Norðurhvelið 17. júní

Enn líta hungurdiskar á ástandið á norðurhveli jarðar eins og það birtist í 48-stunda spá reiknimiðstöðvar evrópuveðurstofa (ecmwf). Kortið gildir á hádegi 17. júní (2011).

Heildregnar línur sýna hæð 500 hPa-flatarins frá jörð, þykkdregna, rauða línan sýnir 5460 metra. Við teljum að sumarið hafi völdin þar sem flöturinn liggur hærra en það. Hin rauða línan sýnir 5820 metra, Miðjarðarhafsástand, þessi lína tekur stundum á sig sveigjur langt norður á bóginn, en ekkert vottar fyrir því hér. Aðrar jafnhæðarlínur eru bláar. Því þéttari sem þær eru því hvassari er vindurinn.

Fyrir mánuði voru stór svæði hvelsins innan 5460 metra línunnar, nú afmarkast þau við fáeinar lægðir, kuldapolla sem dreifast óreglulega um allt hvelið. Lægðirnar hreyfast ekki mikið en þurfa samt á endurnýjun að halda öðru hvoru. Meðalhæð 500 hPa á hvelinu öllu nær ekki hámarki fyrr en eftir mánuð eða svo, þannig að kuldapollarnir minnka og miðjarðarhafsveðrið breiðist yfir stærra svæði.

Ef við lítum okkur nær má sjá myndarlega lægð sunnan við land og mikla flatneskju norðurundan. Breytingar á stöðunni eru afarhægar. Þótt sæmilega hlýtt loft berist til landsins í bili með austanáttinni norðan lægðarinnar má samt segja að lægðin haldi hlýju lofti frá okkur, það fer ekki í gegnum hana. Hún verður annað hvort að veslast upp eða fara áður en hlýindi geta umlukið allt landið.

Undir flatneskjunni fyrir norðan land er lag af köldu lofti sem sullast öðru hvoru suður yfir landið. Suðvesturland finnur ekki mikið fyrir því, en norðlendingar sitja í þungbúnu og köldu veðri. Kalda loftið er þykkara fyrir norðan land heldur en fyrir sunnan það og því er nokkur þrýstibratti yfir landinu þrátt fyrir flatneskjuna upp í 5 km hæð. Því meiri sem brattinn er því meiri er vindurinn og gætir hans mest á Grænlandssundi milli Íslands og Grænlands.  

Næstu vikuna verða örugglega einhver tilbrigði í veðri frá degi til dags þar sem mestu ræður hvort sólin skín eða ekki og hvort vindur stendur af sjó eða landi.

Það skiptir líka máli hvort jafnhæðarlínurnar hafa á sér hæða- eða lægðasveigju eða hvort loftið kemur yfir Grænland eða ekki. Lægðasveigjan minnkar stöðugleika og eykur líkur á skúradembum, en hæðasveigjan eykur stöðugleika og dregur úr úrkomulíkum. Dægursveifla skýjafars er ólík í háþrýstingi og lágþrýstingi. Háloftavindar af Grænlandi auka líkur á sólskini.

Fróðlegt getur verið að fylgjast með þessu þótt lítið virðist um að vera á venjulegum veðurkortum. Nördin finna alltaf eitthvað að bíta.

Athugasemdir

[Ben.Ax. (Benedikt Jóhannes Axelsson), 16.6.2011 kl. 19:18]

Sæll og takk fyrir þetta. Spurning dagsins er þessi: Hvað er mikið að marka veðurspá tölvunnar minnar? Hún er með innbyggða veðurstöð sem breytir um upplýsingar öðru hvoru.

[Trausti Jónsson, 17.6.2011 kl. 01:32]

Ég veit lítið um veðurspárforrit í heimilistölvum, en í heimilisveðurstöðvum eru stundum forrit sem fylgjast með þrýsti-, raka- og hitabreytingum. Úrkomu er spáð við fallandi loftvog og að upp birti hækki loftvogin. Loftþrýstibreytingarnar eru trúlega kvarðaðar miðað við það sem algengt er á meginlandinu. Rakamælar eru stundum notaðir til veðurspádóma í heimilisveðurstöðvum, þá á svipaðan hátt og gerðist í gömlu, litlu veðurhúsunum þar sem karl kom út ef rakinn hækkaði, en eiginkonan birtist þegar rakastig lækkaði. Svipuð voru kort sem skiptu um lit eftir raka, mjög skemmtilega. Sé þetta forritað á skynsamlegan hátt er trúlega oft vel spáð, en ég hef enga hugmynd um hversu vel, til þess þyrfti að vista spárnar og bera saman við veður, - en slíkur samanburður verður oft mikið tyggigúmmí.