Hlý nótt

Síðastliðin nótt (aðfaranótt 26.ágúst 2025) var óvenjuhlý víða um land - þar á meðal í Reykjavík. Næturlágmarkið sem var skráð kl.9 í morgun var 14,4 stig. Við vitum ekki enn hvert sólarhringslágmarkið verður. Það kemur í ljós eftir að mælt hefur verið kl.18. Líklega heldur þó þetta lágmark - og verður þar með að sólarhringslágmarki, sem kemst á lista yfir hæstu lágmörk í Reykjavík.

Samfelldar lágmarksmælingar hófust í Reykjavík í maí 1920 og hefur sólarhringslágmarkið aðeins fjórum sinnum verið hærra en nú, og þrisvar jafnhátt. Langhæst var lágmarkið að morgni 31.júlí 1980, 18,2 stig - eiginlega „út úr kortinu“ - eins og sagt er.

Næsthæst var lágmarkið þann 8.júní 1929, 15,5 stig og 15,4 stig þann 11.ágúst 2004. Þann 28.júlí 1936 var það 14,5 stig.

Jafnt lágmarkinu nú (14,4 stig) var það 25.júlí og 3.september 1939 sem og 8.júlí 1991.

Það flækir málið að á sjálfvirkum veðurstöðvum er farið að miða við „réttan“ almanakssólarhring (kl.0 til 24). Það þýðir að á sjálfvirku stöðinni þurfum við að bíða til kl.24 til að sjá sólarhringslágmarkið. Hiti hefur reyndar ekki enn farið niður fyrir 14,5 stig - en spár segja að hann geri það fyrir kl.24 í kvöld. Meðan sólarhringslágmark mönnuðu stöðvarinnar verður meðal þeirra hæstu gæti svo farið að sólarhringslágmark þeirrar sjálfvirku verði það ekki, mælirinn er þó sá sami.

Þetta ætti að sýna vel að met þurfa að „hitta í“ - við gætum sífellt verið að finna met með því að hringla til með viðmiðunartíma og þess háttar. Við gætum hugsanlega náð hærra sólarhringslágmarki með því að skipta sólarhringnum á annan hátt. Þótt það gangi reyndar ekki í þessu tilviki gæti það hafa gerst í fyrri tilvikum. Að þessu sinni hafa „klukkumet“ - hæsti hiti á athugunartíma - ekki verið sett í Reykjavík (eitt féll reyndar í apríl og tvö í maí). Best við höggi liggur nú hæsti hiti sem mælst hefur kl.21 í Reykjavík. Núgildandi met er frá 8. ágúst 1964. Þá mældist hitinn 18,1 stig (ekki man ritstjórinn þann dag - og skilur ekkert í því) - það er enn rétt hugsanlegt (ólíklegt þó) að hiti kl.21 í kvöld nái þessari tölu. Önnur klukkumet eru líklega alveg utan seilingar.

 

Viðbót 27.ágúst

Lágmarkshiti í Reykjavík 26.ágúst 2025 endaði í 14,4 stigum, bæði miðað við eldri og nýrri mælihætti. Hlýindin héldust nægilega lengi fram eftir kvöldi til að ná því marki. Uppgjörið hér að ofan stendur því. 

Sólarhringslágmark þess 26. var víða mjög hátt á höfuðborgarsvæðinu, hæst á Skrauthólum á Kjalarnesi og er það nýtt met á þeim stað (athugað frá 2002). Við Blikdalsá á Kjalarnesi fréttist lægst af 16,8 stigum og raunverulegt lágmark hefur sjálfsagt ekki verið lægra að mun, en engar formlegar lágmarksmælingar eru á vegagerðarstöðvum. 

Sólarhringsmeðalhitinn í Reykjavík var einnig óvenjulega hár, 15,9 stig á „mönnuðu“ stöðinni. Á henni er meðaltalið reiknað eftir 8 athugunum sem gerðar eru á 3 klst fresti. Sjálfvirki mælirinn sem miðað er við sýndi hins vegar 16,0 stig (eða 15,96) - þar er meðalhitinn meðaltal 24 athugana á klukkustundar fresti. Hrekkur hér til um einn aukastaf við þessar tvær mismunandi reikniaðferðir. 

Þetta er næsthæsti sólarhringsmeðalhiti sem við vitum um svo seint að sumri í Reykjavík. Þann 2.september 1939 var hann jafnhár eða lítillega hærri (en ónákvæmni er auðvitað nokkur). Þetta er áttundi hæsti sólarhringsmeðalhiti í Reykjavík í ágúst frá 1881 að telja. Langhæstur varð meðalhitinn þann 11.ágúst 2004, 20,1 stig, 1.ágúst 2008 var hann 17,5 stig og sömuleiðis þ.12. ágúst 2004 og 10. ágúst 2004 var hann 17,4 stig. Þann 25.ágúst 2015 var hann 17,0 stig, þann 14.ágúst 1977 16,4 stig og 16,1 stig daginn áður 13.ágúst 1977. 

Leyfum við júlí- og júnímánuðum að vera með dettur tala gærdagsins niður fyrir 30. sæti - svo mikill munur er á ágúst og júlí. Það eru ekki nema tveir júnídagar sem eru hlýrri heldur en gærdagurinn, sá 24. árið 1891 og sá 10. árið 2002. Jafnhlýtt var 2.júní 1955 og 20.júní 1949. 

Flestar þessar eldri dagsetningar eru væntanlega horfnar í gleymskuþoku langflestra - kannski kveikja einhver veðurnörd á þeim. Vonandi muna sumir aðrir þó enn hitabylgjurnar miklu 2008, 2004 og 2002.