Fréttir af kuldatíðinni

Spurt hefur verið hversu óvenjuleg kuldatíðin sem ríkt hefur framan af júlímánuði um landið norðan- og austanvert sé. Hér að neðan er um það fjallað. 

Myndin sýnir vik hita í 850 hPa fletinum frá meðallagi áranna 1981 til 2010 dagana 5. til 14. júlí 2015 samkvæmt greiningu evrópureiknimiðstöðvarinnar (litir). [Athugið að þetta er ekki spá - heldur liðinn tími]. Kalda svæðið er stórt - en hitar suður við Miðjarðarhaf og á norðanverðu Grænlandi þar sem hitamet hafa verið slegin. Jafnþrýstilínur eru heildregnar - hæðin yfir Grænlandi er áberandi enda norðaustanátt ríkjandi flesta þessa daga. 

Á Akureyri er meðalhiti mánaðarins það sem af er 8,96 stig. Síðastliðin 67 ár (frá og með 1949) hefur júlíbyrjun aðeins 6 sinnum verið kaldari. Það var 1979 (8,85 stig), 1968 (8,75), 1967 (8,66), 1981 (7,92), 1993 (7,19) og 1970 (6,91 stig). Eins og sjá má er nú langt niður í það kaldasta. Spáð er köldu veðri næstu daga þannig að vel má vera að hitinn sígi neðar á listanum.

Hitinn á Austurlandi er líka óvenju lágur. Meðalhiti á Dalatanga það sem af er mánuði er ekki nema 6,78 stig - en júlí hefur þó 12 sinnum byrjað lakar en nú frá og með 1949. Að vísu munar sáralitlu á árinu í ár og þeim fjórum árum sem næst eru fyrir neðan. - Sjórinn er eitthvað að hjálpa í ár - miðað við sum önnur kaldari.

En sú stöð sem hefur verið köldust að tiltölu (miðað við meðallag) í byggðum landsins er Egilsstaðir, þar hefur meðalhiti verið 7,64 stig og er það -3,06 stigum undir meðallagi síðustu tíu ára. Samfelldar (áreiðanlegar) mælingar eru til á Egilsstöðum (eða Eyvindará) aftur til 1955. Á því tímabili hefur júlímánuður aðeins tvisvar byrjað kaldari en nú, 1993 (7,19 stig) og 1970 (6,94 stig). Ein stöð á hálendinu á nú stærra vik en Egilsstaðir. Það eru Upptyppingar (við Jökulsá á Fjöllum), vikið þar er -3,50 stig.

Ástand hita á Suður- og Vesturlandi er öllu betra og suðvestanlands hefur alls ekki verið kalt. Hiti hefur verið nærri meðallagi síðustu tíu ára það sem af er mánuði. Reykjavíkurhitinn er þannig í 15. sæti frá 1949, að ofan talið. Meðalhiti það sem af er er hæstur á Þyrli í Hvalfirði 11,94 stig og á Hraunsmúla í Staðarsveit (vegagerðarstöð), 12,01 stig. Brúarjökull er kaldasta stöð landsins það sem af er mánuði, meðalhitinn er 1,82 stig. Steingrímsfjarðarheiði er köldust vegagerðarstöðvanna með 3,42 stig.

Neikvæðu vikin stækka almennt til norðurs á Vesturlandi og til austurs sunnanlands. Við getum með sæmilegu öryggi borið saman hita fyrri hluta júlímánaðar í Stykkishólmi allt aftur til sumarsins 1846 (170 ár). Meðalhitinn er nú 9,73 stig það sem af er mánuði í Stykkishólmi. Það setur mánuðinn í 98. til 99. sæti á listanum - um 13 sætum neðan við miðju. Hlýjast var 2009, þá var meðalhiti fyrstu 13 daga mánaðarins 13,06 stig í Hólminum. Kaldast var 1862, hiti aðeins 6,40 stig.

Samhljóða pistill er á opinni fjasbókarsíðu hungurdiska - en þar er flesta daga fylgst með hita á landinu og fleiru frá degi til dags. Stöku sinnum má finna tengla á fréttir af kuldum erlendis á síðunni fimbulvetur og fréttir af hitum á síðu sem nefnist svækjusumar. Síðastnefndu hóparnir eru opnir - rétt eins og hungurdiskahópurinn.