Hitafar yfir Keflavíkurflugvelli síðustu sex áratugi - 3. áfangi

Í fyrri pistlum sömu fyrirsagnar var fjallað um hitafar í háloftunum yfir Keflavík síðustu sex áratugina rúma. Í fyrsta pistlinum litið á yfirborðsmælingar og í 850 hPa hæð, en í öðrum um hitafar í 700 hPa og 500 hPa-flötunum, í þriggja og fimm kílómetra hæð. Hitaþróun er ekki alveg með sama hætti í þessum hæðum öllum - en á það þó sameiginlegt að hiti hefur verið hærri á þessari öld heldur en á fyrstu árum þessara athugana og sérstaklega hlýrri en fyrir um 30 árum.

Nú förum við upp í 300 hPa og 200 hPa-fletina. Sá fyrri er nærri 9 kílómetra frá jörð (hæðin sveiflast þó mikið frá degi til dags), 200 hPa flöturinn er að jafnaði í um 11 kílómetra hæð. Hér á norðurslóðum er 300 hPa flöturinn í svipaðri hæð og veðrahvörfin - ýmist neðan eða ofan þeirra. Heimskautaröstin - aðalvindröst á okkar slóðum er oftast þar nærri. 

Fræðin segja að hlýnun í veðrahvolfinu af völdum aukinna gróðurhúsaáhrifa þýði að kólna muni í heiðhvolfinu - ef ekkert annað breyttist. Auðveldast er að gera sér þetta í hugarlund með því að gera ráð fyrir því að veðrahvolfið bólgni lítillega við hlýnunina - við það lyftast veðrahvörfin upp. Það sem lyftist kólnar.

Lægri flötur þessa pistils, 300 hPa eru nærri veðrahvörfum. Hlýnar þar eða kólnar? Það er ekki gott að segja - tilfærsla heimskautarastarinnar getur ráðið jafnmiklu um þróun hitans. Efri flöturinn, 200 hPa er nærri því alltaf ofan veðrahvarfa hér við land. Skyldi hafa kólnað þar á síðustu áratugum?

Fyrri myndin sýnir hitaþróun að vetrarlagi (miðað við desember til febrúar). Daufgrá lína sýnir meðalhita vetrar frá ári til árs í 300 hPa, en þykkdregin lína sýnir 10-ára keðjumeðaltöl. Grænar strikalínur sýna vetrarhita í 200 hPa en þykkdregin græn lína sýnir 10-ára keðjumeðaltöl. 

 

Vinstri kvarðinn sýnir hita í 300 hPa - en sá til hægri vísar til 200 hPa-flatarins. Eins og sjá má munar ekki nema um 4 stigum á meðalhita í flötunum tveimur. Vetrarhiti í 300 hPa virðist ekki hafa breyst mikið á síðustu 60 árum - en greinilega hefur kólnað í 200 hPa. Aðalkólnunin átti sér stað á 8. áratugnum - en ekki nýlega. 

Síðari myndin sýnir sumarástandið - merkingar eru þær sömu, nema hvað á kvörðunum er nú 1 stig á milli merkinga - en eru 2 stig á myndinni að ofan.  

Á sumrin hefur kólnað nokkuð hratt á 8. áratugnum í 200 hPa - rétt eins og á vetrum. En hér er hitinn á almennri niðurleið allan tímann í báðum flötum. 

Allt sem við höfum séð til þessa er samrýmanlegt hugmyndinni um veðurfarsbreytingar af völdum aukinna gróðurhúsaáhrifa. Tímasetningar eru þó ekki auðskýranlegar. Fleira gæti ráðið jafnmiklu eða meira um hitaþróunina - t.d. breytingar á vindáttum - eða breytingar á legu eða styrk heimskautarastarinnar. Rétt er að draga ekki of miklar ályktanir - ástæðurnar hafa ekki verið negldar niður og enn verður að árétta að ósamfellur geta leynst í gögnunum og ekki fullvíst að þróunin hafi verið nákvæmlega svona í raun og veru.

Einn eða tveir pistlar til viðbótar í sama efnisflokki bíða birtingar.