Enn af línuritum - snjókoma

Reynt er að halda utan um það hversu oft snjókomu er getið í veðurathugunum. Úr slíku verða auðvitað til tímaraðir. Gallinn er hins vegar sá að í gegnum tíðina hafa reglur um það hvað telst með í slíkum talningum ekki verið alveg þær sömu - en samt kannski í aðalatriðum. Fleira þarf að hafa í huga. Veðurathugunarmenn eru misnæmir gagnvart snjókomu, hvort færa eigi hana til bókar eða ekki, á fjölmörgum stöðvum er t.d. ekki athugað að nóttu - tekur því að telja fáein korn - eða ekki? 

Það sem hér fer á eftir er meira sett fram til gamans heldur en sem hörð vísindi. Vinsamlega hafið það í huga. 

Við byrjum á því að taka saman árlegan fjölda snjókomudaga í Stykkishólmi, allt aftur til 1846. Eins og fram kom að ofan er ekki alveg víst að röðin sé gallalaus (hún er það örugglega ekki). Við sjáum í stórum dráttum það sem við kannski búumst við að sjá. Snjókomudagar virðast hafa verið fleiri á 19. öld heldur en þeirri 20 og að snjókomudagar hafi verið fleiri á kuldaskeiði 20. aldar heldur en á hlýskeiðinu fræga. Sé rýnt í smáatriði fer kannski að verða meiri vafi, snjókomutíðnin óx t.d. ekki að ráði fyrr en eftir 1980 og hefur á nýjasta hlýskeiðinu ekki fallið niður í sömu gildi og á fyrra hlýskeiði. Lágmark er einnig í snjókomutíðninni á milli 1870 og 1880. Það er nokkurn veginn í samræmi við almannaróm, 8. áratugur 19. aldar fær almennt betri eftirmæli heldur en þeir 7. og 9. 

Rauða línan á myndinni sýnir 10-árakeðjur, við notum hana aftur á þarnæstu mynd.

Í Reykjavík komumst við ekki lengra aftur en til 1921. Það ár var snjókoma mjög tíð og snjóathuganir sýna einnig töluverðan snjó. Ekki er mikið um þetta ár talað í þessu sambandi. Líklega er það vegna þess að snjómagnið bliknaði mjög í samanburði við veturinn á undan, 1920, en í mínu ungdæmi minntust eldri menn og konur þess vetrar sérstaklega sem ódæma snjóavetrar. Rétt eins og í Stykkishólmi skera árin upp úr 1980 og aftur um 1990 sig mjög úr, en aukningin sem virðist hafa fylgt kuldaskeiðinu kom fyrr fram heldur en í Stykkishólmi. Fækkun snjókomudaga varð líka meira afgerandi og hefur snjókomutíðnin haldist svipuð nú í 30 ár og var á fyrra hlýskeiði. Tíðnin náði algjöru lágmerki 2010 - en það ár var einnig mjög rýrt í Hólminum. 

Hér leyfum við okkur að setja 10-árakeðjur þriggja stöðva saman á mynd, Akureyri bætist við. Þrátt fyrir nokkurn mun á stöðvunum eru höfuðdrættir þeir sömu. Snjókomutíðni tók að vísu við sér á Akureyri strax í upphafi kuldaskeiðsins - en lét lengur bíða eftir sér á hinum stöðvunum tveimur, sérstaklega í Stykkishólmi. En höfum enn í huga að þessi smáatriði kunna að tengjast athugunum á stöðvunum. 

Síðasta myndin sýnir allt annað. Hér er talið hversu marga daga á sumri (júní til ágúst) snjóar á Grímsstöðum á Fjöllum á árunum 1920 til 2024. Hretið mikla í júní á síðastliðnu ári kemur vel fram sem mikill toppur. Algengust var snjókoma sumarið 1964, hlutur ágústmánaðar drjúgur, einnig eru miklir toppar 1952 og 1968, tengdir júníhretum þau ár. Hin afbrigðilega svölu sumur 1921 til 1923 koma einnig vel fram, þrjú í röð. Séu ár tekin saman verður tíminn upp úr 1990 einna feitastur, snjókomudagafjöldi var yfir meðallagi 8 sumur í röð. Sumur alveg án snjókomudags eru ekki mjög mörg, fleiri þó síðustu 15 árin heldur en áður hefur verið. 

Meltum nú þetta með okkur.