Kólnandi

Eftir hlýindin í síðustu viku hefur kaldara loft nú tekið völdin. Fyrsta kólnunin kom úr suðaustri á aðfaranótt sunnudags og átti þátt í stóru þrumuveðrunum sem gerði báða helgardagana. Nú nálgast aftur á móti talsvert kaldara loft úr hefðbundnari átt - það er að segja norðri og fer að gæta aðfaranótt miðvikudags. Þótt kuldinn ýti undir síðdegisskúrir er það samt mun ólíklegra til þrumuveðragerðar (reynið að segja þetta orð) heldur en loftið sem kom við sögu um helgina og er enn yfir landinu (á mánudagskvöld). Suðaustanloftið var nefnilega þrungið raka og þar með dulvarma.

En þótt dagurinn í dag (mánudagur) hafi verið kaldari að mun heldur en helgin voru samt skoruð nokkur stig í samkeppninni um hlýjasta dag ársins á veðurstöðvunum. Þar á meðal náði Stórhöfði að koma sér úr neðsta sætinu, upp fyrir Brúarjökul og bæði Eyrarbakki og Þykkvibær gerðu betur en áður á árinu - enda með hálfgerðum ólíkindum að Eyrarbakki skuli ekki enn ná 20 stigunum. En þeir sem hafa áhuga á keppninni ættu að líta í viðhengið.

Hér að neðan er hins vegar litið á flóknari mál og koma mættishitaþversnið við sögu. Þar með skilur leiðir og aðeins þeir áhugasömustu sitja áfram við lestur þessa pistils. Þversniðið sýnir ástandið um kl. 19 síðastliðinn föstudag - þegar hitinn var alls ráðandi inni í sveitum landsins. Reglulegir lesendur hungurdiska kunna að muna að mættishiti er mál sem segir til um hversu hlýtt loft yrði eftir að vera fært úr sinni upprunalegu hæð - niður til sjávarmáls (strangt tekið 1000 hPa þrýstings).

w-blogg290713d

Legu þversniðsins má sjá á litla Íslandskortinu efst í hægra horni. Það gengur þvert til austurs um landið sunnanvert eftir 64,24 gráðum norðurbreiddar, frá 25 gráðum til 13. gráðu vesturlengdar eins og markað er á lárétta ás myndarinnar. Vatnajökulsfjallgarðurinn sést sem grátt svæði neðst á myndinni. Lóðrétti ásinn sýnir þrýsting og nær þessi mynd upp í 250 hPa hæð - sem eru um 10 kílómetrar. Litafletir sýna vindhraða. Heildregnar, gráar línur sem liggja um það bil þvert yfir myndina sýna mættishita í Kelvinstigum.

Mættishitinn vex upp á við, sjá má 296K (+23°C) línuna snerta hæsta tind fjallanna. Til samanburðar við næstu mynd hefur gulbrún lína verið sett inn rétt ofan við 310K jafnmættishitalínuna á miðri mynd. Línan er í um 590 hPa hæð. Til þess að koma lofti frá 296K upp í 310 þarf að hita það um 14 stig. Sólarylur einn og sér getur þetta engan veginn og yfir sjónum er málið enn vonlausara - þar liggja línurnar þétt. Sú neðsta fyrir vestan land (til vinstri á myndinni) sýnir 284k eða bara 11°C, 26 stig eru þaðan upp í 310K.

Næsta mynd sýnir ástandið síðdegis á sunnudag. Hún virðist í fljótu bragði vera alveg eins - það er ekki létt að ráða í svona myndir - en er það ekki.

w-blogg290713e

Fyrir það fyrsta hefur 310K merkið (brúna strikið) hækkað úr 590 hPa upp í 470 hPa, um 120 hPa - á annan kílómetra. Þar sem lægri línan er er mættishitinn nú 305K, það hefur kólnað um 5 stig. Ámóta kalt er hins vegar við sjávarmál á myndunum tveimur. Þetta þýðir að línurnar hafa gisnað. Því gisnari sem mættishitalínur eru því óstöðugra er loftið. - En sniðið er samt langt í frá óstöðugt í heild sinni. Upphitun sólbakaðs lands dugir ekkert frekar en áður.

Þá kemur rakinn inn. Við sjáum hann ekki á þessum myndum - en aftur á móti á kortinu að neðan. Það sýnir jafngildismættishita í 850 hPa-fletinum kl. 18 á sunnudagskvöld. Jafngildismættishiti er mál fyrir hversu hlýtt loftið yrði ef dulvarma þess væri öllum breytt í skynvarma auk þess sem það er flutt niður til sjávarmáls.

Neðri rauða stjarnan í myndinni að ofan er sett nærri 850 hPa-fletinum. Þar má sjá að mættishiti er um 293 stig (+20°C).

w-blogg290713c

Litakvarðinn batnar við stækkun. Brúna litaslæðan yfir Norður- og Vesturlandi sýnir jafngildismættishita á bilinu 312K til 315K, um 29 til 32°C. Lítum nú á stöðu efri rauðu stjörnunnar á myndinni. Mættishitinn þar um kring er við 315K. Þeir (fáu) sem hafa komist í gegnum þennan texta ættu nú auðveldlega að sjá að sé allur dulvarmi við neðri stjörnuna losaður hækkar mættishiti þar úr 293K upp í 315K. Leiðin upp er nú greið, nýhlýja loftið er heitara en allt í kring og hækkar þar til það finnur jafnháan mættishita fyrir.

Á sunnudaginn hafa aðstæður að öðru leyti verið hagstæðar þannig að allt veðrahvolfið umturnast um skamma hríð. Þá verða þrumuveðrin til. Takið eftir því að þetta getur gerst hvort sem er yfir sjó eða landi. Neðstu lögin geta legið óhreyfð. Morgunþrumuveðrið á sunnudaginn (yfir Borgarfirði og nærsveitum) hefur sennilega orðið til án þátttöku lofts niður undir jörð - enda var dagurinn varla byrjaður. Síðdegisþrumuveðrin hafa hins vegar sennilega verið ræst af sólaryl að neðan - uppstreymi að neðan kitlar raka loftið þannig að dulvarmalosun hefst og þá er eins og stífla bresti - öll í einu.


Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

« Síðasta færsla | Næsta færsla »

Bæta við athugasemd

Ekki er lengur hægt að skrifa athugasemdir við færsluna, þar sem tímamörk á athugasemdir eru liðin.

Um bloggið

Hungurdiskar

Höfundur

Trausti Jónsson
Trausti Jónsson
Höfundur er veðurfræðingur og áhugamaður um veður.

Færsluflokkar

Nóv. 2024
S M Þ M F F L
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30

Nýjustu myndir

  • w-blogg031124c
  • w-blogg031124b
  • w-blogg031124a
  • w-blogg311024a
  • w-blogg311024b

Heimsóknir

Flettingar

  • Í dag (5.11.): 78
  • Sl. sólarhring: 221
  • Sl. viku: 1504
  • Frá upphafi: 2407509

Annað

  • Innlit í dag: 62
  • Innlit sl. viku: 1335
  • Gestir í dag: 60
  • IP-tölur í dag: 60

Uppfært á 3 mín. fresti.
Skýringar

Eldri færslur

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband