árum var jökulskeið líklega ríkjandi - með jökli yfir meginhluta landsins, meðalhita um frostmark í júlí en nokkurra tuga stiga frosti á vetrum. Hér var hins vegar mikil gróðursæld fyrir 10 milljónum ára - þá voru vetur líkir því sem nú er í Portúgal - jafnvel hlýrra. Eiginlegt miðjarðarhafsloftslag hefur þó varla nokkurn tíma ríkt hér á landi - rakt loftslag réði ríkjum.

[Áskell Örn Kárason (IP-tala skráð) 27.7.2012 kl. 11:23]

Veðurfar má lesa af mælum en upplifun okkar af veðri er æði misjöfn. Sjálfur hef eg lúmst gaman af átthagagrobbi í veðursökum, þótt ýmsum þyki það hlálegt í neikvæðum skilningi. Í mínum núverandi heimabæ, Akureyri, er heldur veðursælt að flestra dómi, en lítið hefur þó verið um einstök góðvirði og hita undanfarin sumur. Þegar verður eru hæg eins og lengst af í sumar er hafgola hér þrálát og virkar Eyjafjörðurinn eins og trekt, opin móti norðri. Veðurstöðin hér er í norðurhallanda, mjög berskjölduð fyrir kælingu af hafi. Þegar hafgola kælir hér er oft nokkrum gráðum hlýrra austur í Fnjóskadal, sem er að mestu laus við hafgolu vegna lögunar sinnar. Mest hlýindi verða hér gjarnan í allhvassri sunnan- eða suðvestanátt og er það ekki alltaf skemmtilegt veður. Veðursæld er með öðrum brag vestra en hér við Eyjafjörð, hitar verða þar minni, en lognkyrrðin er einstök og hrífandi við Djúpið þegar hennar nýtur við, hvað sem þeir á RUV segja.  

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 27.7.2012 kl. 11:58]

Eitt sem ég hef oft hugsað út í er að hiti er ekki sama og hiti,  tildæmis 17° í Hróaskeldu er miklu kaldara en 17° á Ísafirði.  Ég vann í 3 mánuði við garðyrkju í Hróaskeldu og fylgdist með hitanum þar, og það var bara allt annar hiti á skrokknum á mér en mælirinn sagði miðað við hér heima.  Ég veit að rakinn hefur eitthvað með þetta að gera, en Roskilde liggur við Ísafjörðinn og er stutt frá sjó rétt eins og hér. 

[Trausti Jónsson, 28.7.2012 kl. 02:00]

Tilfinning manna fyrir hita er mjög misjöfn - en daggarmark er hærra á sumrin i Danmörku heldur en hér á landi og slagi meiri - vel má vera að mannslíkaminn finni það einhvern veginn.  Áskell, mér finnst að vegna aukins trjágróðurs hafi veðurfar það sem maður finnur á skrokknum batnað meira í Reykjavík og í flestum þéttbýlisstöðum landsins heldur en á Akureyri þar sem trjágróður var miklu meiri fyrir.