Smávegis af dægurmetum

Hlýindin að undanförnu hafa verið gjöful á dægurhámarkshitamet - eins og við var að búast, met hafa fallið á landsvísu og heil hrúga sé litið á safn meta einstakra stöðva, meira að segja í Reykjavík þar sem dægurmet var sett í dag, 8.apríl. Gamla metið var nærri því 100 ára gamalt, frá 1929. 

Þetta gefur tilefni til að líta á tvær myndir sem sýna aldur dægurhitameta í Reykjavík, á þeirri fyrri er litið á dægurhámarkshitametin, en dægurlágmarkshitametin á þeirri síðari. Nú er það svo að ekki má taka þessi dægurhitamet of alvarlega. Ekki hefur t.d. verið reynt að taka tillit til flutninga stöðvarinnar, né mæla eða mælihátta. Á tímabili voru meira að segja engar formlegar hámarkshitamælingar í Reykjavík, það skapar að sjálfsögðu nokkra óvissu. En samt má sjá ákveðin aðalatriði á myndinni.

Lóðrétti ásinn sýnir ár, sá lárétti mánuði - þar eru undir allir dagar ársins. Árabilið sem myndin nær yfir er 1871 til 2024. Rúmlega 56 þúsund punktar kæmust fyrir á myndinni, en aðeins 366 eru merktir - það eru þeir dagar sem eiga hámarkshitamet viðkomandi almanaksdags. Elsta metið er úr ágústhitabylgjunni miklu 1876, hún er raunveruleg, ein af fáeinum miklum hitabylgjum á hinni almennt köldu 19. öld. Við tökum eftir því að nær öll met sem eru eldri en 1920 eru sett á sumarhelmingi ársins (nema eitt) - miðað við sól. Kann það að vekja grun um að hinar háu tölur kunni að vera afleiðing þess að sólargeislar hafi komist að mælunum - má vera að svo sé í einhverjum tilvikum, en við erum ekkert að hafa áhyggjur af því.

Bláa netið sem er sett á milli punktanna er sett til að auðvelda okkur að sjá aðalatriðið, að punktadreifin er áberandi þétt á milli 1930 og 1950, síðan gisin - og aftur mjög þétt á þessari öld. Þetta er alveg í samræmi við hið almenna hitafar í gegnum tíðina. Hlýindaskeiðin skila mun fleiri hitametum heldur en þau köldu. Tilfinningin er sú að metaákefð síðara hlýskeiðsins sé talsvert meiri en þess fyrra, en tölur fyrra skeiðs hafa þann „veikleika“ að hafa mælst á þaki Landssímahússins, en þök eru talin óheppileg til hitamælinga. Við látum það ekki heldur trufla okkur. 

Metið sem sett var í dag er ekki komið inn á myndina. Örin litla bendir á 8.apríl 1929, met var einnig sett daginn eftir. Kannski það met haldi sér, þótt punktur þess 8. færist upp fyrir efstu línu.

Hin myndin sýnir lágmarkshitadægurmetin. Að vissu andstæða þeirrar fyrri. Flest lágmarksmetin eru úr þéttri dreif á tímanum 1880 til 1892 - einu kaldasta skeiði 19.aldar. Kuldaskeiðið síðara á einnig allmörg met, sérstaklega haustið. Á þessari öld hafa sárafá dægurlágmarkshitamet fallið í Reykjavík, en það hefur þó komið fyrir. Lágmarksmetin eru einnig fá á árunum 1930 til 1940. 

Á landsvísu stendur 19.öldin sig ekki alveg jafnvel í lágmarksdægurmetakeppninni. Ástæðan er fyrst og fremst sú að stöðvanetið var miklu gisnara heldur en nú. Þéttleiki stöðvakerfisins er sum sé eitt atriði til viðbótar sem truflar túlkun metaraða. 

Ritstjóri hungurdiska vill árétta það sem hann hefur oft minnst á áður. Einstök met eru sjaldnast tilefni til stórkostlegra vangaveltna um þróun hitafars. Alla vega hefur það verið þannig - og verður vonandi enn um hríð.