Þurrt - en drungalegt

Þó ekki sé beinlínis hægt að tala um sólarleysi á Suðvesturlandi að undanförnu hefur sólin samt ekki verið áberandi. Sólskinsstundir í Reykjavík voru 50,5 fyrri hluta júlímánaðar. Við vitum um 22 tilvik með enn færri stundum sömu daga síðustu 110 árin. Við búumst frekar við því að sólarrýrð fylgi úrkomutíð, en svo hefur ekki verið nú, alla vega ekki fram til þessa dags - hvað sem svo síðar verður. Úrkoma fyrstu 15 dagana mældist aðeins 4,6 mm og hefur aðeins 6 sinnum verið minni á sama tíma síðustu 100 árin. Sömuleiðis hafa suðlægar áttir verið ríkjandi á landinu. Við getum fylgst með vindi frá degi til dags síðustu 70 árin rúm (frá og með 1949) og á þeim tíma hefur sunnanáttin aðeins fjórum sinnum verið ákveðnari heldur en nú - sömu daga. Í þeim tilvikum öllum var úrkoma töluvert meiri í Reykjavík heldur en nú. Það má sjá á myndinni hér að neðan.

Myndin er e.t.v. ekki alveg auðveld aflestrar - en batnar sé hún stækkuð. Lárétti ásinn sýnir sunnanþátt vindsins (í m/s) - neikvæð gildi tákna að norðanátt hefur verið ríkjandi á landinu. Norðanáttin var mest þessa daga, 1970, 1993 og 2010 (krossarnir lengst til vinstri). Sunnanáttin var aftur á móti mest 1955, 1989, 2005 og 1983 - í öllum þeim tilvikum var úrkoma mun meiri en nú. Svo vildi til að sunnanáttir héldu áfram 1955 og 1983 (fræg rigningasumur), en heldur dró úr 1989, og 2005 skipti um tíð með hundadögum. 

Dagarnir 15 í ár eru í nokkuð óvenjulegri stöðu, en á alveg sama stað og sömu dagar 1975. Þá var líka þurrt, en sólarlítið - en endaði í flokki rigningasumra. Við sjáum að oftast er norðanátt ríkjandi samfara þurrki framan af júlí. 

Síðari sýnir sólskinsstundafjölda dagana 15 og úrkomuna. Þar eru dagarnir 15 í ár líka í heldur óvenjulegri stöðu - í ámóta úrkomuleysi hefði mátt búast við því að sólskinsstundirnar væru meir en tvöfalt fleiri en verið hefur - eða úrkoma 5 til 10 sinnum meiri. En við sjáum að dagarnir 15 eiga sér ættingja, annars vegar hinn sama og áður, 1975, en einnig 1978. Svo eru 1959, 1956 og 1936 ekki mjög fjarri - en sólskinsstundir þó ívið fleiri en nú.

Nú er spurning hvernig fer með síðari hluta mánaðarins, úrkoman er mjög fljót að rétta sig af, ekki þarf nema 1 eða 2 daga með sæmilegu úrhelli til að allt verði með felldu. Óvenjulegt ástand (sem það er) getur á örskotsstund orðið harla venjulegt. 

Það er svo annað mál að árið hefur verið þurrt í Reykjavík það sem af er, en við bíðum með að fjalla nánar um það þar til eftir mánaðamót (- en kannski rignir nóg til þess til þess tíma að við getum sleppt því). 

Fyrri hluti júlímánaðar

Fyrri hluti júlímánaðar hefur verið hlýr og þurr. Meðalhiti í Reykjavík er 11,5 stig, +0,3 stigum ofan meðallaganna 1991 til 2020 og síðustu tíu ára. Þetta er það 10.hlýjasta (af 21) á öldinni. Hlýjastir voru þessir sömu dagar árið 2007, meðalhiti þá var 13,2 stig, en kaldastir voru þeir 2013, meðalhiti 9,6 stig. Á langa listanum er hitinn í Reykjavík í 37.sæti (af 147). Hlýjast var sömu daga 1991, meðalhiti þá 13,5 stig, en kaldast var 1874, meðalhiti 7,7 stig.

 

Á Akureyri er meðalhiti nú 14,1 stig, það hlýjasta sem vitað er um þar á bæ að minnsta kosti síðan 1936. Hiti er 3,3 stig ofan meðallaganna 1991 til 2020 og síðustu tíu ára.

 

Fyrri hluti júlí er sá hlýjasti á öldinni um landið norðan- og austanvert og á miðhálendinu, en á Suðurlandi er hann í 9.hlýjasta sæti (af 21), í því 8. við Faxaflóa og 7. við Breiðafjörð. Hann er sá þriðjihlýjasti á Vestfjörðum. Hlýjast að tiltölu hefur verið við Upptyppinga, hiti þar 6,2 stigum ofan meðallags síðustu 10 ára. Kaldast, að tiltölu, hefur verið á Patreksfirði og Garðskagavita þar sem hiti er -0,3 stigum undir meðallagi síðustu tíu ára.

 

Óvenjuþurrt hefur verið á landinu. Úrkoma hefur aðeins mælst 4,9 mm í Reykjavík og hefur aðeins 8 sinnum verið minni (125 ár), síðast 2016. Það sem gerir úrkomuleysið enn óvenjulegra er að suðlægar áttir hafa verið ríkjandi á sama tíma. Á Akureyri hefur verið enn minni úrkoma, þar hafa aðeins mælst 2,3 mm - sem er þó ekki met.

 

Sólskinsstundir hafa mælst 50,5 í Reykjavík - 35 stundum færri en í meðalári - en þær hafa þó oft verið færri sömu daga, fæstar 15,5 árið 1980 og 18,0 árið 2018.