Venjuleg lægð?

Þegar þetta er skrifað (miðvikudagskvöldið 19. október) nálgast úrkomusvæði landið úr suðvestri. Það fer yfir Vesturland undir morgun og síðdegis verður það sennilega komið austur af landinu. Við lítum á spákort sem gildir kl. 18 fimmtudaginn 20. október.

Þetta er „venjulegt“ veðurkort. Jafnþrýstilínur eru svartar heildregnar, úrkomusvæði eru græn (blá þar sem úrkoman er mest). Bláar (frost) og rauðar (hiti yfir frostmarki) línur sýna hita í 850 hPa (um 1300 metrum). Þar má ef vel er að gáð sjá frostmarkslínuna en hún er heildregin og græn.

Lægðin er um 400 km fyrir vestan Ísland og hreyfist þarna enn til norðausturs eða austnorðausturs. Við getum ef við viljum dregið helstu skil á kortið. Þau eru sjaldnast fjarri úrkomusvæðunum og oft er hægt að staðsetja þau þar sem beygjur á þrýstilínum eru hvað krappastar undir  úrkomusvæðunum. Skil hreyfast gjarnan með svipuðum hraða og þrýstivindsstyrkur er þvert á þau aftanverð. Þannig sjáum við að lítil hreyfing er á skilunum fyrir norðan land en fyrir austan landið eru þau á ákveðinni leið til austurs.

Um 1000 km suðsuðvestur af Íslandi má sjá snarpan úrkomublett (í spánni). Mér tókst nú ekki að sjá hann á hitamyndum í kvöld (miðvikudag) en hann ætti að vera komin fram á morgun sem lítið riðalauf, en það eru há- og miðskýjapjötlur. Byrja með greinilegri hæðabeygju (vinstrihandargripi) en þróast síðan oft í lægðarkróka (hægrihandarkommur). Þetta verður skiljanlegt eftir að búið er að nefna nægilega mörg dæmi - það verður vonandi hægt á hungurdiskum í vetur.

En þessi algjörlega venjulega lægð fyrir vestan land fer ekki mikið lengra heldur en að Vestfjörðum. Þá á hún að bakka til suðvesturs. Það sem veldur því er dálítið lægðardrag í háloftunum og verður það við Vestur-Grænland á morgun eins og 500 hPa-spákortið sem gildi kl. 18 sýnir.

Dragið er þar sem bókstafurinn „D“ er settur á kortið. Skýringar á táknfræði kortsins eru þær sömu og venjulega: Svörtu heildregnu línurnar sýna hæð 500 hPa flatarins í dekametrum , en rauðu strikalínurnar tákna þykktina, hún er einnig mæld í dekametrum (dam = 10 metrar). Því meiri sem þykktin er - því hlýrra er loftið. Því þéttari sem svörtu hæðarlínurnar eru því hvassara er í 500 hPa-fletinum en hann er, eins og kortið sýnir í 5 til 6 kílómetra hæð.

Við sjáum að lægðin í 500 hPa fletinum er nokkurn veginn á sama stað og lægðin við jörð (á efra kortinu). Nú skyldi maður halda að háloftalægðin (og þær báðar) héldu áfram sína leið til norðausturs með skilakerfinu en svo verður víst ekki. Lægðardragið vestan Grænlands á að fara yfir jökulinn til suðausturs og áfram nærri því upp undir Bretlandsstrendur (á sunnudag). Lægðardrög sem fara til suðausturs hafa tilhneigingu til að kreppast og mynda sjálfstæðar lægðir, leiðin yfir Grænland ýtir einnig undir þá þróun.

Það er því eins og kippt sé í gömlu lægðina að aftan og hún dregst inn í lægðardragið og snúning þess. Hún styrkir það að lokum.

En svona mikið (og miklu meira) má mala um venjulega kraftlitla lægð - hálfgerða sumarlægð ef styrkurinn einn væri til vitnis. En munum þó að nú er október meir en hálfnaður og þá getur snjóað hvar sem er og hálkan sömuleiðis legið í leyni.