Syrpan hefur nú staðið í þrjár vikur

Tuttugustigasyrpan á landinu hefur nú (fimmtudaginn 16. ágúst) staðið í 21 dag - og er trúlega ekki lokið. Vafalaust er hér um met að ræða. Ef miðað er við mannaðar stöðvar eingöngu hefur syrpan reyndar slitnað tvisvar sinnum - en mönnuðum stöðvum hefur fækkað mjög á síðustu 8 árum og þekja þær ekki lengur landið allt.

Hiti hefur náð 20 stigum einhvers staðar á landinu 54 daga ársins 2012. Fjóra daga vantar enn til að jafna fjöldann á árinu 2010. Sé miðað við mannaðar stöðvar eingöngu vantar talsvert upp á að við náum metárunum 1991 og 1984 - en vegna fækkunar stöðva er samanburðurinn ósanngjarn. Almennar líkur á tuttugustigadegi hrapa mjög ört eftir miðjan ágúst og hafa þeir flestir orðið 11 talsins eftir 16. ágúst. Hvað verður í ár?

Í dag (16. ágúst) fór hiti í Reykjavík í fyrsta skipti yfir 20 stig á árinu. Eins og venjulega er hér átt við mönnuðu stöðina á Veðurstofutúni í þeim samanburði. Hún ber enn nafn Reykjavíkur þótt borgin nái auðvitað yfir miklu stærra svæði.

Það eru alltaf nokkur tíðindi þegar Reykjavíkurhitinn nær 20 stigum. Staðurinn er þannig í sveit settur - sjávarloft er oftast ríkjandi að deginum. Fyrir nokkrum dögum birtist á hungurdiskum mynd sem sýndi tíðni hámarkshita ársins á landinu. Við skulum líta á samsvarandi mynd fyrir Reykjavík, gögnin sem liggja til grundvallar ná aftur til 1920. Fyrir þann tíma var hámarkshiti lengst af ekki mældur í borginni - þótt gagn megi hafa af hitamælingum kl. 15. Þær eru oftast ekki fjarri hámarkinu.

Lóðrétti ásinn sýnir tíðni í prósentum en sá lárétti sýnir hitabil, þannig að talan 20 stendur fyrir 20,0°C til 20,9°C o.s.frv.

Algengast er að árshámarkshitinn sé 18,0 til 18,9°C og litlu sjaldnar einu stigi hærri. Bilið frá 17 og til og með 20 á hvorki meira né minna en 72 prósent áranna. Mjög sjaldgæft er að hiti nái ekki 16 stigum (um 3%). Tuttugu stiga hita er náð í um 30 prósent tilvika, en við 21 stig sýnist vera hálfgerður „múr“ því hitinn hefur farið svo hátt aðeins sjöunda hvert ár frá 1920 að telja.

Nú hefur árshámarkið náð 20 stigum sex ár í röð. Það hefur ekki gerst áður, en lengsti tíminn án 20 stiga er hið fræga bil, 1961 til 1975 - sextán ár liðu þá á milli júlí 1960 og sama mánaðar 1976 - án tuttugu stiga. Reyndar munaði einu sinni 0,1 stigi þegar hitinn fór í 19,9 stig 1969.

Á tímabilinu 1931 til 1960 var árshámarkshitinn í Reykjavík 13 sinnum 20 stig eða meira, á árunum 1961 til 1990 gerðist það hins vegar aðeins í þremur árum að hæsta hámark náði markinu. Aumastur var árshámarkshitinn 1921, aðeins 14,6 stig.

Í Reykjavík hefur hiti aðeins þrisvar mælst 20 stig eða meiri eftir 16. ágúst sé miðað við tímabilið frá 1920 að telja. Það var 18. ágúst 1941, 31. ágúst 1939 og 3. september 1939. Hvenær fáum við aftur 20 stig í Reykjavík í september?

Meðalhiti fyrstu 16 daga ágústmánaðar er auðvitað mjög hár - þurrkur telst sömuleiðis óvenjulegur víða um land. Engin úrkoma hefur t.d. mælst á Akureyri það sem af er mánuðinum.

Lesendum er sérstaklega bent á pistil nimbusar um Reykjavíkurhitann í dag.

Athugasemdir

[Gunnar Th. Gunnarsson, 17.8.2012 kl. 10:43]

Sæll Trausti. Hvers vegna eru hitamælingar "ómerkilegri" á sjálvirkum stöðum. Eiga mælarnir til með að segja ósatt ef mannlegt auga fylgist ekki stöðugt með þeim?

[Trausti Jónsson, 17.8.2012 kl. 17:28]

Nei, Gunnar, hitamælingar á sjálfvirkum stöðvum eru ekki ómerkilegri - sé um samanburðarhæfar stöðvar að ræða. Mannaðar hitamælingar munu að mestu leyti leggjast af á næstu 10 árum hér á landi. Talsvert er til af samanburðarmælingum á sjálfvirkum og mönnuðum mælum á sömu stöðum. Meðalmunur er í flestum tilvikum mjög lítill - en þó ekki alveg alls staðar. Á þínum heimaslóðum var hún t.d. þessi (allar tölur í °C):

jan	feb	mar	apr	maí	jún	júl	ágú	sep	okt	nóv	des	ár
0,11	-0,02	0,07	0,01	0,25	0,22	0,32	0,13	0,03	0,16	0,11	0,09	0,12

 

Plústölur þýða að mannaða stöðin var hlýrri sem tölunni nemur. Árstíðasveifla munarins gæti bent til þess að meðalhitareikningar á mönnuðu stöðinni (ekki mælingarnar sjálfar) þarfnist minniháttar leiðréttingar. En einhver ár eru í það að farið verði nánar í saumana á því og meðalhiti mönnuðu stöðvarinnar endurreiknaður. Svo er ekki víst að þörf sé á slíku.

[Trausti Jónsson, 17.8.2012 kl. 17:30]

Nauðsynlegt er að skrifa töfluna í athugasemdinni upp - eigi hún að vera læsileg. Nákvæmnin er tveir aukastafir, janúar er 0,11  febrúar er mínus 0,02 (eini mánuðurinn þegar „kaldara“ var á mönnuðu stöðinni), mars 0,07 og svo framvegis. Árið er 0,12.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 17.8.2012 kl. 20:17]

Takk fyrir þetta