Hæðin litla (en lúmska)

Fyrsta kort dagsins sýnir stöðuna á norðurhveli - veturinn auðvitað nærri hámarki. Samt er ekkert ofboðslega kalt á norðurslóðum. Kuldapollar ekki sérstaklega kaldir á sínum heimaslóðum - en útbreiðslan er drjúg. Fyrirstöðuhæð hefur nú um nokkuð langa hríð verið viðvarandi yfir Norðuríshafi. Jafnhæðarlínur 500 hPa-flatarins eru heildregnar, en þykktin sýnd í lit. Kortið gildir síðdegis á sunnudag, 31. janúar. 

Rauða örin bendir á hæðina. Ekki er hún öflug - en öflugar bylgjur að sunnan hafa hvað eftir annað náð að rétta hana af - enn ein til viðbótar er á kortinu á norðurleið yfir Alaska - og hæðin lifir áfram. Frá henni liggur hæðarhryggur í átt til Íslands - ekki heldur öflugur - en þó nægilega til þess að þvælast fyrir allri hlýindaaðsókn til landsins. - Lægðabylgjan sunnan við Grænland gengur beint í austur - kannski hlánar lítillega af hennar völdum á mánudag - en enginn bloti þó. 

Stóri, kanadíski kuldapollurinn - sem við venjulega köllum Stóra-Bola er mjög víðáttumikill, en flatur. Hann eyddi töluverðu köldu lofti í að búa til illviðrið sem er, þegar þetta er skrifað (á föstudagskvöldi), nýgengið yfir Bretland (Gertrude heitir það þar) og rífur í norðmenn (Tor heitir það þar). Lausafregnir herma að 10-mínútna vindhraði í Tor hafi náð tæpum 50 m/s og hviður 62 m/s þar sem mest var þar í landi - og jafnframt að norskt landsvindhraðamet hafi verið slegið (reyndar fuku mælar þar í nýjársdagsillviðrinu mikla 1992 - en almennt er um það veður talað sem hið versta í Noregi). Vonandi verður tjónið ekki eins mikið að þessu sinni. 

En lægðin sem hér á kortinu er suður af Grænlandi er líka illúðleg gagnvart bretum og norðmönnum - og trúlega norðursjávarströndum öllum. 

Hinn aðalkuldapollur norðurhvels - Síberíublesi er nú sem stendur öflugri en bróðirinn - en lét samt á sjá eftir frækna metútrás suður um alla Austur-Asíu á dögunum. Vestur í Ameríku er mikið og flatt kuldasvæði á leið suður um vestanverð Bandaríkin - ekki svo óskaplega kalt reyndar - en samt gæti hin suðlæga útbreiðsla valdið áhyggjum í innsveitum Kaliforníu á aðfaranótt mánudags. Stóri-Boli mun svo aftur styrkjast að afli í næstu viku og amerískir tvítarar slefa nú þegar - en við látum sem ekkert sé - í bili að minnsta kosti. 

Einnig má ekki hjá líða að benda á lítinn kuldapoll yfir Sahara - við jaðar textakassans neðst á kortinu. Skyldi gera dembur - eða er sólin enn of máttlaus? En það snjóar sjálfsagt í fjöll á þessum slóðum. 

En við verðum áfram í kalda loftinu - það sýnir þykktarvikakort evrópureiknimiðstöðvarinnar næstu tíu daga mjög greinilega. 

Ísland er hér langkaldast að tiltölu á öllu svæðinu sem kortið sýnir. Hér er þykktin meir en -100 metra undir meðallagi. Það samsvarar -5 stiga hitaviki, ekkert ofboð í febrúarbyrjun, en alveg nóg samt. Af jafnhæðarlínunum (heildregnar) má sjá að norðanvindur er ríkjandi í miðju veðrahvolfi þessa tíu daga - en vestanröstin (þéttar jafnhæðarlínur) æðir austur um haf langt fyrir sunnan land. 

En auðvitað verða einstakir dagar þessa tímabils eitthvað - eða talsvert - öðruvísi - og spáin þar að auki e.t.v. röng. 

Óvenjumikið fjör er í heiðhvolfinu þessa dagana - meira að segja miðað við árstíma. Skammdegishringurinn mikli sveiflast til og frá í miklum gassagangi - sumar spár segja að hann muni brotna í tvennt þegar kemur fram í febrúar í kjölfar mikils niðurstreymis sem nefnt er „skyndihlýnun“ og sumar spár segja yfirvofandi strax í næstu viku. 

Kortið sýnir stöðuna á sunnudagskvöld. Hringurinn er eins og sjá má mjög teygður - en hann hefur hingað til í vetur þolað teygjurnar - og hæðin er líka orðin býsna öflug. Kuldinn yfir Bretlandseyjum sprengir kvarðann (hvítur blettur). Hvíti bletturinn (meir en -90 stiga frost) hefur verið með allraalgengasta móti upp á síðkastið. - Og bretar hafa fengið að sjá glitský - kannski að þau haldi áfram að sjást þar um helgina?

Stundum sjást þau inni í hringnum sjálfum - þar sem vindur er hægur - en það er óalgengt (sennilega eru þau þar en bara mjög þunn) - en langoftast á jöðrunum í bylgjum þar sem vindur er samstefna í veðra- og heiðhvolfi - og helst niður undir jörð líka. Við skík skilyrði verða þau mun þykkari og efnismeiri en annars. Þótt aðeins hafi sést til glitskýja hér á landi í vetur - og oft verið nægilega kalt í háloftum til að þau geti myndast - hafa vindaskilyrði sjaldan verið fyrir hendi.

En æsingur er líka á suðurhveli jarðar - í dag í Ástralíu. Við skulum líta á háloftakort bandarísku veðurstofunnar sem sýnir stöðuna þar í dag (föstudag). Þar er auðvitað hásumar.

Hér má sjá öflugan kuldapoll á leið austsuðaustur yfir Suður-Ástralíu. Norðanáttin á austurvæng hans (allt öfugt á suðurhveli - munum það) beinir mjög hlýju lofti til suðurs og gengur það nærri kjarna kuldapollsins og veldur gríðarlegum regndembum - sérlega kalt er hins vegar á vesturkanti pollsins. Við norðvesturströndina er hitabeltisstormur á leið inn á land og spáð er gríðardembum inni í eyðimörk Vestur-Ástralíu um helgina (ekki veit ritstjóri hungurdiska hvort slíkar spár eru trúlegar - enda reynslulaus í suðurhvels- og hitabeltistúlkun tölvuspáa - þekkir ekki veikindi þeirra - og biður forláts).