Molar úr hitabylgjunni

Hitabylgjunni er ekki alveg lokið - og uppgjörs varla að vænta fyrr en þá. En þó má þegar nefna nokkur sundurlaus atriði. 

Ritstjórinn heldur úti lista um hámarkshita hvers almanaksdags á landinu (dægurhámarksmet). Rétt að taka fram að þetta er ekki opinber listi, sjá má þar fáeinar vafasamar tölur sem mætti nota hreinsiefni á, en það er líka ágætt að láta þessar gömlu tölur berjast fyrir tilveru sinni og verjast í lengstu lög. Eins og fram hefur komið var sett nýtt landshitamet fyrir maímánuð á dögunum og mun Veðurstofan trúlega lýsa því yfir opinberlega fljótlega. En ný dægurmet hafa nú verið sett átta daga í röð, það er einsdæmi. Við vitum af fáeinum 5 daga syrpum, en ekki átta. Og það er ekki þannig að eldri met hafi verið naumlega slegin, tvo daga munar meir en fimm stigum á gömlu og nýju landsmeti.  

Hér á landi eru hitasveiflur meiri á vetrum heldur en að sumarlagi, vik frá meðallagi eru því að jafnaði meiri á vetrum. Mestu vikin nú eru á háfjallastöðvum á Austur- og Norðurlandi (sjávaráhrifa gætir þar síst). Mesta vikið var á Gagnheiði í gær (19.maí). Meðalhiti sólarhringsins var þá 14,6 stig yfir meðallagi síðustu tíu ára og daginn áður, þann 18. var vikið nær hið sama, 14,5 stig. Vik yfir 13 stig hafa verið á Hallormsstaðahálsi, Vaðlaheiði og Austurárdalshálsi í Húnavatnssýslu. 

Upplagt var að bera þetta saman við það mesta sem við vitum um frá aldamótum. Allra mesta jákvæða vikið á því tímabili var 14,8 stig á Torfum í Eyjafirði þann 18.nóvember 2018, síðan koma Gagnheiðarvikin. Fáeinar stöðvar aðrar eiga staka daga með meiri vikum en +13 stigum, þar af eitt tilvik í apríl, á Kollaleiru 3.apríl 2007. 

Allnokkur fjöldi er af stærri neikvæðum vikum, þau eru öll að vetrarlagi, mest -23,4 stig við Mývatn 25.janúar 2002. Leit hefur ekki farið fram í eldri gögnum. Trúlega mun hún skila enn stærri neikvæðum vikum, en óvissara er með þau jákvæðu.  

Frést hefur af nýjum maímetum á stöðvunum á Norðaustur-Grænlandi og á Jan Mayen. 

Ritstjóri hungurdiska hefur undanfarin ár skilgreint og talið „sumardaga“ í Reykjavík. Að meðaltali er tæplega einn sumardagur í Reykjavík í maí, þegar þetta er skrifað (20.maí) eru þeir orðnir sjö í röð. Röðin nær aftur til 1949 og flestir hafa sumardagar í maí, áður, orðið fimm. Það var í árið 2002 og þeir voru fjórir í maí 1960. Árin 1991 til 2020 voru að meðaltali 28 slíkir dagar á ári í Reykjavík. Síðasta vika hefur því skilað fjórðungi meðaltalsins og fleiri heldur en ýmis fyrri sumur alls, t.d. 1995 og 1989, svo ekki sé talað um 1983 þegar aðeins einn slíkur dagur skilaði sér í hús allt árið. 

Það er alltaf verið að spá kólnandi veðri og má segja að nú fari átakanlega að skorta einhverja úrkomu. Sumarið í framhaldi af því er flestum (eða kannski réttara, öllum) hulið. 

Hitabylgjunnar gætir ekki svo mjög í háloftaathugunum yfir Keflavík. Þó var hitamet maímánaðar jafnað í 925 hPa-fletinum, hiti mældist þar 11,6 stig að kvöldi þess 16., sama og 14.maí 2005. Þess verður þó að geta að aðgengileg mæliröð fyrir 925 hPa nær aðeins aftur til 1993 og samkeppni um met því minni en fyrir aðra staðalfleti háloftaathugana. Þess má geta að hiti í 400 hPa þann 12. (rétt áður en hitabylgjan hófst) komst inn á topp-tíu hitalista flatarins.