Hrúga af veðurvitnum

Á undanförnum árum hefur birst fjöldi greina um veðurfar síðustu eitt til tvö þúsund árin á Íslandi eða hér í grennd. Réttara er þó að segja að um ágiskanir um veðurfar sé að ræða því beinar hita-, úrkomu- og þrýstimælingar ná varla nema um 200 ár aftur í tímann, síðan verður að byggja á svonefndum veðurvitnum (e. proxy data). Eru það mikil fræði og oft heldur ógagnsæ, það svo að erfitt reynist nema fyrir vana að sjá skóginn fyrir trjám. Flest er þó merkilegt, annað stórmerkilegt. Vel má vera að ég reyni að geta einhverra þessara Íslandssögurannsókna hér á blogginu í framtíðinni - ef þrek leyfir. Gallinn er sá að erfitt er að gera þessum hlutum skil án þess að úr verði hræðilegar langlokur sem ekki hæfa vel þeim miðli sem bloggið er.

Hér langar mig aðeins að benda á grein sem fyrir nokkrum dögum birtist í virtu sænsku tímariti, Geografiske Annaler og sumir kannast við. Höfundurinn heitir Fredrik Charpentier Ljungqvist og er titlaður ritari miðaldastofnunar Stokkhólmsháskóla. Í greininni er gerð tilraun (ein af mörgum) til að kreista hitafarssögu norðurhvels út úr veðurvitnaröðum - þetta má heita fjölvitnarannsókn. Tímaritið er aðgengilegt hér á landi í gegnum gáttina hvar.is sem flestir ættu að þekkja. Ég ætla þess vegna ekki að fjalla um niðurstöðurnar hér að öðru leyti en því að hann sér það sem flestir sjá, hlýnun á 20. öld, litlu ísöld, hlýskeið á mið-miðöldum, kuldaskeið fyrstu aldir miðalda og að lokum hlýindi á tímum rómaveldis. Leitað er að þjálum íslenskum nöfnum fyrir þessi skeið.

Lestur þessarar nýju greinar minnti mig á aðra grein sama höfundar í sama tímariti, en það í fyrra (2009). Tilvitnunin er í lok þessa bloggs. Þar tínir hann saman 71 vitnaröð víða frá norðurhveli, sýnir þær allar á myndum og ekki nóg með það heldur eru næstum allar raðirnar aðgengilegar í töfluformi á síðu bandarísku veðurstofunnar. Gúglið: Ljungqvist Temperature Proxy Records, töflurnar eru þá ekki langt undan.

Varla á ég von á því að einhver elti þetta uppi, en mönnum gæti létt við það að sjá að allar (eða nærri allar) raðirnar 71 eru aðgengilegar, þær lengstu frá ári 1 (reyndar núll þótt það sé ekki til) og eins langt og komist verður, lengst til ársins 2000.

Þess má einnig geta að í sama nýja hefti Geografiske Annaler er athyglisverð grein um hitabeltisstorma á Kanaríeyjum, en þar fór slíkur yfir fellibyljaárið mikla 2005. Rýnt er í ámóta atburði á 19. öld.

Tilvitnunin er:

Geografiska Annaler: Series A, Volume 91, Issue 1, pages 11–29, March 2009

nýja greinin:

Geografiska Annaler: Series A, Volume 92, Issue 3, pages 339–351, September 2010

Athugasemdir

[Sigurður Þór Guðjónsson, 7.9.2010 kl. 01:37]

Þeir sem áhuga hafa munu lesa langlokurnar, hinir ekki. Þeir sem ekki hafa áhuga munu heldur ekki lesa stuttlokurnar.

[Höskuldur Búi Jónsson, 7.9.2010 kl. 15:26]

Ég mun að öllum líkindum lesa langlokuna í þaula og takk fyrir að benda á grein Ljungqvist - hún verður prentuð og lesin í kvöld.