Samsíða og jafnmargar

Þrátt fyrir áhugaverðan titil er hér um erfiðan nördapistil að ræða. Flestir munu líta undan þegar upplýst er átt er við samsíða og jafnmargar jafnhæðar- og jafnþykktarlínur. Sjá má gott dæmi á tveimur spákortum hér að neðan. Það fyrra sýnir spá sem gildir um hádegi á morgun, miðvikudaginn 2. maí. Kortin eru frá evrópureiknimiðstöðinni.

Jafnhæðarlínur 500 hPa-flatarins eru svartar og heildregnar, merktar í dekametrum (1 dekametri = 10 metrar), en jafnþykktarlínur eru rauðar og strikaðar. Þær eru einnig merktar í dekametrum. Í báðum tilvikum eru 6 dekametrar (60 metrar) milli lína. Mjög hvasst er í 500 hPa yfir landinu, það sést af því hversu þéttar jafnhæðarlínurnar eru. Vindhraðinn er um 40 metrar á sekúndu.

Lítið fréttist af þessum vind niður við jörð - nema þar sem sést til fagurra vindskafinna netjuskýja eða blikuhnoðra (maríutásu). Hugsanlegt er að vindinum geti slegið niður á stöku stað ef miklar fjallabylgjur ná sér á strik - en aðallega sitjum við samt í hægum vindi. Það má sjá af því að jafnþykktarlínur falla að mestu saman við jafnhæðarlínur, þykktarbrattinn er mjög svipaður og hæðarbrattinn. Að auki (alveg bráðnauðsynlegt skilyrði) eru lágu tölurnar sömu megin fyrir bæði sviðin.  

Þrýstisviðið við jörð kemur í ljós ef þykktin er dregin frá hæðinni. Útkoman úr þeim frádrætti sýnir svo til sömu tölu báðu megin við landið, um 18 dekametra (180 metra) það er ekki fjarri því að samsvara 1022 hPa sjávarmálsþrýstingi. Þeir sem eru mjög smámunasamir geta þó fundið grunna lægð nærri Vesturlandi ef þeir rýna í kortið.

Bleiki slóðinn fyrir norðan og vestan land sýnir iðu í 500 hPa. Hér er hún greinilega tengd beygjunni kröppu í hæðarsviðinu. Sömuleiðis má sjá hvernig vindurinn er að bera hana til austurs (vindur liggur undir horni á iðuslóðann) yfir landið. Handan beygjunnar er norðanátt. Við lítum á hana á næstu mynd, sams konar korti en með gildistíma sólarhring síðar (fimmtudagur kl. 12).

Hér er norðvestanstrengur kominn á fullt yfir landinu. En - (hjúkk) svo vill til að enn eru jafnhæðar- og jafnþykktarlínur nær samsíða og jafnmargar. Það þýðir að norðvestanáttin hvassa (um 30 m/s) nær sér ekki niður. En - það er samt breyting, við sjáum að á fyrra kortinu (miðvikudag) var þykktin yfir Norðausturland 5340 metrar, en er hér um 5220 metrar. Þetta er kólnun um 120 metra - allt að því fimm til sex stig miðað við meðalhita sólarhringsins. Suðvestanlands er þykktarfallið mun minna.

Fleiri lægðardrög bíða auðvitað í norðvestanáttinni - þegar þetta er skrifað (seint á þriðjudagskvöldi) sýnist það kaldasta að fara hjá á aðfaranótt sunnudags. En óvarlegt er að taka spár svo langt fram í tímann alvarlega hvað smá veðurkerfi varðar.