Október undir meðallagi

Eins og fram hefur komið í frétt á vef Veðurstofunnar (og á fjasbókarsíðu hungurdiska) var meðalhiti í nýliðnum október undir meðallaginu 1961 til 1990 bæði í Reykjavík og á Akureyri. Þetta eru mikil viðbrigði frá því sem verið hefur hingað til í ár. En neikvæðu vikin eru ekki stór - rétt svo að þau nái að vera neikvæð og var hiti raunar ekki undir meðallagi um land allt. Sé landsmeðalhiti reiknaður kemur í ljós að hann var þó neikvæða megin við strikið, vikið er -0,06 stig, sem er ómarktækt neikvætt.

En í keppnisgreinum og metingi látum við aukastafi skipta máli. Hér að neðan er fjallað um talningu neikvæðra mánaða á landinu frá 2001 til 2014. Fyrst skal þess getið að öll árin 13 sem liðin eru eru ofan meðalhitans 1961 til 1990 (og reyndar nokkur síðustu ár 20. aldar líka). 

 

Hér er talið hversu margir mánuðir hvers árs hafa verið undir meðallagi. Flestir voru neikvæðu mánuðirnir í fyrra (2013), fjórir - oftast hafa þeir verið tveir á ári (7 sinnum), þrisvar 1 og tvisvar 3. Engin mánuður var undir meðallagi árið 2003. Alls eru mánuðirnir 27 á 14 árum (tveir gætu enn bæst við). 

Neikvæðnin raðast misjafnt á almanaksmánuðina 12.

Janúar, júlí og ágúst hafa aldrei verið undir meðallagi á landinu í heild í þessi 14 ár. Október hins vegar fimm sinnum. Um sérkennilega hegðun hans var fjallað á dögunum í sérstökum pistli hungurdiska (6. október). Næstneikvæðastir hafa febrúar og maí verið. 

Hegðan hitans síðustu 14 árin segir auðvitað lítið sem ekki neitt um framtíðina. Ekkert bendir þó enn til þess að lát sé á hlýindunum miklu sem nú hafa staðið á annan áratug hér á landi.  

Norðaustanáttin í Grænlandssundi

Kortið hér að neðan sýnir algenga stöðu. Það gildir kl. 12 á hádegi sunnudaginn 2. nóvember. Mikill vindstrengur liggur úr norðaustri suðvestur um Grænlandssund. Hann er kaldastur í miðju - en hlýrra er til beggja handa. 

 

Jafnhæðarlínur eru heildregnar og sýna hæð 925 hPa-flatarins - (samkvæmt spá evrópureiknimiðstöðvarinnar). Hann er í um 600 metra hæð nyrst á Vestfjörðum. Litir sýna hita í fletinum. Bláu litirnir í Sundinu eru þrír, sá dekksti sýnir frost á bilinu -8 til -10 stig. Fjórði blái liturinn kemst víst ekki lengra að þessu sinni (sé að marka spána) því hlýtt sjávaryfirborð hitar loftið baki brotnu. 

Að sögn er munur á sjávarhita og 925 hPa-hitans um 15 stig þar sem mest er. Hiti fellur um 1 stig á hverja hundrað metra í vel hrærðu lofti. Vindurinn sem hér er um 25 til 30 m/s sér um hræruna. Þetta bendir til þess að um 9 stiga munur sé á sjávarhitanum og því lofti sem næst því liggur (15 - 6). Að sögn líkansins skilar þessi munur (og vindur) hátt í 300 W á fermetra skynvarmaflæði frá sjó í loft. 

Svona (meðal annars) tapar sjórinn sumarvarmanum viðstöðulítið - en varmatap á sér einnig stað við uppgufun og varmageislun. Á sunnudaginn - þegar kortið gildir - segir líkanið að sjávaryfirborðið í Sundinu tapi meir en 200 W á fermetra við uppgufun. Loftið tekur við þessum varma. Ritstjórinn hefur ekki upplýsingar um geislunarjafnvægið - en það er neikvæðast (sjávaryfirborðinu) í björtu veðri. Skynvarminn fer beint í að hækka hita loftsins - en hvar dulvarminn losnar er ómögulegt að segja - kannski í skúrum eða éljum sunnan til á Grænlandshafi?

Nú - eins og sjá má nær strengurinn hér inn á landið norðvestanvert og rétt fyrir ferðamenn og aðra sem háðir eru veðri að fylgjast með spám Veðurstofunnar.