Hausthiti ekki fjarri meðallagi

Á Veðurstofunni er haustið tveir mánuðir, október og nóvember. Að þessu sinni var hiti þess ekki fjarri meðallagi þegar litið er á byggðir landsins í heild. Endanlegar tölur veðurstöðvanna koma frá Veðurstofunni í næstu viku, en í fljótu bragði sýnist sem það hafi að tiltölu verið kaldara fyrir norðan heldur en um landið sunnanvert. Sé miðað við síðustu tíu ár er meðalhitinn um 0,3 stigum neðan meðallags, en sé miðað við tímabilið 1991 til 2020 er hitinn 0,3 stigum ofan meðallags.

Myndin sýnir haustmeðalhita í byggðum landsins síðustu 200 ár. Þess verður þó að geta að fyrstu 50 árin eru nokkuð ágiskunarkennd - en þó ekki meir en svo að við vitum vel hvaða haust voru þá hlý og hver köld. Haustið er eina árstíðin þar sem ekkert eiginlegt hlýskeið er sjáanlegt á 19.öld. Hlý haust sem þá þó komu, raða sér ekki í fylkingar eins og síðar varð. Kuldinn sem reiknast haustið 1824 er harla ótrúlegur - en þó segir Klausturpósturinn (Magnús Stephensen):

Árgangur. Síðan ég í haust [1824] á bls. 164 f.á. Klausturpósts minntist á árferði hjá oss, hefir frá því seint í september til þrettánda jóla aldrei linnt mikilli kulda veðráttu, frostum og í mörgum sveitum miklum snjóa þunga og jarðbönnum, án þess nokkurn tíma fyrr hlánaði. 

Við trúum Magnúsi auðvitað. Fleiri heimildir geta um þráviðri á þessum tíma. Einnig varð mjög kalt haustið 1841, sérstaklega í nóvember. Það staðfesta mælingar á fleiri en einum stað. Haustið 1917 - á undan frostavetrinum mikla 1918 var einnig mjög kalt. 

Hlýnunin mikla um og uppúr 1920 var ekki eins eindregin á haustin og á öðrum tímum árs. Mjög hlý haust komu t.d. 1915 og 1920, áður en almennra hlýinda fór verulega að gæta. Frá og með 1931 duttu mjög köld haust út um nokkuð langa hríð og sérlega hlýtt var mörg haust í kringum 1960 (á frumveðurminnistíma ritstjóra hungurdiska). Eftir það kólnaði ótrúlega, sérstaklega frá og með 1966. Um miðjan áttunda ártuginn virtist vera að rétta við, en síðan varð aftur mjög kalt, kaldast haustið 1981. Þá bjuggust sumir við frostavetri (rétt eins og 1918), en hann kom ekki. Eftir það hefur farið hlýnandi. Síðustu 40 til 50 árin hafa haust hlýnað um 1,5 stig eða þar um bil, en við sjáum að hlýnun (frá 1873) er einmitt svipuð. Það er afskaplega óheppilegt að byrja hérlenda leitnireikninga um 1980 eins og víða sést gert (sérstaklega í útlendum heimildum). Leitnireikningar segja ekkert um framtíðina, en við getum samt staðfest að haust síðustu 200 ára hafa hlýnað um 2 stig - eða þar um bil.